ULUSLARARASI HUKUK ÇERÇEVESİNDE İNSANLIĞIN ORTAK MİRASI OLARAK ANTARKTİKA

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 339 - 363, 20.10.2021

Abdülkadir Akıl

Öz

Antarktika uluslararası hukukta tüm insanlığa ait bir kıta olarak
kabul edilmektedir. Buna rağmen bir kısım ülkelerin bu kıta üzerinde
egemenlik iddiaları tartışmaları beraberinde getirmiştir. On dokuzuncu yüzyılın başından itibaren 1950’li yıllara kadar Arjantin, Avustralya, Fransa, Şili, Norveç, İngiltere ve Yeni Zelanda kıta üzerinde
hak iddia etmişlerdir. Hiçbirinin kıta üzerinde vatandaşı yaşamamaktadır. Bu hak iddiaları coğrafi yakınlık ve keşif faaliyetlerine dayanmaktadır. 1959 yılında bu yedi devlet arasında Antarktika Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, kıtanın silahsız hale getirilmesi,
bilimsel çalışmaların desteklenmesi ve muhafazası doğrultusunda
genişleyerek elliyi aşkın ülkenin dâhil olduğu Antarktika Antlaşmalar Sistemine dönüşmüştür. Antarktika Antlaşmalar Sistemi bugün
elli dört ülkenin katılımıyla küresel bir boyuta ulaşmıştır. Fakat bu
ülkelerden sadece yirmi dokuz tanesi kıta üzerinde bilimsel araştırma
yapabilecek ekonomik güce sahip olmaları itibariyle karar mekanizması olan Antarktika Antlaşması Danışma Tarafları arasındadır. Bu
durum ise Antarktika’nın uluslararası ortak miras kavramına ters bir
durumdur. Bu çalışmamızın amacı da bu durumun analiz edilmesidir.
Ayrıca Biz bu çalışmamızda tüm insanlığın ortak mirası kabul edilen
Antarktika’nın uluslararası hukukta konumunu bu antlaşmalar sistemi çerçevesinde incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Hukuk, Antarktika, Ortak Miras, Egemenlik

