ROMA, TÜRK-İSVİÇRE VE AVRUPA SÖZLEŞME HUKUKUNDA KOŞUL (ŞART) KAVRAMI VE HUKUKİ SONUÇLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 31 - 101, 30.04.2019

Sinan Okur

Öz

Bu çalışmanın konusu koşul kavramını ve hukuki sonuçlarını Roma, Türk-İsviçre ve Avrupa sözleşme hukukunda mukayeseli bir perspektifle incelemektir. Öncelikle hukuk sistemlerinde akdi bir kaydın koşul olarak kabul edilebilmesi için aranan şartlar incelenmiştir. Ayrıca koşul türleri, koşul türlerinin birbirlerinden farkları ve son olarak koşula bağlı işlemin hukuki sonuçları değerlendirilmiştir. Son başlıkta ise hukuki işlemin askıda olduğu safhadaki ki durum ele alınmıştır. Çalışmada varılan en temel sonuçlardan ilki, Türk-İsviçre hukukundaki düzenleme tarzının, çok büyük ölçüde Roma hukukundaki düzenleme tarzıyla ve Avrupa sözleşme hukukundaki düzenlemelerle benzer olduğudur. Söz konusu durum yeni Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girme-siyle de değişmemiştir. Bir diğer sonuç akdi bir yan kaydın koşul olarak kabul edilebilmesi için gerekli olan bilinmezlik unsuru ile ilgilidir. Bilinmezlik unsurunun nasıl anlaşılması gerektiği konusunda, farklı bir yorum benimsenmiştir

Anahtar Kelimeler

Koşul Kavramı, Roma Hukuku, Türk-İsviçre Hu-kuku, Avrupa Sözleşme Hukuku, Avrupa Sözleşme Hukuku Prensipleri (PECL), Ortak Referans Çerçevesine İlişkin Taslak (DCFR), Milletlerarası Ti-carete İlişkin UNIDROIT Prensipleri (PICC), OR- İsviçre Borçlar Kanunu 2020-Yeni Bir Genel Bölüm İçin Tasarı (OR-2020), Geciktirici Koşul, Bozucu Koşul

