AMELİYATHANEDEKİ ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİNİN HEMŞİRELERDE KAS İSKELET SİSTEM RAHATSIZLIKLARINA VE TÜKENMİŞLİK ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ÜNİVERSİTE ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 36 - 44, 15.04.2025

Dilek Talhaoğlu

Öz

Çalışma, ameliyathanedeki ergonomik risklerin hemşirelerde kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına ve tükenmişlik üzerine etkisini tespit etmek amacıyla planlanmıştır. Veriler, Haziran-Eylül 2023 tarihleri arasında hemşire tanıtıcı özellikler formu, Cornell Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre hemşirelerin çoğunluğu kadın olup, %36'sı 36-45 yaş arasında ve %40'ı 11-20 yıldır ameliyathanede çalışmaktadır. Hemşirelerin büyük bir kısmı ortam sıcaklığından rahatsızlık duymakta ve sık terleme yaşadığını ifade etmiştir. Katılımcıların %83,3'ü son bir yıl içinde kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları yaşamış, ancak çoğu bu duruma bağlı olarak rapor almamıştır. En sık görülen ağrılar sırt, bel ve baldır bölgelerinde tespit edilmiştir.
Cinsiyet, çalışma süresi gibi faktörler ile kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ve tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Ancak cerrahi duman ve atık gazlara maruz kalmanın tükenmişlik üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, ameliyathane ortamındaki ergonomik risklerin çalışanların kas-iskelet sistemi sağlığını olumsuz etkilediği görülmüştür. Bu risklerin azaltılmasına yönelik ergonomik iyileştirmeler, çalışan sağlığını koruma ve tükenmişlik düzeylerini azaltma açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ameliyathane, Ergonomik Riskler, Kas-iskelet sistem hastalıkları, Tükenmişlik

THE EFFECT OF ERGONOMİC RISK FACTORS İN THE OPERATİNG ROOM ON MUSCULOSKELETAL DİSORDERS AND BURNOUT İN NURSES: A UNİVERSİTY SAMPLE

Öz

The study was planned to determine the effect of ergonomic risks in the operating room on musculoskeletal disorders and burnout in nurses. The data were collected between June and September 2023 using the nurse descriptive characteristics form, Cornell Musculoskeletal Disorders Scale and Maslach Burnout Scale. According to the results of the study, the majority of the nurses were female, 36% were between 36-45 years old and 40% had been working in the operating room for 11-20 years. Most of the nurses were uncomfortable with the ambient temperature and reported frequent sweating. 83.3% of the participants experienced musculoskeletal disorders in the last year, but most of them did not receive a report. The most common pains were found in the back, lower back and calf areas.
No significant correlation was found between musculoskeletal disorders and burnout levels with factors such as gender and working time. However, exposure to surgical fumes and waste gases was found to have a significant effect on burnout. As a result, it was observed that ergonomic risks in the operating room environment negatively affect the musculoskeletal health of the employees. Ergonomic improvements to reduce these risks are of great importance in terms of protecting employee health and reducing burnout levels

