MEHİR VERMEK AMACIYLA TAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN DEVRİ VE DEVİR VAADİ

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 217 - 272, 20.10.2021

Numan Tekelioğlu

Öz

Mehir sözleşmesi, temellerini İslam Hukukundan alan ve bu sebeple kanunda özel olarak düzenlenmemiş bir sözleşme türüdür. Uygulamada kocanın evleneceği kadına mehir vermek amacıyla maliki olduğu taşınmazlardan birini veya birkaçını devrettiği durumlarla karşılaşılmaktadır. Söz konusu devirler tapu sicilinde çoğunlukla satış sözleşmesi olarak gerçekleştirildiği için, kocanın ölümünden sonra diğer mirasçılar tarafından muris muvazaasına dayalı davalara konu edilmektedir. Taşınmazı gerçekte mehir sözleşmesi sebebiyle edinen kadın, muris muvazaası iddiasıyla mülkiyeti kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Koca, mehir olarak taşınmazını devretmek yerine, evlendikten sonra devredeceği yönünde vaatte bulunabilir. Söz konusu vaat, genellikle mehir senedi denilen adi yazılı belgede gösterilmektedir. Ancak adi yazılı mehir senedinde yapılan devir vaadi, şekil bakımından sorunludur. Mehir olarak devredilen taşınmazın ya da devir vaadinin muhtelif sebeplerle geri alınması gündeme gelebilir. Geri almanın ne şekilde mümkün olabileceği, Türk Borçlar Kanunu’nun bağışlamanın geri alınmasına dair hükümleri çerçevesinde ele alınmalıdır. Bu çalışmada mehir vermek amacıyla taşınmaz devrinin ve devir vaadinin, ilgili Yargıtay içtihatlarına yer verilerek değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mehir, Evlilik, Taşınmazın Devri, Muris Mu-vazaası, Devir Vaadi.

