DOĞU AKDENİZ’DE YAŞANAN GÜNCEL GELİŞMELERİN KIBRIS SORUNU VE ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 301 - 334, 21.04.2021

Mustafa Erçakıca

Öz

Karasuları, münhasır ekonomik bölge, kıta sahanlığı, bitişik
bölge ve açık deniz alanları gibi alanlarda uygulanacak olan kurallar,
burada bulunan cansız ve canlı kaynakların ekonomik getirisi ve deniz alanlarının stratejik önemi nedeniyle gün geçtikçe önem kazanan
kavramlardır. Üç tarafı denizlerle çevrili bir devlet olarak Türkiye için
de deniz alanları ve uluslararası deniz hukuku önemlidir. Türkiye
Karadeniz’deki egemenlik alanlarını bölge devletleriyle uzlaşarak
belirlemiştir. Ancak Ege’de Yunanistan, Doğu Akdeniz’de ise Güney
Kıbrıs Rum Yönetimi ile sorunlar yaşanmaktadır. Kıbrıslı Rumlardan
oluşan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin 2003 yılından bu yana Doğu
Akdeniz’deki deniz alanlarını sınırlandırmak ve burada doğal kaynak
arama çalışmalarını yapmak için faaliyetlerde bulunduğu görülmektedir. Türkiye ve Kıbrıslı Türklerin ise bölgedeki deniz alanı paylaşımının ve zenginliklerin dışında tutulmak istendiği göze çarpmaktadır.
Ancak böyle bir tutum hem Doğu Akdeniz’deki sükuneti bozmakta, hem de taraflar arasındaki sorunlara yeni boyutlar kazandırmaktadır.
Yapılması gereken, bölgede Türkiye’nin ve Kıbrıslı Türklerin menfaatlerini de koruyan bir çözüme ulaşmaktır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Deniz Hukuku, Doğal Kaynak, Akdeniz, Kıbrıs, Türkiye

