An Evaluation On The Changes İn The Instruction And Curriculum Of The Qurʾan Courses Of The 1924-2000 Years

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 50 - 69, 27.06.2023

Meryem Karataş

Öz

1924-2000 Yılları Kur’an Kursları Talimatname ve Müfredatlarındaki Değişimler Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Kur’an kursları, Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıt olan ve günümüze kadar gelen bir kurum olarak görevini
uzun süreden beri devam ettirmektedir. Kur’an öğretimi gibi yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip eğitim geleneğini
sürdüren bir kurum olmasının yanı sıra laik bir devlete bağlı olarak yaygın din eğitimi görevini yerine getirmesi
Kur’an kurslarının önemini arttırmaktadır. Örgün din eğitiminden ayrı olarak toplumun farklı yaş gruplarındaki
bireylere ulaşabilen ve süreklilik arz eden bir kurum olması Kur’an kurslarının din eğitim ve öğretimindekiyerini koruduğunun bir göstergesidir. Kur’an öğretimi, namaz ibadetinin yerine getirilmesi için gerekli olan
ayetlerin ezberletilmesi ve ilmihal bilgilerini öğretme bu kursların günümüze kadar değişmeyen temel
özelliklerindendir. Eğitim talimatname ve müfredatlarla yürütülmüştür. Cumhuriyet dönemi Kur’an kursu
talimatname ve müfredatlarının çeşitli açılardan geçirdiği değişimlerin neler olduğu araştırmanın problemini
oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı kursların talimatname ve müfredatlarındaki değişimlerin karşılaştırmalı
olarak incelenmesidir. Bunun için talimatnameler, müfredatlar ve mevzuat incelenmiştir. Böylece devletin bir
kurumu olarak Kur’an kurslarında ortaya çıkan dönemsel değişiklikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu açıdan
bakıldığında kursların 1924 yılından günümüze kadar aynı bakış açısına sahip olduğunu söylemek mümkün
değildir. Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun öğretme, namaz ibadetinin yerine getirilmesi için gerekli olan ayetleri
ezberletme ve ilmihal bilgilerini aktarma işlevi kursların zaman içinde değişmeyen temel din eğitimi anlayışları
olarak kalmıştır. Ancak derslerin haftalık saatleri, bireysel ve toplumsal kazanımları, zihinlerde oluşturulmaya
çalışılan peygamber imgesi, İslam diniyle ilgili farklı yorumlara karşı bakış açısı, diğer inançlara karşı
gösterilmesi istenen tutum gibi konularda değişiklikler olduğu sonucuna varılmıştır. Daha ayrıntılı
araştırmalarla eğitim öğretim sürecini şekillendiren talimatname ve müfredatlardaki değişiklikler izlenirse
Kur’an kurslarının değişimine dair daha farklı sonuçlara ulaşılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Yaygın Din Eğitimi, Talimatname, Müfredat, Kur

Kaynakça

• Başkurt, İrfan (2003), Din Eğitimi Açısından Kur’an Öğretimi ve Yaz Kur’an Kursları, İstanbul: DEM Yayınları. DİB (1975), Kur’an Kursları Müfredatı (Yüzünden Okuyanlar İçin), Ankara. DİB (1979), Kur’an Kursları Müfredatı. (Yüzünden Okuyanlar İçin), Ankara. DİB (1985), Kur’an Kursları Müfredatı. (Yüzünden Okuyanlar İçin), Ankara. DİB, (1965), Kur’an Öğretim Kursları Özel Talimatı. Ankara: Ongun Kardeşler Matbaası. DİB, (1970), Kur’an-ı Kerim Kursları Özel Talimatı. Ankara: Baylan Basımevi. DİB, (19.07.1943), Diyanet İşleri Reisliği Kur’an Öğretici Kursu Hakkında Özel Talimat. DİB, (1959), Diyanet İşleri Reisliği Kur’an Öğretim Kursları Özel Talimatı. Ankara: Alkan Matbaası. DİB, (22.06.1965), Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun. Diyanet İşleri Başkanlığı. Erişim 6 Ekim 2020. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.633.pdf DİB, (23.04.1981), Genelge No: 10. Kur’an Kursları. Diyanet İşleri Başkanlığı. DİB, (02.08.1980), Genelge No: 2. Camilerde Açılacak Kurslar. Diyanet İşleri Başkanlığı. DİB, (16.08.1984), Genelge No: 38. Kur’an Kursları. Diyanet İşleri Başkanlığı. DİB, (02.01.1986), Genelge No: 46. Kur’an Kursları ve Ek Ders Ücretleri. Diyanet İşleri Başkanlığı. DİB, (27.07.1989), Genelge No: 78. Kur’an Kursları ve Ek Ders Ücretleri. Diyanet İşleri Başkanlığı. Komisyon, (1999), Kuruluşundan Günümüze Diyanet İşleri Başkanlığı Tarihçe, Teşkilat, Hizmet ve Faaliyetler (1924-1997). Ankara: DİB Yayınları. Kur’an Kursları Yönergesi, (1990), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Kur’an Kursları Yönetmeliği, (1991), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Kur’an Kursları Yönetmeliği, (1971), Diyanet İşleri Başkanlığı. Ankara: Başbakanlık Basımevi. Öcal, Mustafa, (2004), “Türkiye’de Kur’an Eğitim ve Öğretiminde Görülen Gelişmeler ve Bir İcâzetname Örneği”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (Haziran 2004), 81-140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143856