Çalışanların Engelli Çalışan Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, , 63 - 70, 18.12.2019

Esma Özkan , Mahmut Yaran , Çiğdem Öksüz

https://doi.org/10.30720/ered.577367

Öz

Amaç: Çalışmada çalışan bireylerin
engellilerin çalışmasına yönelik tutumların incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya aktif iş hayatında olan
137 birey katıldı. Veriler, sosyodemogafik form ve
Engellilerin Çalışmasına Yönelik Tutum Ölçeği (EÇYÖT) ile toplandı. EÇYÖT
ortalama puan ne kadar yüksekse ‘engellilerin çalışmasına yönelik tutumlar’ o
kadar olumludur.  Sonuçlar ve Tartışma: Çalışmaya
katılan bireylerin yaş ortalaması 33.78±10.66 idi. EÇYÖT ortalama puanları
3.99±0.65 idi. Çalışanların 115 i sağlık alan dışı, 22 si sağlık alanında
çalışıyordu. 51 çalışan engellilerle birlikte aynı iş yerinde çalışırken 86
bireyin çalıştığı kurumda engelli istihdamı yoktu. 30 çalışanın ailesinde
engelli birey varken 107 çalışanın ailesinde engelli birey yoktu. Sağlık
çalışanlarının EÇYÖT puan ortalaması 4.24±0.72 iken sağlık sektörü dışında
çalışanların ortalaması 3.94±0.62 idi (p<0.05). Engellilerle birlikte aynı
işyerinde çalışanların EÇYÖT puan ortalaması 4.00±0.60 iken kurumunda engelli
çalışmayan bireylerin ortalaması 3.99±0.62 idi (p>0.05). Ailesinde engelli
olanların EÇYÖT puan ortalaması 4.43±0.50, ailesinde engelli birey bulunmayan
bireylerin EÇYÖT puan ortalaması 3.87±0.83 idi (p<0.01). Çalışma sonuçlarına göre
engelli bireylerle iç içe yaşayan bireylerin pozitif tutumlarının olduğu göz
önünde bulundurulduğunda engellilere yönelik farkındalığın artırılmasının
engelsiz bireylerin tutumlarını değiştireceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Engelli çalışan, Tutum

