TEACHING SUSTAINABILITY IN TEXTILE AND FASHION DESIGN EDUCATION WITH A WASTE UPCYCLING PROJECT

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 71 - 86, 30.05.2025

Rukiye Zeynep Gencal Öztürk

Öz

The textile and fashion design industry has entered a rapid production and consumption cycle due to industrialization and technological developments. As a result, the waste it generates has become harmful to the environment, nature, and living beings. Additionally, the increase in cheap and mass production has led to higher energy and water consumption and greater use of chemicals, negatively impacting the ecological system. The textile industry is expected to adopt an approach that prioritizes the environment, nature, and the future by embracing sustainability and upcycling practices. During the textile and fashion design education process, design students receive extensive hands-on training alongside their art and design courses, engaging in experimental work in workshops. While learning, they consume various materials and contribute to waste generation. Integrating educational waste back into the learning process through upcycling can raise students’ awareness of sustainability. Moreover, when sustainability is embedded as a part of the curriculum, it can serve as a measurable learning outcome related to waste awareness. Thus, production techniques categorized under upcycling can transform discarded materials into new products, directing them toward artistic or functional use. In this context, the present study examined educational programs through the lens of sustainability and was supported by an upcycling-based collection design proposal composed of three individual pieces.

Anahtar Kelimeler

Upcycling , Sustainability , Textile Design , Teaching , Applied Learning

TEKSTİL VE MODA TASARIMI EĞİTİMİNDE ATIKLAR VE İLERİ DÖNÜŞÜMÜNE YÖNELİK BİR TASARIM ÖNERİSİ

Öz

Tekstil ve moda tasarımı endüstrisi sanayileşme ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle hızlı bir üretim ve tüketim döngüsüne girmiş ve dolayısıyla açığa çıkan atıklarla çevreye, doğaya, canlılara zarar verir hale gelmiştir. Ayrıca, ucuz ve seri üretim ile enerji ve su tüketimi ve kimyasalların kullanımı artarak ekolojik sistemi olumsuz etkilemiştir. Tekstil sektörünün, doğayı, çevreyi ve geleceği gözetmesi, sürdürülebilirliği ve ileri dönüşümü hedeflemesi ve bu yönde adım atmaya başlaması gerekmektedir. Tekstil ve moda tasarımı eğitim ve öğretim sürecinde tasarımcı adayı olan öğrenciler sanat ve tasarım eğitimleriyle birlikte uzun saatler boyunca uygulamalı eğitim alırlar ve atölyelerde deneysel işler üretirler, beraberinde de birçok malzemeyi öğrenirken tüketir ve atık üretimine sebep olurlar. Eğitim artıklarının eğitimin içinde değerlendirilmesi ve ileri dönüşüm ile yeni ürünlere dönüştürülmesi öğrencilerin sürdürülebilirlik konusunda bilinçlenmelerine katkı sağlayabilir. Bununla birlikte, sürdürülebilirlik eğitimin bir parçası olarak önerildiğinde atık farkındalığına yönelik ölçülebilir bir eğitim çıktısı olarak eğitim planına kazandırılabilir. Böylelikle ileri dönüşüm olarak geçen üretim teknikleri, atık olarak değerlendirilen malzemeleri yeni bir ürüne dönüştürerek sanatsal veya verimli kullanabilecek bir alana yöneltmiş olacaktır. Bu kapsamda bu araştırmada eğitim öğretim programları sürdürülebilirlik bağlamında incelenmiştir. Çalışma, eğitimin sürecine önerilmiş üç parçadan oluşan bir ileri dönüşüm koleksiyon tasarım önerisi ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İleri Dönüşüm , Sürdürülebilirlik , Tekstil Tasarımı , Eğitim , Uygulamalı Öğrenim

Kaynakça

• Açık, A. (2024). Sürdürülebilir moda açısından Japon kimonolarının incelenmesi ve bir koleksiyon önerisi (Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tekstil ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Altun, Ş. (2010). Türkiye’deki tekstil ve hazır giyim atıklarının ve geri kazanım imkanlarının genel profilinin çıkarılması.
• Arabalı Koşar, S. T., Gezicioğlu, F. Y., ve Beşen Yalçın, M. (2021). Üniversitelerin tekstil ve moda tasarımı öğretim programında artan/artık/atık malzemenin geri kazanımı ve sürdürülebilirliği üzerine bir araştırma. Journal of Turkish Studies, 16(3), 885–905. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.49880
• Braungart, M., McDonough, W., ve Bollinger, A. (2007). Cradle-to-cradle design: creating healthy emissions–a strategy for eco-effective product and system design. Journal of Cleaner Production, 15(13–14), 1337–1348.
• Çetin, L., ve Tezcan, H. (2022). Geri Dönüşüm Kumaşlarla Giyim Koleksiyonu. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 8(95), 1–855.
• Deniz, D. (2002). Sustainability and Environmental Issues in Industrial Product Design (Master thesis). İzmir Teknoloji Enstitüsü, Endüstriyel Tasarım Bölümü.
• Eroğlu, Ö. (2013). Plastik Sanatlar Sözlüğü. Tekhne Yayınları.
• Eser, B., Çelik, P., Çay, A., ve Akgümüş, D. (2016). Tekstil ve konfeksiyon sektöründe sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm olanakları. Journal of Textiles and Engineer, 23(101), 43–60.
• Gürcüm, B. H., ve Tanyer, S. (2021). Moda tasarımında sürdürülebilirlik ile yeniden doğuş. Idil, 80(2021 Nisan), 549–562.
• Koca, E., ve Emiroğlu, S. (2022). Moda ve tekstil tasarımı lisans programlarının sürdürülebilirlik ölçütleri bağlamında değerlendirilmesi. International Journal of Art, Fashion, Music and Design, 1(1), 35–47. https://doi.org/10.5281/zenodo.7083209
• Mangır, A. F. (2016). Fast and Slow Fashion For Sustainable Development. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(41.Yıl Özel Sayısı), 143–154.
• Odabaşı, S., ve Sahin, Y. (2019). Moda Tasarımı Eğitiminde Sürdürülebilirlik Üzerine Yaklaşımlar. Art-E Sanat Dergisi, 12(23), 1-25. https://doi.org/10.21602/sduarte.514273
• Özgün, C., ve Ayvaz, K. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 110–119.
• Öztürk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: Kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. İlköğretim Online, 16(4), 1–11.
• Sayhan, H., Sayhan, S., ve Demirbaş, C. O. (2013). Ecological footprints of primary school students and recommendations to diminish them. American-Eurasian Journal of Agriculture ve Environment Science , 13(4), 521–530.
• Uçar, O. K., ve Özdemir, O. (2022). Ünı̇versı̇telerde sürdürülebı̇lı̇rlı̇k faaliyetleri̇ ve raporlama örneklerı̇. Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 5(1), 13–30.
• İBB İSMEK. (2023). Eski kıyafetlerden ileri dönüşüm atölyesi. https://enstitu.ibb.istanbul/portal/egitim_detay.aspx?BransCode=4694
• TÜBİTAK. (2023). Teknoloji Öngörüsü Projesi Tekstil Paneli. In Tekstil Paneli. Vizyon 2023 . https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/tekstil/tekstil_son_surum.pdf