Kaynakça

• Aday, Nejat, Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa, İstanbul, 1992.
• Antalya, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. V/1,1, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Aral, Fahrettin/Ayrancı, Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 13. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Atamulu, İsmail, Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• Aydın, M. Akif, “Mehir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 28, ss. 389-391.
• Cin, Halil, “İslam Hukukunda Mehr”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 1, 1972, ss. 199-254.
• Çabri, Sezer, Miras Hukuku Şerhi, C.III, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• Çakırca, Seda İrem, “Mehir Sözleşmesinin Hukuki Niteliği”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 121-122, 2014, ss. 89-116.
• Dalcı Özdoğan, Nurcihan, “Sağlararası Kazandırma Konusu Taşınmazların Tenkisi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 2, 2017, ss. 363-392.
• Deillon-Schegg, Bettina, CHK - Handkommentar zum Schweizer Pri-vatrecht, 3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Dilbirliği, Muhterem, “Alman Mahkeme Kararlarındaki Mehir’in Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl:8, Sayı: 31, 2017, ss. 567-590.
• Eberhard, Philipp, “Die Rechtsfigur der «natürlichen Publizität»”, Schweizerische Juristen-Zeitung, 117/2021, ss. 128-137.
• Eigenmann, Antoine, SHK - Stämpflis Handkommentar, Stämpfli Verlag AG, 2012.
• Ekinci, Hüseyin, Özel Hukuk Sözleşmelerinde Ceza Koşulu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020. (Kısaltma: Eren, Genel Hükümler)
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017. (Kısaltma: Eren, Özel Hükümler)
• Ertürk, Kübra, Mehre İlişkin Anlaşmaların Türk Hukukundaki Niteliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2019.
• Esener, Turhan, Türk Hususi Hukukunda Muvazaalı Muameleler, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1956. Fankhauser, Roland, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privat-recht, 3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Gümüş, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 3. Bası, Ve-dat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• Haab, Robert/Simonius, August/Scherrer, Werner/Zobl Dieter, ZK - Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Sachenrecht, 2. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG, 1977.
• Hatemi, Hüseyin, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları, İstanbul, 1976. Hitz, Flurina, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Horat, Felix, Grundstückschenkungen mit Nutzniessungs- oder Wohnrechtsvorbehalt, Luzerner Beiträge zur Rechtswissensc-haft Band/Nr. 123, Schulthess Juristische Medien AG, 2018.
• Huguenin, Claire, Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Dike Verlag AG, 2016.
• Iranbomy, Seyed Shahram, “Rosinentheorie der Morgengabe-Islamisches Familienrecht und das Deutsche Internationale Fa-milienrecht am Beispiel von Brautga-be/Morgengabeauseinandersetzungen-, FamFR, 2011, Heft 6, ss. 123-127.
• Jäggi, Peter/Gauch, Peter/Hartmann, Stephan, ZK - Zürcher Kom-mentar Obligationenrecht, 4. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2014. Kernen, Alexander, OFK - Orell Füssli Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Kılınç, Ayşe Nur/Kılınç, Ahmet, “Mehrin Türk Pozitif Hukuku Açı-sından Yeniden Değerlendirilmesi Gereği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1, 2019, ss. 103-118.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip/Hatemi, Hüseyin/Serozan, Ro-na/Arpacı, Abdülkadir, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Cilt I, Fi-liz Kitabevi, İstanbul, 2014.
• Kratz, Brigitta, Präjudizienbuch OR, Die Rechtsprechung des Bun-desgerichts, 9. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Kren Kostkiewicz, Jolanta, OFK - Orell Füssli Kommentar, Schweize-risches Obligationenrecht, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Kut, Ahmet, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obli-gationenrecht - Allgemeine Bestimmungen, 3. Auflage, Schult-hess Juristische Medien AG, 2016.
• Minnig, Yannick, OFK - Orell Füssli Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Müller, Christoph, BK - Berner Kommentar, Art. 1-18 OR mit allge-meiner Einleitung in das Schweizerische Obligationenrecht, Stämpfli Verlag AG, 2018.
• Nar, Ahmet, Türk Miras Hukukunda Tenkis, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• Obermann, Torsten, “Die Brautgabe zwischen türkischem und de-utschem Recht”, Neue Zeitschrift für Familienrecht, Heft 19, 2015, ss. 894-901.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• Okur Gümrükçüoğlu, Saliha, “İslam Aile Hukukunda Kadının Mehir Hakkına Toplumun Bakış Açısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 27, S. 4, 2013, ss. 223-256.
• Oser, Hugo/Schönenberger, Wilhelm, Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V. Band, Das Obligationen-recht, 2. Auflage, Schulthess, 1936.
• Öztan, Bilge, “Resmi Nikâhtan Sonra Yapılan Mehir Anlaşması Geçerli Midir?”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1998, ss. 389-397.
• Pfammatter, Aron, OFK - Orell Füssli Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Pürselim Arning, Hatice Selin, “Türk ve Alman Milletlerarası Özel Hukuklarında Mehir Kavramının Vasıflandırılması”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 33, S. 2, 2013, ss. 137-151.
• Reisoğlu, Safa, “Mihri Müeccele Müteallik 2.12.1959 Tarihli Tevhidi İçtihat Kararı Hakkında”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 1960, ss. 78-82.
• Rusch, Arnold, “Schenkungsversprechen und Form”, Aktuelle Juristische Praxis, Dike Verlag AG, 2016, ss. 431-435.
• Schmid, Jürg, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II, 6. Auflage, Hel-bing Lichtenhahn Verlag, 2019.
• Schönenberger, Beat, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privat-recht, Vertragsverhältnisse Teil 1, 3. Auflage, Schulthess Juris-tische Medien AG, 2016.
• Schwenzer, Ingeborg/Fountoulakis, Christiana, Basler Kommentar Obligationenrecht I, 7. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2019.
• Serozan, Rona, Sözleşmeden Dönme, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2007.
• Sert Sütçü, Selin, Mirasbırakanın Muvazaalı Hukuki İşlemleri ve Sonuçları, 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Tekinay, S.Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1987.
• Tuor, Peter/Picenoni, Vito, Berner Kommentar zum Schweizerischen Zivilrecht, Band III, Erbrecht, Stämpfli Verlag, 1964.
• Türkmen, Ahmet, “Yargıtay’ın Bağışlama Yaklaşımı Çerçevesinde Mehir ve Mehrin Geri Alınması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 2, 2020, ss. 541-576. (Kısaltma: Türkmen, Mehir)
• Türkmen, Ahmet, Bağışlamanın Geri Alınması, Adalet Yayınevi, An-kara, 2019. (Kısaltma: Türkmen, Bağışlama)
• Uslu, Ebubekir, Uygulama Örnekleri Yargıtay Kararları İle Türk Borç-lar Hukukunda Ceza Koşulu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Ülker, Yeşim, “Die islamische Morgengabe unter dem Einfluss des deutschen Scheidungsfolgenrechts”, FamFR, 2010, Heft 1, ss. 7-11.
• Vardar Hamamcıoğlu, Gülşah, Taşınır ve Taşınmaz Mülkiyetini Ko-nu Alan Bağışlama Sözleşmesi, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Vogt, Nedim Peter/Vogt, Annaig L., Basler Kommentar Obligatio-nenrecht I, 7. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2019.
• Weingart, Denise, OFK - Orell Füssli Kommentar, Schweizerisches Obligationenrecht, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Yağcıoğlu, Burcu, Türk ve İsviçre Hukukunda Ceza Koşulu (Cezai Şart), Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Yarayan, Ali, “Die Morgengabe nach türkischem Recht in der deutsc-hen Rechtpraxis, Neue Zeitschrift für Familienrecht, Heft 24, 2016, ss. 1153-1159.
• Yassarı, Nadjma, Die Brautgabe im Familienvermögensrecht-Innerislamischer Rechtsvergleich und Integration in das De-utsche Recht, Mohr Siebeck Verlag, Tübingen, 2014.
• Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2014.
• Yılmaz, Süleyman, Mirasbırakanın Mirasçılardan Mal Kaçırmaya Yönelik İşlemleri ve Sonuçları (Muris Muvazaası), Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Zevkliler, Aydın/Gökyayla, K.Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İliş-kileri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.