Kaynakça

• AB Komisyonu (2010). Avrupa Özürlüler Stratejisi 2010-2020. (Çev: G. Akın). Avrupa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB Koordinasyon Daire Başkanlığı Bülteni (55), s. 27-30.
• Aksakoğlu G. (2006). Sağlıkta araştırma ve çözümleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Arıkan, Ç. (2002) “Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss.11-25.
• Aycan, Z. (2005). Engellilerin Çalışmasına Yönelik Tutum Ölçeği (EÇYÖT). Ankara: TÜBİTAK Proje Raporu No: SBB-3018
• Badu E., Opoku M.P., Appiah S.C.Y. (2016) Attitudes of health service providers: The perspective of people with disabilities in the Kumasi Metropolis of Ghana. African Journal of Disability.5(1): 8 Pages.
• Barbra M, Mutswanga P. (2014). The Attitudes of Employers and Co-Workers towards the Employment of Persons with Disabilities in Zimbabwe, International Journal on Managerial Studies and Research (IJMSR), 2 (3), 7-19.
• Baumeister RF, Leary MR. (1995) The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychol Bull.;117(3):497–529. Baybora D. (2006). Çalışma hayatında özürlülere karşı ayrımcılık, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 51, s. 229-269.
• Burge P, Ouellette-Kuntz H, Lysaght R. (2007) Public views on employment of people with intellectual disabilities. J Vocat Rehabil. 26:29–37
• Butterworth J, Hagner D, Helm DT, Whelley TA. (2000) Workplace culture, social interactions, and supports for transition-age young adults. Ment Retard.,38(4):342–53.
• Chadsey JG, Sheldon DL, Horn JR, Bardeleben D, Cimera RE. (1999)Description of variables impacting successful and unsuccessful cases of social integration involving co-workers. J Vocat Rehabil. 12(2):103–11.
• Genç Y, Çat G (2013). Engellilerin İstihdamı ve Sosyal İçerme İlişkisi, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), 8 (1), 363-393.
• Garcı´a MF, Paetzold RL, Colella A. (2005) The relationship between personality and peers’ judgments of the appropriateness of accommodations for individuals with disabilities. J Appl Soc Psychol.35(7):1418–39
• Hall E. (2004)Social geographies of learning disability: narratives of exclusion and inclusion. Area. doi:10.1111/j.0004-0894. 2004.00227.x
• Hall E. (2010) Spaces of social inclusion and belonging for people with intellectual disabilities. J Intell Disabil Res.;54(Suppl 1):48–57.
• Hartnett HP, Stuart H, Thurman H, Loy B, Batiste LC. (2011) Employers’ perceptions of the benefits of workplace accommodations: reasons to hire, retain and promote people with disabilities. J Vocat Rehabil.34(1):17–23
• Henry DB, Duvdevany I, Keys CB, Balcazar FE. (2004) Attitudes of American and Israeli staff toward people with intellectual disabilities. Ment Retard.,42(1):26–36.
• Henry, D., Keys, C., Jopp, D., & Balcazar, F. (1996a). The Community Living Attitudes Scale, Mental Retardation Form: Development and psychometric properties. Mental Retardation, 34, 149–158.
• Henry, D., Keys, C., Balcazar, F., & Jopp, D. (1996b). Attitudes of community-living staff members toward persons with mental retardation, mental illness, and dual diagnosis. Mental Retardation, 34, 367–379
• Horner-Johnson, W., Keys, C., Henry, D., Yamaki, K., Oi, F., Watanabe, K.,et al. (2002). Attitudes of Japanese students toward people with intel-lectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 46, 365–378.
• Isaac R, Dharma Raja BW, Ravanan MP. (2010) Integrating people with disabilities: their right—our responsibility. Disabil Soc.; 25(5):627–30.
• Jones J, Ouellette-Kuntz H, Vilela T, Brown H. (2008) Attitudes of community developmental services agency staff toward issues of inclusion for individuals with intellectual disabilities. J Policy Pract Intell Disabil.,5(4):219–26.
• Küçükşen K., Kaya D., Uludağ A., Yüceler A., İleri Y., Tekin H. (2017) Sağlık Çalışanlarının Engellilere Yönelik Tutumlarının Örgüt Kültürü Açısından Değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (42) : 91-101.
• Landy FJ, Conte JM. (2007) Work in the 21st century: an introduction to industrial and organizational psychology. 2nd ed. Malden: Blackwell.
• Lau JTF, Cheung CK. (1999) Discriminatory attitudes to people with intellectual disability or mental health difficulty. Int Soc Work.;42(4):431–44.
• Mamatoğlu N, Dökmen Z, Yıldırım F. (2015). İşyerinde Engelliye Yönelik Tutumlar Ölçeği Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32 (2), 183-204.
• McLaughlin ME, Bell MP, Stringer DY. (2004) Stigma and acceptance of persons with disabilities—Understudied aspects of workforce diversity. Group Organ Manage.29(3):302–33.
• Myers J, Well A. (2003) Research Design and Statistical Analysis. Second Edition ed. London: Lawrence Erlbaum Associate.
• O’Grady A, Pleasence P, Balmer NJ, Buck A, Genn H. (2004) Disability, social exclusion and the consequential experience of justiciable problems. Disabil Soc.;19(3):259–71.
• Ouellette-Kuntz H, Burge P, Henry DB, Bradley EA, Leichner P. (2003)Attitudes of senior psychiatry residents toward persons with intellectual disabilities. Can J Psychiat. 48(8):538–45.
• Paris MJ. (1993) Attitudes of medical students and health-care professionals toward people with disabilities. Arch Phys Med Rehabil. 74:818-25.
• Pierini J., Pearson V., Wong Y.C. (2001) Glorious Work: Employment of adults with a learning disability in Guangzhou from the perspective of their parents, Disability & Society, 16:2, 255-272.
• Popovich PM, Scherbaum CA, Scherbaum KL, Polinko N. (2003) The assessment of attitudes toward individuals with disabilities in the workplace. J Psychol.137(2):163–77.
• Richman LS, Leary MR. (2009) Reactions to discrimination, stigmatization, ostracism, and other forms of interpersonal rejection: a multimotive model. Psychol Rev.;116(2):365–83.
• Scherbaum CA, Scherbaum KL, Popovich PM. (2005) Predicting jobrelated expectancies and affective reactions to employees with disabilities from previous work experience. J Appl Soc Psychol. 35(5):889–904
• Scope 2003. "Report Reveals Employers Fearful of Recruiting Disabled People", Management Services, 47(5), 8-9.
• Tarawneh R.K.I. 2016. Attitudes of Jordanians People toward Employment of Persons with Disabilities, Open Journal of Social Sciences, 4, 140-157.
• Thau S, Aquino K, Poortvliet PM. (2007) Self-defeating behaviors in organizations: the relationship between thwarted belonging and interpersonal work behaviors. J Appl Psychol.;92(3):840–7.
• Vornholt K, Uitdewilligen S, Nijhuis F J N. (2013) Factors Affecting the Acceptance of People with Disabilities at Work: A Literature Review. J Occup Rehabil 23:463–475.
• Wu LZ, Yim FHK, Kwan HK, Zhang XM. (2012) Coping with workplace ostracism: the roles of ingratiation and political skill in employee psychological distress. J Manage Stud.;49(1): 178–99
• Yazbeck M, McVilly K, Parmenter T. (2004) Attitudes toward people with intellectual disability (ID): an Australian perspective. J Disabil Policy Stud., doi:10.1177/10442073040150020401.
• Yılmaz, Z., (2004) Çalışan Özürlülerin İş Yaşamında Karşılaştıkları Sorunlar Ve Bunları Etkileyen Etmenler. Öz-Veri Dergisi. Cilt 1. Sayı 2, Aralık.
• Ünal,V., Yıldız,M. (2017) Üniversite gençliğinin engellilere yönelik tutumlarının incelenmesi: Sivas örneği, The Journal of Academic Social Science Studies,57, 341-358.