FARKLI HÜKÜMET SİSTEMLERİNDE KOALİSYON İSTİKRARINI SAĞLAMAK İÇİN KULLANILAN BİR ARAÇ OLARAK BAKAN YARDIMCILIĞI KURUMU

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 1, 80 - 108, 30.04.2020

Hasan Tunç Ahmet Ekinci

Öz

Bu çalışmada, parlamenter sistemlerde ve koalisyonlu başkanlık sistemi
olarak kabul edilen bazı ülkelerdeki bakan yardımcılığı kurumunu incelenmektedir.
Çalışmanın kapsamı, incelenen ülkelerin koalisyon hükümetleri dönemleri
ile sınırlıdır. Bakan yardımcılığı kurumu, ilk olarak bakanların iş yükünü hafifletmek
ve onları parlamentoda temsil etmek için ihdas edilmiştir. Bağlı oldukları
bakanlar ile aralarında hiyerarşi ilişkisi bulunmaktadır. Dahası, bakan yardımcıları,
kendileri de bir bakan olmalarına karşın kabine üyesi değildir. Bu
nedenle bakan yardımcıları resmi olarak politika üzerinde etkili değillerdir.
Zaman içerisinde bakanlar, bakan yardımcılarına sıklıkla yetkilerini devretmeye
başlamışlardır. Bu nedenle ilgili pozisyon önem kazanmaya başlamıştır. Özellikle
parlamenter sistemlerde, daha çok koalisyon hükümetleri dönemlerinde bu
pozisyon oldukca önemli hale gelmektedir. Kabineye dâhil olan siyasi partiler,
kabinedeki diğer partileri denetleyebilmek adına bu pozisyonları talep etmektedir.
Koalisyonlu başkanlık sistemlerinde de başkanlar, kabinesine davet ettikleri diğer siyasi partilere mensup bakanları denetleyebilmek adına güvendiği kişileri
o bakanlıklara bakan yardımcısı olarak atama yolunu tercih etmeye başlamışlardır.
Çalışmamızda parlamenter sistemler ile ilgili olarak, İtalya, Hollanda, Almanya,
Japonya ve Litvanya örneklerine yer verilmiştir. Koalisyonlu başkanlık
sistemi olarak ise Brezilya, Şili ve Uruguay örnekleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakan yardımcılığı, parlamenter sistem, koalisyonlu başkanlık sistemi, denge ve denetleme, koalisyon hükümeti

