SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE TARİHÎ MEKÂNLARDA YARATICI DRAMA İLE ÖĞRETİM

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 13, 30.12.2022

Ahmet Utku Özensoy

Öz

Yaratıcı drama önceden hazırlanmış bir metne bağlı kalmadan katılımcı bireylerin kişisel, özgün, yaratıcı buluşları, görüşleri, düşünceleri, anıları ve bilgi birikimlerine dayanan eylemleri ve canlandırmalarıdır. Çalışmanın amacı tarihî mekânlarda yaratıcı drama ile etkili sosyal bilgiler öğretiminin nasıl yapıldığını çeşitli araştırmalardan ortaya koymaktır. Çalışmanın deseni, nitel araştırma yöntemine göre tasarlanmıştır. Nitel araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmada yaratıcı dramanın sosyal bilgiler başta olmak üzere, tarihî mekânlarda, müzelerde, okul dışı ortamlarda kullanımı; sosyal bilgilerin ve tarihle ilgili konuların okul dışı ortamlarda öğretimi hakkındaki yüksek lisans ve doktora tezleri, deneysel araştırmalar ve makaleler incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Sosyal bilgiler dersinin tarihî ören yeri, köprü, han, kervansaray, saray, köşk, cami, müze, mezarlık, savaş alanı vb. gibi mekânlarda ve yerlerde işlenmesi çok önemli bir konudur. Çünkü sosyal bilgiler dersinin geçmişten günümüze değişim ve süreklilik içinde etkili öğretimi için otantik ve gerçek mekânların kullanılması kaynaklarda belirtildiği gibi akademik başarı, derse karşı tutum ve becerilerin arttırmasında çok önemli bir faktördür. Sosyal bilgiler öğretiminin tarihî mekânlarda yapılmasının akademik başarıyı, derse karşı tutum ve algıyı, becerileri arttırdığı sonuçlarına ulaşılabilir. Tarihî mekânlarda drama ile sosyal bilgiler öğretimi özgün bir konu olduğu için farklı düzeylerde yüksek lisans ve doktora tezleri hazırlanabilir. Öğretmen adayları, sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerle nicel araştırma yöntemleriyle bu yaklaşımın akademik başarıya, tutuma, tarihsel empati ve iletişim becerilerine etkisi araştırılabilir. Bunun yanında eylem araştırmasıyla öğrenci ve öğretmen adaylarıyla ilgili tezler yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Tarih öğretimi, Drama, Yaratıcı drama, Tarihî mekân