Kaynakça

• Acer, Yücel ve Kaya, İbrahim, Uluslararası Hukuk, USAK Yayınları, 2. B., Ankara, 2011.
• Adamides, Constantinos ve Christou, Odysseas, “Can Resolving Cyprus Hold the Key to Regional Energy Cooperation?,” Turkish Policy Quarterly, 2016, sf. 85-94.
• Aksar, Yusuf, “Uluslararası Hukukta Deniz Alanlarının Sınırlandırılması: Doğu Akdeniz Uyuşmazlığı,” 21. Yüzyılda Sosyal Bilimler, 2013, sf. 225-238.
• Aksu, Fuat, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye-AB İlişkileri,” Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset, ed. Sertaç Hami Başeren, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2013, sf. 159- 196.
• Arsava, Füsun, “Halkların Kendi Kaderini Tayin Etme Hakkının Tarihçesi ve Günümüzde Getirdiği Problemler,” Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 2013, sf. 387-404.
• Antreasyan, Anais, “Gas Finds in the Eastern Mediterranean: Gaza, Israel and Other Conflicts,” Journal of Palestine Studies, 2013, sf. 29-47.
• Balık, İsmail, “Türkiye’nin Deniz Yetki Alanları ve Kıyıdaş Ülkelerle Yetki Alanı Anlaşmazlıkları,” Kent Akademisi, 2018, sf. 86-98.
• Bayıllıoğlu, Uğur Uluslararası Hukuk Açısından Ege Karasuları Sınırlandırması, Turhan, 2011.
• Bozkurt, Enver, “Uluslararası Hukuk Bakımından Münhasır Ekonomik Bölge Kavramının Ortaya Çıkışı,” Uluslararası Hukuk ve Politika, 2006, sf. 50-74.
• Dalar, Mehmet, “Türkiye’nin Doğu Akdeniz Politikasının Hukuksal Dayanakları,” XI. Uluslararası Uludağ Uluslararası İlişkiler Kongresi “Soğuk Savaş Sonrası Dönemin Temel Gelişme ve Dinamikleri,” 14-15 Ekim 2019, sf. 148-179.
• Doğru, Sami, “Ege Denizi Kıt’a Sahanlığı Uyuşmazlığına Çözüm Önerisi: Ortak Arama ve İşletme,” Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2 2003, sf. 221-141.
• Filis, Andrew Filis ve Leal-Arcas, Rafael, “Legal Aspects of Inter-State Maritime Delimitation in the Eastern Mediterranean Basin,” Queen Mary University of London, School of Law Legal Studies Araştırma Notu, N. 142/2013, 2013, sf. 1-23.
• Grigoriadis, Ioannis, “Energy Discoveries in the Eastern Mediterranean: Conflict of Cooperation?,” Middle East Policy, 2014, sf. 124-133.
• Gündüzler, Ulaş, “United Nations Convention on Law of Sea as a Mixed Treaty of EU: A Headache for Turkey,” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 2013, sf.61-80.
• Kuran, Selami, Uluslararası Deniz Hukuku, Türkmen Kitabevi, 3. B., İstanbul, 2009.
• Kütükçü, Mehmet Akif ve Kaya, İslam Safa “Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu,” Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 2016, sf. 81-96.
• Lagoni, Rainer “Interim Measures Pending Maritime Delimitation Agreements,” The American Journal of International Agreements, 1984, sf. 345-368.
• Özersay, Kudret, “Annan Planı ve Federal Yasaları Çerçevesinde Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları,” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2004, sf. 204-230.
• Öztürk, Bayram ve Başeren, Sertaç Hami, “The Exclusive Economic Zone Debates in the Eastern MEditerranean Sea and Fisheries,” Journal of Black Sea/Mediterranean Environment, 2008, sf. 77-83.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, 17. B., Ankara, 2018.
• Pirim, Ceren Zeynep, “1978 Devletlerin Uluslararası Andlaşmalara Halefiyeti Sözleşmesi Işığında İkili Andlaşmalara Halefiyet: Teorik Bir Değerlendirme,” MÜHF-HAD, 2016, sf. 131- 160.
• Quigley, John, “Palestine is a State: A Horse with Black and White Stripes is a Zebra,” Michigan Journal of International Law, 2011, sf. 749-764.
• Soykan Adaoğlu, Hacer, “AB ve KKTC Hukuku Açısından Yeşil Hat Tüzüğü,” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 2005, sf. 15-28.
• Soykan Adaoğlu, Hacer, “Special Territories in European Union and North Cyprus: A Sui Generis Relationship Under Community Law”, Uluslararası İlişkiler, 2009, sf. 127-148.
• Tamçelik, Soyalp ve Kurt, Emre, “Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölge Algısı ve Yakın Tehdit Alanı: Kıbrıs,” Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildiriler Kitabı, ed. Hasret Çomak, 2014, sf. 882-913.
• Yaycı, Cihat, “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye,” Bilge Stateji, 2012, sf. 1-70.
• Yüksel, Cüneyt ve Baran, Deniz, “Uluslararası Hukukta Doğu Akdeniz Krizi ve Türkiye ile Libya Arasındaki Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Mutabakatının Değerlendirilmesi,” MHB, 2020, sf. 519-556.
• Ehtibarlı, Yaşar, “Uluslararası Hukukta Self Determinasyon Hakkı ve Hakkın Ekonomik Boyutu,” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2016.
• Güzel, Enes “Turkey and the Energy Equation in the Eastern Mediterranean,” TRTWORLD Research Centre, Ağustos 2019.
• İşeri, Emre ve Bartan, Ahmet Çağrı “Turkey’s Geostrategic Vision and Energy Concerns in the Eastern Mediterranean Security Architecture: A View From Ankara,” The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security, ed. Zenonas Tziarras, Re-imagining the Eastern Mediterranean Series: PCC Report, 3, Lefkoşa, PRIO Kıbrıs Merkezi, 2019, sf. 111-124.
• Kalaycı, Dilek, “The Cyprus conflict: Searching for a Solution to the Dispute over Exclusive Economic Zone in the Mediterranean Sea,” International Congress on Business and Marketing, 2019, sf. 215-233.
• Krhoska, Hana, “Conflict Resolution in the Disputes over Resources in the Eastern Mediterranean: The Case of Israel and Lebanon,” Masaryk Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Güvenlik ve Strateji Çalışmaları Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beyrut, 2014.
• Küçükkuray, Serkan, Doğu Akdeniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı ve Türkiye, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa, 2019.
• Tagliapietra, Simone, “Will the European Market Need East Mediterranean Gas?” Energy Coopoeration and Security in the Eastern MEditerranean: A Seismic Shift Towards Peace or Conflict, ed. Angelos Giannakopoulos, Research Paper N. 8, 2016, sf. 97-109.
• Taranic, Igor, “European Energy Policies and Their Relevance to the Eastern Mediterranean,” Energy Coopoeration and Security in the Eastern MEditerranean: A Seismic Shift Towards Peace or Conflict, ed. Angelos Giannakopoulos, Research Paper N. 8, 2016, sf. 109-123.