Kaynakça

• Anayurt Ömer, Ekinci Ahmet, “Koalisyonlu Başkanlık Sistemi ve Latin Amerika Uygulaması”, Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, Oniki Levha Yayınları, 2019, ss. 227-332.
• Araya Ignacio Arana, “¿Quien le Susurra al Presidente? Asesores vs. Ministros en America Latina” Politica/Revista de Ciencia Politica, Vol. 50, No. 2, 2012, pp. 33-61.
• Barbieri Cristiana, Vercesi Michalangelo, “The Cabinet: A Viable Definition and its Composition in View of a Comparative Analysis”. Government and Opposition, Vol. 48, No. 4, 2013, pp. 526-247.
• Bulmer Elliot, Government Formation and Removal Mechanisms, International IDEA Constitution-Building Primer-17, 2017.
• Carroll Royce, Cox Gary W., “Shadowing Ministers: Monitoring Partners in Coalition Government”, Comparative Political Studies, 2012, pp. 220-236.
• Chasquetti Daniel, “El Costo de Pasar: Gobiernos de Coalicion y Gobiernos de Partido en el Proceso Legislativo Uruguayo”, Algo Mas que Presidentes: El Papel del Poder Legislativo en America Latina, Ed. Manuel Alcantara Saez, Mercedes Garcia Montero, Fundacion Manuel Gimenez Avad de Estudos Parlamentarios y del Estado Autonomico, Zaragoza, 2011, ss. 537- 561.
• Chasquetti Daniel, Buquet Daniel, Cardarello Antonio, “La Designación de Gabinetes en Uruguay: Estrategia Legislativa, Jerarquía de los Ministerios y Afiliación Partidaria de los Ministros”, America Latina Hoy, Vol 63, 2013, s. 15-40.
• Clark Terry, Jurgelevičıūtė Diana, “’Keeping Tabs’ on Coalition Partners’: a Theoretically Salient Case Study of Lithuanian Coalitional Governments”, Europe-Asia Studies, Vol. 60, No. 4, 2008, pp. 631-642.
• Cranenburgh Oda van, “Restraining Executive Power in Africa: Horizontal Accountability in Africa’s Hybrid Regimes”, South African Journal of International Affairs, Vol. 16, No. 1, 2009.
• Dik Esra, “643 Sayılı KHK ile Düzenlenen Bakan Yardımcılığı ile Hiyerarşik Örgütlenme İçerisindeki Konumu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 68, Sa. 4, 2013, ss. 121-145.
• Ekinci Ahmet, Yıldırım Serkan Nebi, “Brezilya’nın Başkanlık Sistemi Uygulaması”, Dört Kıtada Başkanlık Sistemi, Ed. İlyas Doğan, Serdar Ünver, Astana Yayınları, 2017, ss. 130-188,
• Evans Matt, “Analysing Payoff Salience in Coalition Allocation: Ministers, Deputy Ministers and Committee Chairs”, Government and Opposition, 2018, pp. 1-21.
• Giannetti Daniela, Laver Michael, “Policy Positions and Jobs in the Government”, European Journal of Political Research, Vol. 44, 2005, pp. 91-120.
• Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi-Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa, 2011.
• Gözler Kemal, Kaplan Gürsel, “Bakan Yardımcıları Bakanlık Hiyerarşisine Dâhil Midir?”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 98, 2012, ss. 11-24.
• Greene Zachary, Jensen Christian B, “Manifestos, Salience and Junior Ministerial Appointments”, Party Politics, 2014, pp. 1-14.
• Laver Michael, Shepsle Kenneth A., “Cabinet Ministers and Government Formation in Parliamentary Democracies, Cabinet Ministers and Parliamentary Government, Ed. Michael Laver, Kenneth A. Shepsle, Cambridge, 1994.
• Mainwaring Scott, “Presidentialism, Multipartism, and Democracy: The Difficult Combination, Comparative Political Studies 1993, ss. 198-228.
• Manow Philip, Zorn Hendrik, “Office Versus Policy Motives in Portfolio Allocation”, Max-Planck-Institut Für Gesellschatfsforschung, Discussion Paper, 04/9, 2004.
• Martinez-Gallardo Cecilla, Schleiter Petra, “Choosing Whom to Trust: Agency Risks and Cabinet Partisanship in Presidential Democracies”, Comparative Political Stdues, pp. 1-34.
• Milne R. S., “The Junior Minister”, The Journal of Politics, Vol. 12, No. 3, 1950, pp. 437-449.
• Müller Wolfgang, Strom Kaare, “Conclusion-Coalition Governance in Western Europe”, Coalition Governments in Westers Europe, Ed. Wolfgang Müller, Kaare Strom, Oxford University Press, 2000, ss. 559-592.
• Müller Wolfgang C, Meyer Thomas M., “Meeting the Challanges of Representation and Acoountability in Multi-party Governments”, West European Politics, Vol. 33, No. 5, 2010, pp. 1065-1092.
• Özer Attila, Batı Demokrasilerinde ve Türkiye’de Hükümetin Kuruluş Yöntemleri, Ankara, 1981.
• Pereira Carlos, Batista Mariana, Praça Sergio, Lopez Felix, “Watchdogs in Our Midst: How Presidents Monitor Coalitions in Brazil’s Multiparty Presidential Regime”, Latin American Politics and Society, 2017, pp. 1-21.
• Samuels David J, Shugart Matthew Soberg, “ Presidentialism, Elections and Representation”, Journal of Theoretical Politics, C. 15, Sa. 1, 2003, ss. 33- 60.
• Siavelis Peter, “Cabinets and Informal Advisory Networks in Multiparty Presidential Systems”, Presidential Studies Quartely, Vol. 46, No. 3, 2016, pp. 569-591.
• Skigin Natan, Seira Ivan, “Estrategias de Designacion Presidenciales. La Congormacion de Gabinetes en Gobiernos de Coalicion en America Latina”, Presentacion en el XII Congreso Nacional y V Congreso Internacional sobre Democracia, 2016.
• Tataroğlu Muhittin, “Hükümet Yapısında Genişleme: Bakan Yardımcılığı”, Yönetim ve Ekonomi, C. 23, Sa. 2, 2016.
• Teakston Kevin, “Junior Ministers in the 1990’s”, Parliamentary Affairs, 1999, pp. 231-245.
• Tunç Hasan, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, Gazi Kitabevi, Ankara, 2018.
• Turan Mustafa, “Cumhuriyet Döneminde İki Deneme: Siyasi Müsteşarlıklar ve Müstakil Grup”, Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, Sa. 2, 1999, ss.27-42.