Kaynakça

• AKINCI, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi, 10. Baskı, Konya, 2017.
• AKINCI, Şahin, Roma Hukuku Dersleri, 11. Baskı, Konya, 2017.
• AKINTÜRK, Turgut, Şart ve Mükellefiyet Kavramları Üzerine Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1970, C. 27, S. 3-4, s. 219-247.
• AMTONIOLLI, Luisa/VENEZIANO, Anna, (Ed.) Principles of European Contract Law and Italian Law, The Hague, 2005.
• ARAL, Fahrettin, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 8. Baskı, Ankara, 2010 (ARAL, s.).
• ARAL, Fahrettin/AYRANCI, Hasan, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Ankara, 2018 (ARAL/AYRANCI, s.).
• AYBAY, Aydın/HATEMİ, Hüseyin, Eşya Hukuku, 4. Bası, İstanbul, 2016.
• B. SCHWARZ, Andreas, Borçlar Hukuku Dersleri, 1. Cilt, (Çeviren Bülent Davran) İstanbul, 1948.
• BASLER KOMMENTAR Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR Hrsg. HON-SELL, Heinrich/ VOGT, Nedim Peter /WIEGAND, Wolfgang, Basel, 2015.
• BeckOK BGB, (Hrsg.) BAMBERGER, Georg /ROTH, Herbert /HAU, Wolf-gang /POSECK, Roman 49. EDİTİON, STAND: 01.02.2019
• BERGER, Bernhard, Allgemeines Schuldrecht, Bern, 2012.
• BERKİ, Şakir, Roma Hukuku, Ankara, 1949.
• BUSCH, Danny/HONDIUS, Ewoud, (Ed.) et.al., Principles of European Cont-ract Law and Dutch Law (Part III). A Commentary II (Ed.), The Hague, 2006.
• BUSCH, Danny/HONDIUS, Ewoud, (Ed.) et.al., The Principles of European Contract Law and Dutch Law, A Commentary. Nijmegen: Ars Aequi, 2002.
• CAN, Hacı, Avrupa Birliği Sözleşme Hukuku, Ankara, 2015.
• CANSEL, Erol/ÖZEL, Çağlar, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt- 1, An-kara, 2014.
• CUMALIOĞLU, Emre, TBK, CISG ve Karşılaştırmalı Hukukta Öngörülebilen İhlal, İstanbul, 2019.
• DAYINLARLI, Kemal, Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri, Ankara, 2005.
• DI MARZO, Salvatore, Istituzioni di Diritto/Roma Hukuku, (Çev. Dr. Ziya UMUR) İstanbul, 1954. DIETER, Medicus/LORENZ, Stephan, Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, München, 2010.
• DOĞAN, Murat/ŞAHAN, Gökhan/ATAMULU, İsmail, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı, Ankara, 2019.
• ERDOĞMUŞ, Roma Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul, 2018.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2018 (EREN, Genel Hükümler).
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, Ankara, 2017 (EREN, Özel Hükümler).
• FAUVARQUE-COSSON, Bénédicte, The New Provisions on Conditions in the UNIDROIT Principles 2010, Uniform Law Review, Volume 16, Issue 3, August 2011, Pages 537–548.
• FLUME, Die Aufhebungsabreden beim Kauf - lex Commissoria, in diem ad-dictio und sogenanntes pactum displicentiae - und die Bedingung nach der Lehre der römischen Klassiker in: Festschrift für Max Ka-ser zum 70. Geburtstag, Hrsg. Dieter Medicus, München, 1976. 96
• FURRER, Andreas/MÜLLER-CHEN, Markus, Obligationenrecht Allgemei-ner Teil, Zürich, 2018.
• GAUCH, Peter/SCHLUEP, WALTER R./SCHMID, Jörg/EMMENEGGER, Susan, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band I-II, Zürich, 2008.
• GÖNENSAY, A., Borçlar Hukuku Birinci Cilt, İstanbul, 1948.
• GÜRSOY, Kemal Tahir, Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Mükellefiyetler, Kısım II, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, S. 1-2, Ankara, 1954, s. 371-477.
• HANDKOMMENTAR zum schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Hrsg. FURRER, Andreas/K. SCHNYDER, Anton, Zürich, 2012.
• HAUSMANINGER, Herbert/SELB, Walter, Römisches Privatrecht, Wien, 1997.
