DENİZ SEVİYELERİNİN YÜKSELMESİ VE ESAS HATLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: YENİ BİR TÜRK–YUNAN UYUŞMAZLIĞINA DOĞRU MU?

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 1, 97 - 139, 29.04.2022

Uğur Bayıllıoğlu

Öz

İklim değişikliği bir gerçektir ve bir kısım etkilerini hâlihazırda göstermektedir. İleride etkilerinin daha fazla ve yoğun şekilde tecelli edeceği, bilimsel verilerle ortaya koyulmaktadır. Bu etkiler, insanlığın yaşam biçimi ve kültürü üzerinde derin izler bırakacaktır. Kültürün bir unsuru olan hukukun da böyle bir etkiden muaf olacağı düşünülemez. Küresel ısınmanın neden olduğu deniz seviyesi yükselmesinin uluslararası hukuk açısından doğuracağı sonuçlar, kendini, özellikle esas hatlar ve deniz alanlarının dış sınırları konusunda hissettirecektir. Nitekim uluslararası toplumda, bu konuda çalışmalar yürütülmektedir. Yine belli bazı devlet uygulamaları ve mevcut kuralların yorumuyla bu fenomene cevap verme yönünde çabalar bulunmaktadır. Dolayısıyla hâlihazırda bu konuda bir kural oluşum aşamasındadır. Yunanistan–GKRY ikilisinin konuya karşı çekingen tutumu dikkat çekicidir ve temel endişeleri mevcut deniz hukuku kurallarında yapılacak değişikliklerdir. Daha ziyade küçük ada devletleri bağlamında meseleye yaklaşan Türkiye’nin tutumu ise henüz, netleşmemiştir. Türkiye bu konuda hukuki bir strateji geliştirmeli; tutum ve davranışlarında dikkatli olmalıdır. Zira bu fenomenin, Türk–Yunan uyuşmazlıklarına yönelik, özellikle adalar bağlamında önemli etkileri olacaktır. Şüphesiz bu, doğrudan bugünün değil geleceğin bir sorunudur. Fakat bugünden, en azından teorik düzlemde konuyla ilgilenmek veya hiç olmazsa böyle bir tartışma olduğunu bilmek, hazırlanmak açısından gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Deniz seviyesi yükselmesi, esas hatlar, deniz alanlarının dış sınırları, Türk–Yunan uyuşmazlıkları, adaların statüsü

Kaynakça

• Akın, Fatma Nur, “Küresel İklim Değişikliği Hakkında En Çok Merak Edilenler”, Bilim ve Teknik, Kasım, 2021, Sayı: 648, s. 27–38.
• Alexopoulos, Aristotelis B., “The Legal Regime of Uninhabited Islets and Rocks in International Law: The Case of Greek Seas”, Revue Hellenique de Droit International, Vol: 56, 2003, s. 131–151.
• Bayıllıoğlu, Uğur, Uluslararası Hukuk Açısından Ege Karasuları Sınırlandırması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• Bayıllıoğlu, Uğur, “Güney Çin Denizi Tahkiminde Hakemlik Mahkeme-si’nin İnsanlığın Ortak Mirası ve Diğer Devletlerin Deniz Alanları-na Sağladığı Koruma: Ada Statüsünün Sınırlanması”, Türkiye Ba-rolar Birliği Dergisi, Sayı: 130, 2017, s. 419–456.
• Bayıllıoğlu, Uğur, “Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin 121. Maddesinin Doğu Akdeniz’de Etkisi: Meis, Karaada ve Fener Adası’nın Statüsüne İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XXIII, Sayı: 2, 2019, s. 186–223.
• Caron, David D., “When Law Makes Climate Changes Worst: Rethin-king the Law of Baselines in Light of a Risning Sea Level”, Eco-logy Law Quarterly, Vol: 17, 1990, s. 621–653.
• Caron, David D., “Climate Change, Sea Level Rise and the Coming Un-certainty in Ocean Boundaies: A Proposal to Avoid Conflict”, Ma-ritime Boundary Disputes, Settlement Processes, and the Law of the Sea, Hong, Seoung–Yong and Van Dyke, Jon M. (eds.), Martinus Nijhoff Publishers, Leiden–Boston, 2009, s. 1–17.
• Cogliati–Bantz, Vincent P., “Sea-level Rise and Coastal States’ Maritime Entitlements: A Cautious Approach”, The Journal of Territorial and Maritime Studies, Vol: 7, No: 1 (Winter/Spring 2020), s. 86–110.
• Gündüz, Aslan, Milletlerarası Hukuk: Konu Anlatımı, Temel Belgeler, Örnek Kararlar, Günel, Reşat Volkan (ed.), 6. Baskı, Beta, İstanbul, 2003.
• Jia, Bing Bing, “The Principle of the Domination of the Land over the Sea: A Historical Perspective on the Adaptability of the Law of the Sea to New Challenges”, German Yearbook of International Law, Vol: 57, 2014, s. 63–93.
• Kaye, Stuart, “The Law of the Sea Convention and Sea Level Rise after the South China Sea Arbitration”, International Law Studies Se-ries. US Naval War College, Vol: 93, 2017, s. 423–445.
• Kurnaz, M. Levent, “Küresel İklim Krizi”, Bilim ve Teknik, Kasım, 2021, Sayı: 648, s. 12–23.
• Kurumahmut, Ali, “Ege’de Egemenliği Tartışmalı Adalar Sorununun Ortaya Çıkışı”, Ege’de Temel Sorun: Egemenliği Tartışmalı Adalar, Kurumahmut, Ali (Yayına Hazırlayan), Türk Tarih Kuru-mu, Ankara, 1998, s. 1–32.
• Kurumahmut, Ali–Başeren, Sertaç Hami, Ege’de Gri Bölgeler: Unutul(may)an Türk Adaları, Türk Tarih Kurumu, 2004.
• Oral, Nilüfer, "International Law as an Adaptation Measure to Sea-Level Rise and Its Impacts on Islands and Offshore Features", Special Issue: Climate Change and the LOSC” International Jo-urnal of Marine and Coastal Law, Vol: 34, 2019, s. 415–439.
• Öktem, Emre, Uluslararası Teamül Hukuku, Beta, İstanbul, 2013.
• Özman, M. Aydoğan (çev.), Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, İstanbul Deniz Ticaret Odası, İstanbul, 1984.
• Özman, Aydoğan, Deniz Hukuku I: Kaynaklar, Kişiler, Nesneler, Ulusal Deniz Alanları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, I. Kitap, Gözden Geçirilmiş 9. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
• Sefrioui, Sarra, “Adapting to Sea Level Rise: A Law of the Sea Perspec-tive”, Andreone, Gemma (ed.), The Future of the Law of the Sea, Bridging Gaps Between National, Individual and Common In-terests, Springer Open, 2017, s. 3–22.
• Schofield, Clive–Freestone, David, “Islands Awash Amidst Rising Seas: Sea Level Rise and Insular Status under the Law of the Sea”, The International Journal of Marine and Coastal Law, Vol: 34, 2019, s. 391–414.
• Verne, Jules, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, Berna Günen, (çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2019.
• Vidas, Davor, “Sea-Level Rise and International Law: At the Conver-gence of Two Epochs”, Climate Law, Vol: 4, 2014, s. 70–84.