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 17-27.
• Adıgüzel, Ö. (2017). Eğitimde yaratıcı drama.(10. Basım). Ankara: PegemA.
• Akar Vural, R. (2005). Bertolt Brecht’in öğretici oyunlarının eğitimde drama ve sahneleme yöntemleri temelinde hazırlanan iki farklı programın ortaöğretim hazırlık sınıfı öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akhan, N. E. (2009). Yaratıcı dramanın sosyal bilgiler öğretiminde kullanılması, sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Editörler). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: PegemA, s. 359-385’teki kitap bölümü.
• Altıkulaç, A. ve Akhan, N. E. (2010). 8. sınıf inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersinde yaratıcı drama yöntemi ve altı şapkalı düşünme tekniğinin kullanılmasının öğrenci başarı ve tutumlarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 225-247.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihî mekânlarla tarih öğretimi: tarih öğretmenlerinin müze eğitimine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avcı, C. Öner, G. (2015). Tarihî mekânlar ile sosyal bilgiler öğretimi: sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,15 (USBES Özel Sayısı I), 108-133.
• Aykaç, M. ve Adıgüzel, Ö. (2011), Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 1(19), 297-314.
• Başçı, Z. ve Gündoğdu, K. (2011). Öğretmen adaylarının drama dersine ilişkin tutumları ve görüşleri: Atatürk üniversitesi örneği. Elementary Education Online, 10(2), 454-467.
• Bingöl, K. T. (2015). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinin drama tekniğiyle işlenmesinin akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cömertpay, B. (2006). Dramanın beş-altı yaş grubu çocuklarının dil edinimine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çelikkaya, T. (2014). Sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin önemi ve uygulama örnekleri. Turkish Studies, 9(2), 447-470.
• Çepni, O. Aydın, F. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı okul ortamlarına ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies,39, 317-335.
• Dikyol, D. Ç., İnce, E. ve Usta, S. (2011). Öğretmen adaylarının tarihi mekânlara ve eserlere ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 57-68.
• Dönmez, C. ve Yazıcıoğlu, M. (2013). Sosyal bilgiler derslerinde tarihi mekânların kullanımının öğrenci görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi. https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=106276veritabanından 23 Mart 2019’da alınmıştır.
• Ezer, F. ve Aksüt, S. (2017). 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin öğrenci başarısına, tutumuna ve kalıcılığa etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, Summer II, 58, 403-419.
• Ezer, F. ve Aksüt, S. (2018). Sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin kullanılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Autumn II, 71, 91-112.
• Gökkaya, A. K. ve Yeşilbursa, C. C. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımının akademik başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar 7(2), 483-506.
• Hamurcu, H. (2009). Sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin yaratıcı dramaya yönelik tutumları. Education Sciences NWSA, E Journal of New World Sciences Academy, 4(4), 1257-1273.
• Kabapınar, Y. (2009). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Maya Akademi.
• Kaf, Ö. (2017). Öğretmen adaylarının sosyal bilgilerde yaratıcı drama dersine yönelik tutumları ve sürece ilişkin görüşleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,18(3), 931-947.
• Kaptan, S. (1991). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık.
• Karabağ, G. (2014). Tarih öğretmen adaylarının yaratıcı dramaya yönelik tutumları. GEFAD/GUJGEF, 35(1), 27-46.
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. 8. Basım. Ankara: Nobel.
• Kartal, T. (2009). İlköğretim 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi ilk çağ tarihi konularının öğretiminde drama yönteminin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, İ. (2013). Öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinde drama yöntemini uygulama ve drama tekniklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Malbeleği, F. (2011). Drama yönteminin sosyal bilgiler dersi başarısına ve bilinçli tüketicilik düzeyine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• McCaslin, N. (2016). Yaratıcı drama sınıf içinde ve dışında. Ankara: Nobel.
• MEB. (2014). Sosyal bilgiler 4-5. sınıf programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Metinnam, İ., Keleşoğlu, S. ve Özen, Z. (2015). Sosyal bilgiler eğitiminde yaratıcı dramanın bir yöntem olarak kullanılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Education and Future, 0(6), 43-58. http://dergipark.gov.tr/jef/issue/18638/196719veritabanından 23 Mart 2019’da alınmıştır.
• Nayci, Ö. ve Adıgüzel, Ö. (2017). Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı drama’nın bir yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi. Eğitim ve Bilim, 42, 349-365.
• Okvuran, A. (1993). Yaratıcı drama eğitiminin empatik beceri ve empatik düşünme eğilimlerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Okvuran, A. (2000). Yaratıcı dramaya yönelik tutumlar. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Öner, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin “okul dışı tarih öğretimi”ne ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Turkish History Education Journal, 4(1), 89-121.
• Öztürk, T. ve Sarı, D. (2018). Sosyal bilgilerde yaratıcı drama kullanımının öğrencilerin başarılarına, tutumlarına ve öğretimin kalıcılığına etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(3), 586-605.
• Pektezel, B. (2017). Sosyal bilgiler dersinde yer alan tarih konularının öğretiminde drama kullanımı: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rüzgâr, M. A. (2014). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersindeki ipek yolunda Türkler ünitesinde geçen göç kavramının drama yöntemiyle işlenmesinin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Safran, M. ve Ata, B. (2006). Okul dışı tarih öğretimi, tarih eğitimi makale ve bildiriler. Ankara: Gazi.
• San, İ. (1990). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,23(2), 573-574.
• San, İ. (1998). Yaratıcı drama çalışmalarının dünü ve bugünü. 2. Ulusal Çocuk Kültürü Tiyatroda Yaratıcı Drama Dergisi. Ankara: ÇYDD.
• Saraç, A. (2015). Sosyal bilgiler dersinde drama yöntemi kullanılmasının tutum, başarı ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sever, R., Yalçınkaya, E. ve Mazman, F. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde etkili bir öğretim yöntemi: Dramatizasyon. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13(1), 155-166.
• Şimşek, A. (2003). Tarih öğretiminde çevre incelemeleri kapsamında tarihi yapılardan faydalanmaya bir model: Cacabey Medresesi, I. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni. http://acikarsiv.gazi.edu.tr/index.php?menu=2&secim=4&txtDocType=3#veritabanından 23 Mart 2019’da alınmıştır.
• Uygungül, Ö. (2016). Yaratıcı drama yönteminin öğrencilerin öğrenme stillerine göre sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına, akademik başarılarına ve kalıcılığa etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üstündağ, T. (1997). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinin öğretiminde yaratıcı dramanın erişiye ve derse yönelik öğrenci tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üstündağ, T. (2012. Yaratıcı drama öğretmenimin günlüğü.(11. Basım.) Ankara: PegemA.
• Üztemur, S., Dinç, E. ve Acun, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde müze ve tarihî mekân kullanımının 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler algılarına etkisi: bir eylem araştırması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 135-168.
• Yeşilbursa, C. C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihî yerlerin kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları TÜBAR-XXIII-/Bahar, 209-222.
• Yıldırım, Y. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının yaratıcı drama dersine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, S. (2013). Sosyal bilgiler derslerinde drama yöntemi ile öğretimin öğrencilerin sosyal beceri, empatik beceri ve akademik başarı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Zengin, E. E. (2014). Yöntem olarak yaratıcı drama kullanımının ilkokul 4. Sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki değerlere etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.