• HEIDERHOFF, Bettina, Europäisches Vertragsrecht, 4. Auflage, Heidelberg, 2016.
• HONİG, Richard, Roma Hukuku (Ter. Dr. Şemseddin TALİP), İstanbul, 1938.
• HONSELL, Heinrich/MAYER-MALY, Theo/SELB, Walter, Römisches Recht, Heidelberg, 1987.
• HOROZOĞLU, Orçun, Koşula Bağlı Sözleşmeler Hakkında Uygulamadaki Güncel Sorunlar, Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan (Borçlar Hukuku Genel Hükümler Konferansları C. III) Ed. BELEN, Her-dem /ALTAY, İsmail, İstanbul, 2014, s. 84-97.
• İNAL, Emrehan, Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan (Borçlar Hukuku Genel Hükümler Konferansları C. III), Ed. BELEN, Herdem/Altay, İs-mail, İstanbul 2012, s.77-83. İNAN, Ali Naim/YÜCEL, Özge, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2014.
• J. VON STAUDİNGERS KOMMENTAR zum Bürgerlichen Gesetzbuch: Staudinger BGB- Buch 2: Buch 1: Allgemeiner Teil: §§ 139-163 (Allgemeiner Teil 4b), 2015.
• JAUERNIG, Othmar, Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar BGB 17. Auflage, München, 2018.
• JÖRS, Paul/KUNKEL, Wolfgang, Römisches Privatrecht, Berlin, 1935.
• KARADENİZ-ÇELEBİCAN, Özcan, Roma Hukuku, Tarihi, Kaynaklar, Ge-nel Kavramlar, Kişiler Hukuku, Hakların Korunması, Ankara, 2014.
• KASER, Max/KNÜTEL, Rolf, Römisches Privatrecht, München, 2005.
• KASER, Max. Das römische Privatrecht, Erster Abschnitt, Das altrömische, Das vorklassische und klassische Recht, München, 1955.
• KILIÇOĞLU, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2015.
• KOLLER, Alfred, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil OR AT Handbuch des allgemeinen Schuldrechts, Bern, 2009.
• KOSCHAKER, Paul/AYİTER, Kudret, Modern Hususi Hukuka Giriş Olarak, Roma Hususi Hukukunun Ana Hatları, Ankara, 1971.
• KÖTZ, Hein, Europäisches Vertragsrecht,2. Auflage, Tübingen, 2015. KRAMER, Ernst A./PROBST, Thomas, Grundkurs Obligationenrecht, Allge-meiner Teil, Basel, 2013. KRELLER, Hans, Römisches Recht II: Grundlehren des gemeinen Rechts. Romanistische Einführung in das geltende Privatrecht, Wien, 1950.
• KURZKOMMENTAR-OR, Hrsg. HONSELL, Heinrich, Zürich, 2014.
• LARENZ, Karl/WOLF, Manfred, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, München, 1997. 98. LAUKO, Robert, Art. 152 Abs. 3 OR und die aufschiebend bedingte Abtre-tung, Zugleich ein Beitrag zu Begriff und Wirkungsweise von Ver-fügungen, Zürich, 2012.
• LEHMANN, Matthias / LEIBLE, Stefan, (Ed.), European Contract Law and German Law, The Hague, 2013.
• LOOSCHELDERS, Dirk, Schuldrecht, Allgemeiner Teil, Köln, 2009.
• MATT, Isabel, Der bedingte Vertrag im schweizerischen und liechtensteinisc-hen Privatrecht, Zürich, 2014.
• MAYER-MALY, Theo, Römisches Privatrecht, Wien, 1991.
• MEDICUS, Dieter, Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg, 2006.
• MOUSOURAKIS, George, Fundamentals of Roman Private Law, Heidelberg, 2012.
• MÜNCHENER KOMMENTAR zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB Band 1: Allgemeiner Teil §§ 1-240, ProstG, 8. Auflage, München, 2008,
• NOMER, Haluk, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2015.
• OĞUZ, Arzu, Sözleşmeler Hukuku Alanında Hukukun Birleştirilmesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 49, S. 1-4, 2000, s. 31-65.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, İstanbul, 2018.
• OR-2020, Schweizer Obligationenrecht, 2020 Entwurf für einen neuen Allge-meiner Teil, HUGUENIN, Claire/RETO, M. Hilty, (Hrsg.), Genf, 2013.
• ÖZKAN, Zehra, Avrupa Özel Hukukunun Uyumlaştırılması, Ankara Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 66, S.1, 2017, s. 157- 200.