Anahtar Kelimeler

Operating room, Ergonomic risks, Musculoskeletal system diseases, Burnout

Kaynakça

• Abdollahzade, F., Mohammadi, F., Dianat, I., Asghari, E., Asghari-Jafarabadi, M., & Sokhanvar, Z. (2016). Working Posture and Its Predictors In Hospital Operating Room Nurses. Health promotion perspectives, 6(1), 17.
• Akkaya, A., & Karadağ, M. (2021). Ameliyathane Hemşirelerinin Çalışma Ortamından Kaynaklanan Mesleki Risklerinin ve Sağlık Sorunlarının Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(1), 11-22.
• Aksüt, G., Tamer, E., & Tüfekçi, M. (2020). Ergonomik Risk Faktörlerinin Sınıflandırılması: Bir Literatür Taraması Ergonomi, 3(3), 169-192.
• Alcan, A. (2015). Ameliyathane Hemşireliği (Vol. 1. baskı). İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
• Ali Sheikhzadeh. (2017). The" Perception of Musculoskeletal Risk Factors (PMRF)" for Operating Room Nurses (ORN): Translation and Cultural Adaption of the Questionnaire in the Greek Language. International Journal of Caring Sciences, 10(2), 834.
• Altun Uğraş, G., Akyolcu, N., Kanat, C., Yüksel, S., Ayoğlu, T., Sayın, Y., & Kanan, N. (2018). Cerrahi kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Iş Güvenliği.
• Arslan, E. (2018). Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerde Ergonomik Risk Analizine Göre Tekrarlı Hareketlerin Kas Iskelet Sistemi Rahatsızlıklarına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Eskişehir.
• Can, Ö. S., & Ökten, F. (2004). Operasyon Odasında Çalışma Riskleri. Turkiye Klinikleri Journal of Anesthesiology Reanimation, 2(2), 103-112.
• Che Huei, L., Ya-Wen, L., Chiu Ming, Y., Li Chen, H., Jong Yi, W., & Ming Hung, L. (2020). Occupational health And Safety Hazards Faced by Healthcare Professionals in Taiwan: A Systematic Review of Risk Factors and Control Strategies. SAGE open medicine, 8, 2050312120918999.
• Çil Akıncı, A., Dereli, E., & Sert, H. (2014). Kırklareli’nde çalışan Hemşirelerde Bel Ağrısı Ve Bel Ağrısı Ile İlişkili Faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1).
• Erdağı, S., & Özer, N. (2015). Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Çalışma Ortamlarının, Hasta Güvenliği Kültürü Algılarının Ve Tükenmişlik Durumlarının İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(2), 94-106.
• Erdinc, O., Hot, K., & Ozkaya, M. (2011). Turkish Version of the Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire: cross-cultural adaptation and validation. Work, 39(3), 251-260.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemsirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Olceginin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22th September 1992 Ankara (Turkey).
• Gül, A., Üstündağ, H., Kahraman, B., & Purisa, S. (2014). Hemşirelerde Kas İskelet Ağrılarının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(1), 1-10.
• Hedge, A., Morimoto, S., & Mccrobie, D. (1999). Effects of keyboard Tray Geometry on Upper Body Posture and Comfort. Ergonomics, 42(10), 1333-1349.
• İlçe, A., & Dramalı, A. (2010). Yoğun Bakim Ünitelerinin Fiziksel Ergonomik Faktörler Açısından İncelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 12(1), 53-63.
• Kutlutürk, S., & Yıkılmaz, İ. (2021). Covid-19 Pandemisi Uzaktan Çalışma Sürecinde Akademisyenlerin İş Stresi, Tükenmişlik Algısı ve Kas İskelet Sistemi Ağrılarının İncelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 8(2), 297-313.
• Latiff, J. Y., & Razak, B. T. (2007). Nitrous Oxide Pollution in The Operating Room. A comparison of two modes of ventilation. Med. J. Malays, 62, 127.
• Martí-Ejarque, M. D. M., Guiu Lázaro, G., Juncal, R. C., Pérez Paredes, S., & Díez-García, C. (2021). Occupational Diseases and Perceived Health in Operating Room Nurses: A Multicenter Cross-Sectional Observational Study. Inquiry, 58, 469580211060774. doi:10.1177/00469580211060774
• Meijsen, P., & Knibbe, H. J. (2007). Work-related musculoskeletal Disorders of Perioperative Personnel in the Netherlands. AORN journal, 86(2), 193-208.
• Monahan, J. J. (2012). Culture of Safety: Safe Work Hours in The OR. AORN journal, 95(1), 149-154.
• Ocaktan, N. (2021). Ameliyathane Hemşirelerinde Fiziksel Ergonomik Risklerin Etkileri ve Riskleri Yönetme Becerileri. (Doktora Tezi), Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ön, S. Ç. (2021). Ameliyathane Hemşirelerinin Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Cerrahi Ameliyathane Sterilizasyon Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Dergisi, 2(1), 31-44.
• Sayılan, A. A., & Öztekin, S. D. (2018). Ameliyathane Hemşirelerinin vücut postürleri ve ilişkili faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 23-27.
• Schaufeli, W. B., Bakker, A. B., Hoogduin, K., Schaap, C., & Kladler, A. (2001). On the Clinical Validity of the Maslach Burnout Inventory and the Burnout Measure. Psychology & health, 16(5), 565-582.
• Serbest Baz, A. N. (2018). Ameliyathane Çalışanları Tarafından Ameliyathanelerde Ergonomik Risklerin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Souza, A. C., & Alexandre, N. M. (2012). Musculoskeletal Symptoms, Work Ability, And Disability Among Nursing Personnel. Workplace health & safety, 60(8), 353-360.
• Soyuer, F., & Soyuer, A. (2008). Yaşlılık ve Fiziksel Aktivite. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 15(3), 219-224.
• Widanarko, B., Legg, S., Stevenson, M., Devereux, J., Eng, A., Cheng, S., Pearce, N. (2011). Prevalence of musculoskeletal Symptoms in Relation to gender, Age, And Occupational/Industrial Group. International Journal of Industrial Ergonomics, 41(5), 561-572.