ALGILANAN İŞ YÜKÜ VE ÇALIŞMA DURUŞLARI DİKKATE ALINARAK OPERATÖRLERİN ERGONOMİK RİSK DÜZEYLERİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YAKLAŞIMI İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 77 - 91, 31.08.2018

Elmas Burcu Mamak Ekinci Gülin Feryal Can

https://doi.org/10.33439/ergonomi.478732

Cited By: 11

Öz

Bu çalışmada, operatörlerin
gerçekleştirdikleri işlere bağlı olarak ortaya çıkan algılanan iş yükü ve
sergiledikleri çalışma duruşları dikkate alınarak ergonomik risk düzeylerinin
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Kriterler arası Korelasyona
Yönelik Kriterlerin Önem Ağırlıklarının Belirlenmesi (CRiteria Importance
Through Intercriteria Correlation-CRITIC) yöntemi ve Çok Ölçütlü İdeal-Gerçek
Karşılaştırma Analizi (Multi Attributive Ideal-Real Comparative Analysis-MAIRCA)
entegrasyonundan oluşan bütünleşik bir Çok Kriterli Karar Verme yöntemi
önerilmiştir. Algılanan iş yükü ana kriteri çerçevesinde zihinsel gereklilik,
fiziksel gereklilik, çaba, performans, zaman baskısı ve başarısızlık hissi alt
kriterleri dikkate alınırken; çalışma duruşu ana kriteri kapsamında üst kol,
alt kol, bilek, boyun, gövde ve ayak hareketleri ile yük/kuvvet ve kas
kullanımı alt kriterleri göz önünde bulundurulmuştur. Çalışma duruşlarının
değerlendirilmesinde Hızlı Tüm Vücut Değerlendirme (Rapid Entire Body
Assessment-REBA) yönteminden yararlanılmış ve algılanan iş yükünün belirlenmesinde
ise NASA İş Yükü İndeksi (NASA Task Load Index-NASA-TLX) kullanılmıştır. Söz
konusu ana ve alt kriterlerin ağırlıkları CRITIC yöntemi ile belirlenirken
alternatifleri oluşturan operatörlerin öncelik sıralaması ise MAIRCA yöntemi
ile gerçekleştirilmiştir. CRITIC, kriterlerin önem ağırlıklarını belirlerken
aralarındaki farklılaşmayı ve ilişki derecesini de dikkate alan bir yöntemdir.
MAIRCA ise, alternatiflerin seçilme olasılıklarını kullanarak teorik ve gerçek
karar süreçlerini modelleyebilmektedir. Önerilen yaklaşım 219 operatörün
çalıştığı bir üretim alanında operatörlerin söz konusu iki ana kriter
çerçevesinde ergonomik risk düzeylerine göre sıralamasında kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