• ÖZSUNAY, Ergun, Borçlar Hukuku Dersleri I, İstanbul, 1976.
• PALANDT, Bürgerliches Gesetzbuch, München, 2008.
• PETER, Hansjörg, Das bedingte Geschäft: Seine Pendenz im römischen und im schweizerischen Privatrecht. Mit Bemerkungen zum genehmi-gungsbedürftigen Geschäft im römischen Recht, Zurich, 1994.
• PRINCIPLES, DEFINITIONS AND MODEL RULES OF EUROPEAN PRIVATE LAW DRAFT COMMON FRAME OF REFER-ENCE (DCFR) Prepared by the Study Group on a European Civil Code and the Research Group on EC Private Law (Acquis Group) Based in part on a revised version of the Principles of European Contract Law Edited by von BAR, Christian, CLIVE, Eric, et. al
• PULAŞLI, Hasan, Şarta Bağlı İşlemler ve Hukuki Sonuçları, Ankara, 1989.
• RABEL, Ernst, Gründzüge des römischen Privatrechts, Basel, 1955.
• RADO, Türkan, Roma Hukuku Dersleri, İstanbul, 1969.
• RIEDO, Christof, Zum Begriff der Bedingung oder Über die Gewissheit der Juristen, in: Festschrift für Franz (Hrsg. ) Riklin Marcel Alexander Niggli, José Hurtado Pozo, Nicolas Queloz 2007.
• RIESENHUBER, Karl, Europäisches Vertragsrecht, Berlin, 2003.
• SCHLECHTRIEM, Peter/SCHMIDT-KESSEL, Martin, Schuldrecht Allge-meiner Teil, Tübingen, 2005.
• SCHWENZER, Ingeborg, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Bern, 2009.
• SİRMEN, Lale, Türk Özel Hukukunda Şart, Ankara, 1992.
• SOHM, Rudolph, Institutionen: Geschichte und System des römischen Privat-rechts, (bearbeitet von LUDWIG, Mitteis), Berlin, 1949.
• STAEHELIN, Daniel, Bedingte Verfügungen, Zürich, 1993.
• TAHİROĞLU, Bülent/ERDOĞMUŞ, Belgin, Roma Hukuku Dersleri, İstan-bul, 2016.
• TAHİROĞLU, Bülent, Roma Borçlar Hukuku, İstanbul, 2016. 100
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Ha-luk/ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 1993.
• TERCIER, Pierre/PICHONNAZ, Pascal/DEVELİOĞLU, Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2016.
• TUNÇOMAĞ, Kenan, Borçlar Hukuku, I. Cilt, Genel Hükümler, İstanbul, 1972.
• UMUR, Ziya, Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul, 1999.
• VARDAR HAMAMCIOĞLU, Gülşah. Öne Alınmış Sözleşmeye Aykırılık Kavramı, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, S.: 169, Eylül 2018, s. 203-256. Von BAR, CHRISTIAN /ZIMMERMANN, Reinhard, Grundregeln des Euro-päischen Vertragsrechts Teil III, Kommission für Europäisches Vertragsrecht, Deutsce Ausgabe, München, 2005.
• VON CZYHLARZ, Karl Ritter, NICOLO, Marian San, Lehrbuch der Institu-tionen des römischen Rechts, Wien, 1933.
• VON TUHR, Andreas, Borçlar Hukuku, 1-2, (Çev. EDEGE), Ankara, 1983.
• WEISS, Egon, Institutionen des römischen Privatrechts: als Einführung in die Privatrechtsordnung der Gegenwart, Basel, 1949.
• YAVUZ, Cevdet/ACAR, Faruk/ÖZEN, Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İstanbul, 2014.
• YILDIRIM, Abdulkerim, Türk Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Mükellefiyetler, Ankara, 2004.
• ZIMMERMANN, Reinhard „Heard melodies are sweet, but those unheard are sweeter ... “– Condicio tacita, implied condition und die Fortbil-dung des europäischen Vertragsrechts, AcP 193 (1993), 124. Roma, Türk-Isviçre ve Avrupa Sözleşme Hukukunda Koşul (Şart)... 101
• İNTERNET KAYNAKLARI https://www.bgbl.de/ https://beck-online.beck.de/Home https://www.swisslex.ch/ https://www.jurix.com.tr https://www.springer.com http://or2020.ch/ https://www.unidroit.org/ http://dergiler.ankara.edu.tr/ https://academic.oup.com/ulr http://www.dayinlarli.gen.tr/