Kaynakça

• Ahunbay, Zeynep, UNESCO Dünya Miras Listesi ve Miras Yönetimine Etkisi. D. Ü. Asu Aksoy içinde, Kültürel Miras Yönetimi, (Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını), 2012, s. 125-142.
• Akipek, Serap, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'nin Değerlendirilmesi. Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, (2001), 50(4), s. 11-34.
• Akpınar, Erdal. (2007) “Türkiye‟nin Dünya Mirası Listesi'ndeki Yeri ve Yeni Bir Aday Önerisi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 2007, s. 76-91.
• Arsava, Füsun, “Uluslararası Hukukta Güç ve Hukuk İlişkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı: 10, 2012, s. 361-388.
• Başlar, Kemal. (1998). The Concept of the common heritage of mankind in international law. Martinus Nijhoff Publishers.; Borgese, E.M., http://www.gbv.de/dms/spk/sbb/recht/toc/293032459.pdf, 1998, s. 22-38,
• Başlar, Kemal. (2011). Kırkıncı Yılında Dünya Mirası Sözleşmesi (1972-2012). Uluslararası Hukuk ve Politika, 7(27).
• Ekinci, Yaşagül. (2012). Dünya Mirası Nedir? Nasıl Girilir? Nasıl Kalınır? http://www.worldheritageturkey.com/tr/detail/20/dosyalar/258/yasagulekincibr-dunya-mirasi-nedir-nasil-girilir-nasil-kalinir
• Guntrıp, Edward. (2003) “The Common Heritage of Mankind: An Adequate Regime for Managing the Deep Seabed?”, Melbourne Journal of International Law, Cilt: 4, Sayı: 2.
• Güneş, Ahmet. (2011). Dünya Mirası Sözleşmesi'ne Kısa Bir Bakış. İstanbul Barosu Dergisi, 85(6).
• Hardin, Garett, “The Tragedy of the Commons”, Science, Cilt: 162, Sayı: 3859, 1968 s. 1238-1260.
• Joyner, Christopher, Governing the Frozen Commons: the Antarctic Regime and Environmental Protection, University of South Carolina Press, South Carolina, 1998, s. 230-252.
• Keyuan, Zou, (1991) “The Common Heritage of Mankind and the Antarctic Treaty System”, Netherlands International Law Review, Cilt: 38, Sayı: 2, (s. 173-198).
• Kiper, Perihan, (2004). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin TarihselKültürel Değerinin Korunması-Türkiye-Bodrum Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kiss, Alexandre. (1982). “The Common Heritage of Mankind: Utopia Or Reality?”, International Journal, 40(3), s. 423-441.
• Lee, Seokwoo. / Kım, Jeong Woo. (2018) “Applying the Principle of the Common Heritage of Mankind: An East Asian Perspective”, Global Commons and Law of the Sea (ed. Zou Keyuan), Koninklijke Brill NV, Leiden, 2018, s. 33
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 19. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2020, s. 150-166,
• Torcu, Deniz, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu 4. Türksoy Üye Devletleri UNESCO Milli Komisyonları Toplantısı, 2. Kültürel ve Doğal Miras Semineri. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 2013, s.
• Ünder, Hasan, Çevre Felsefesi, Ankara, Doruk Yayınları, 1996, s. 132-147.
• Wolfrum, Rudiger. (2017). “Common interest and common heritage in Antarctica”, Handbook on the politics of Antarctica, (ed. Klaus Doods, vd.), Edward Elgar Publishing, Cheltenham, 2017, s. 142-151.
• ULUSAL VE ULUSLARARASI METİN VE KARARLAR
• BM Genel Kurul Kararları, A/RES/2340, s. 22. http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/2340(XXII)
• U.N. General Assembly’s 1970 Declaration of Principles Governing the Seabed and the Ocean Floor and the Subsoil Thereof, Beyond the Limits of National Jurisdiction, G.A. Res. 2749, UN GAOR, 25th Sess., Supp. No. 28, at 24, U.N. Doc. A/8028 (1970), 2749 (XXV) ve 2750 (XXV).
• UNCLOS, Madde 136, United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) (tamamlanma Aralık 10, 1982, yürürlüğe girme Kasım 16, 1994) 1833 UNTS 397.
• UN Doc. A/37/PV.10, 1982, s. 132, https://undocs.org/en/A/37/PV.10
• Universal Declaration on the Human Genome and Human Rights (UNESCO 29.Oturum Kasım 11, 1997) UN Doc. A/Res/51/122.
• Global governance and governance of the global commons in the global partnership for development beyond 2015, 2013, s. 5, https://www.un.org/en/development/desa/policy/untaskteam_undf/thinkpieces/24_thinkpiece_ global_governance.pdf (erişim tarihi: 30.01.2021)
• EG of the Global Commons, 2016, https://cil.nus.edu.sg/wpcontent/uploads/2015/12/Ses4-7.- UNEP-Division-of-Environmental-Law-and-ConventionsGlobalCommons.pdf (erişim tarihi: 30.01.2021).
• Santiago Declaration on the Twenty Fifth Anniversary of the signing of the Protocol on Environmental Protection to the Antarctic Treaty, 2016, s. 2, https://documents.ats.aq/ATCM39/ad/atcm39_ad003_e.pdf
• Declaration on the Progressive Development of Principles of Public International Law relating to a New International Economic Order, Rivista di Studi Politici Internazionali, Yıl: 1987, Cilt: 54, Sayı: 2, s. 313-319
• 5 UN Doc. A/C.1/48/SR.33, 1993, s. 5, https://digitallibrary.un.org/record/180542 (erişim tarihi: 15.01.2021); UN Doc. A/C.1/48/SR.32, 1993