CRITIC, MAIRCA, Çalışma Duruşu, Algılanan İş Yükü

Kaynakça

• Akyeampong, J., Udoka, S., Caruso, G., & Bordegoni, M. (2014). Evaluation of hydraulic excavator Human–Machine Interface concepts using NASA TLX. International Journal of Industrial Ergonomics, 44(3), 374-382.Al Madani, D., & Dababneh, A. (2016). Rapid entire body assessment: a literature review. American Journal of Engineering and Applied Sciences, 9(1), 107-118.Badi, I., & Ballem, M. (2018). Supplier selection using the rough BWM-MAIRCA model: A case study in pharmaceutical supplying in Libya. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 1(2), 16-33.Becker, A. B., Warm, J. S., Dember, W. N., & Hancock, P. A. (1995). Effects of jet engine noise and performance feedback on perceived workload in a monitoring task. The international journal of aviation psychology, 5(1), 49-62.Can, G. F., Atalay, K. D., & Eraslan, E. (2015). Working posture analysis in fuzzy environment and ergonomic work station design recommendations. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 30(3), 451-460.Chatterjee, K., Pamucar, D., & Zavadskas, E. K. (2018). Evaluating the performance of suppliers based on using the R'AMATEL-MAIRCA method for green supply chain implementation in electronics industry. Journal of Cleaner Production, 184, 101-129.Cole, D., Panchanadeswaran, S., & Daining, C. (2004). Predictors of job satisfaction of licensed social workers: Perceived efficacy as a mediator of the relationship between workload and job satisfaction. Journal of Social Service Research, 31(1), 1-12.Costa, D. M. B., Ferreira, R. V., Galante, E. B. F., Nóbrega, J. S. W., Alves, L. A., & Morgado, C. V. (2018, March). Comparative assessment of work-related musculoskeletal disorders in an industrial kitchen. In Occupational Safety and Hygiene VI: Proceedings of the 6th International Symposium on Occupation Safety and Hygiene (SHO 2018), March 26-27, 2018, Guimarães, Portugal (p. 325). CRC Press.Çetinyokuş, T., Özdil, L. (2015). İş Zekasi Yazılımı Alternatiflerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 1(2), 48-61.Deng, L. J., MA, A. L. (2010). Discuss on water-saving irrigation schemes optimization based on TOPSIS model and CRITIC weights method. Water Sciences and Engineering Technology, 2, 006.Delice, E. K. (2016). Acil servis hekimlerinin nasa-rtlx yöntemi ile zihinsel iş yüklerinin değerlendirilmesi: bir uygulama çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(3), 645-662.Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L., (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Methods. Computers & Operations Researches, 22(7), 763-770.Galy, E., Paxion, J., & Berthelon, C. (2018). Measuring mental workload with the NASA-TLX needs to examine each dimension rather than relying on the global score: an example with driving. Ergonomics, 61(4), 517-527.Gigovic ́, L., Pamuc ̌ar, D., Bajic ́, Z., Milic ́,evic ́,, M., (2016). The Combination of Expert Judgment and GIS-MAIRCA Analysis for the Selection of Sites for Ammunition Depots. Sustainability, 8(4), 2-30.Gönen, D., Oral, A., Ocaktan, M. B., Karaoğlan, A. D., & Cicibaş, A. (2017). Bir transformatör işletmesinde montaj ünitesinin ergonomik analizi. Sakarya University Journal of Science, 21(5), 1067-1080.Gönen, D., Karaoglan, A. D., Ocaktan, M. A. B., Oral, A., Atıcı, H., & Kaya, B. (2018). Kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının analizinde yeni bir risk değerlendirme yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 425-440.Hart, S. G., Staveland, L. E. (1988). Development of NASA-TLX (Task Load Index): Results of empirical and theoretical research. In Advances in psychology (52, 139-183). North-Holland.Hignett, S., McAtamney, L. (2004). Rapid entire body assessment. In Handbook of Human Factors and Ergonomics Methods (97-108). CRC Press.Iglesias, C., ... & Briceño-Delgado, J. (2015). Validation of the NASA-TLX score in ongoing assessment of mental workload during a laparoscopic learning curve in bariatric surgery. Obesity surgery, 25(12), 2451-2456.Jahanimoghadam, F., Horri, A., Hasheminejad, N., Nejad, N. H., & Baneshi, M. R. (2018). Ergonomic Evaluation of Dental Professionals as Determined by Rapid Entire Body Assessment Method in 2014. Journal of Dentistry, 19(2), 155.Kahya, E., Özkan, N. F., & Ulutaş, B.H. (2018). Beyin bilgisayar ara yüzü kullanımının bilişsel yüklenme açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1-24.Kazan, H., Ozdemir, O. (2014). Financial performance assessment of large scale conglomerates via TOPSIS and CRITIC methods. International Journal of Management and Sustainability, 3(4), 203-224.Karadağ, M., & Cankul, İ. H. (2015). Hekimlerde Zihinsel İş Yükü Değerlendirmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 35, 361-370.Karhu, O., Kansi, P., & Kuorinka, I. (1977). Correcting working postures in industry: a practical method for analysis. Applied ergonomics, 8(4), 199-201.Karhu, O., Härkönen, R., Sorvali, P., & Vepsäläinen, P. (1981). Observing working postures in industry: Examples of OWAS application. Applied Ergonomics, 12(1), 13-17.Kılıç, O., Çerçioğlu, H. (2016). TCDD İltisak Hatları Projelerinin Değerlendirilmesinde Uzlaşık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri Uygulaması. Journal of the Faculty of Engineering & Architecture of Gazi University, 31(1), 211-220.Lowndes, B. R., Forsyth, K. L., Blocker, R. C., Dean, P. G., Truty, M. J., Heller, S. F., ... & Nelson, H. (2018). NASA-TLX Assessment of Surgeon Workload Variation Across Specialties. Annals of surgery.Malekpour, F., Malekpour, A. R., Mohammadian, Y., Mohammadpour, Y., Shakarami, A., & Sheikh Ahmadi, A. (2014). Assessment of mental workload in nursing by using NASA-TLX. The Journal of Urmia Nursing and Midwifery Faculty, 11(11), 892-899.Mansikka, H., Virtanen, K., & Harris, D. (2018). Comparison of NASA-TLX scale, Modified Cooper-Harper scale and mean inter-beat interval as measures of pilot mental workload during simulated flight tasks. Ergonomics, (just-accepted), 1-22.Ojha, P., & Vinay, D. (2018). Assessment of physical fitness and postural discomfort among assembly workers. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(1), 1812-1814. Orakçı, E., Özdemir, A. (2017). Telafi Edici Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Türkiye ve AB Ülkelerinin İnsani Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Journal of Economics & Administrative Sciences/Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 61-74.Özay, M. E., & Doğanbatır, Ç. Ş. (2018). Perakende sektöründe bir süpermarkette REBA, NIOSH ve Snook tabloları yöntemlerini kullanarak ergonomik risk analizi vaka çalışması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(3), 448-459.Pamuc ̌ar, D., Vasin, L., Lukovac, V. (2014). Selection of railway level crossing for investing in security equipment using hybrid DEMATEL-MARICA model. In Proceeding of the XVI International Scientific-expert Conference on Railways, Railcon, Nis ̌, Serbia, 9-10 October 2014, 89-92.Pamučar, D., Mihajlović, M., Obradović, R., & Atanasković, P. (2017). Novel approach to group multi-criteria decision making based on interval rough numbers: Hybrid DEMATEL-ANP-MAIRCA model. Expert Systems with Applications, 88, 58-80.Ping, X. (2011). Application of CRITIC Method in Medical Quality Assessment. Value Engineering, 1, 200-201.Puspawardhani, E. H., Suryoputro, M. R., Sari, A. D., Kurnia, R. D., & Purnomo, H. (2016). Mental workload analysis using NASA-TLX method between various level of work in plastic injection division of manufacturing company. In Advances in Safety Management and Human Factors (311-319). Springer, Cham.Rahman, M. K. F. A., Shahriman, A. B., Desa, H., Daud, R., Razlan, Z. M., Wan, K., ... & Afendi, M. (2015). Comparative Study of Rapid Upper Limb Assessment (RULA) and Rapid Entire Body Assessment (REBA) Between Conventional and Machine Assisted Napier Grass Harvest Works. Applied Mechanics & Materials, 786.Ruan, L., Xiong, Z., Jiang, L., & Zhou, X. (2015, December). Comparison between digital and paper note-taking based on NASA-TLX. In Progress in Informatics and Computing (PIC), 2015 IEEE International Conference on (pp. 221-225). IEEE.Sevimli, M., Ulusu, H. A., & Gündüz, T. (2018). Pirinç paketleme işinde çalışanların çalışma koşullarının ergonomik risk analizleri ile geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 38-54. Şeker, A. (2014). Using outputs of NASA-TLX for building a mental workload expert system. Gazi University Journal of Science, 27(4), 1131-1142.Tubbs-Cooley, H. L., Mara, C. A., Carle, A. C., & Gurses, A. P. (2018). The NASA Task Load Index as a measure of overall workload among neonatal, paediatric and adult intensive care nurses. Intensive and Critical Care Nursing, 46, 64-69.Ulutaş, A., Cengiz, E., (2018). CRITIC ve EVAMIX Yöntemleri ile Bir İşletme İçin Dizüstü Bilgisayara Seçimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 881-887.Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. (2017). Kurumsal Yönetim ve Firma Performansı: TOPSIS Yöntemi ile BIST 30 firmaları Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylul University Journal of Graduate School of Social Sciences, 19(1), 63-81.