VERGİ HUKUKUNDA LEKELENMEME HAKKI

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 596 - 632, 31.10.2022

Elif Yılmaz Furtuna

Öz

Ceza yargılaması hukukunun amacı, en genel ifadesiyle, maddi gerçeğe ulaşmaktır. Ancak bu amacın insan hakları ihlallerine yol açmaksızın gerçekleştirilmesi esastır. Maddi gerçeğin bulunması yolunda isnat altındaki kişileri korumayı amaçlayan temel hak ve özgürlükler mevcuttur. Bu haklar kapsamında olmak üzere, adil yargılanma hakkının temel unsurlarından olan lekelenmeme hakkı çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Lekelenmeme hakkı, gerek kovuşturma gerekse soruşturma aşamasında gözetilmesi gereken bir hak olarak basın yayın kuruluşlarına da çeşitli yükümlülükler getirmektedir. Zira basın özgürlüğü ve iletişim olanaklarının gelişmesiyle basında adli olayların haber yapılması, lekelenmeme hakkı da dâhil, ceza yargılamasının en temel ilkelerini ihlâl edebilmekte, bu durum, telafisi güç zararlara sebebiyet vermektedir. Bu önemine binaen çalışmanın konusu lekelenmeme hakkı ve bu hakkın vergi hukukunda uygulanabilirliği sorusudur. Bu kapsamda, öncelikle lekelenmeme hakkı genel çerçevesiyle ele alınacak, hakkın Türk Hukukundaki yeri ve işlevi, bağlantılı olduğu ilkeler çerçevesinde ortaya konacaktır. Akabinde, lekelenmeme hakkının vergi hukukunda uygulanabilirliği kapsamında vergi mahremiyeti ile bağlantısı ve vergi ceza yargılamasındaki önemi anlatılacaktır. Bu kapsamda özel esaslar uygulaması ve basın özgürlüğü noktasında lekelenmeme hakkı açısından sorunlu hususlar tespit edilecektir. Genel değerlendirme ve çözüm önerileri ile çalışmaya son verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Lekelenmeme Hakkı, Basın Özgürlüğü, Masumiyet Karinesi, Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu, Özel Esaslar Uygulaması

Right to not to be Labelled as Criminal in Tax Law

Öz

The aim of criminal procedure law, in the most general terms, is to reach the material truth. However, it is essential that this aim be achieved without causing human rights violations. There are fundamental rights and freedoms that aim to protect the people under the accusation in the way of finding the material truth. Within the scope of these rights, the right not to be tarnished, which is one of the basic elements of the right to a fair trial, is the subject of our study. The right not to be labelled, as a right that must be observed during both the prosecution and the investigation phase, also imposes various obligations on media and broadcasting organizations. Because, with the development of press freedom and communication opportunities, reporting of judicial events in the press clearly can violate the most basic principles of criminal proceedings, including the right not to be labelled, and this situation causes irreparable damages. Due to this importance, the subject of the study is the right not to be labelled and the question of the applicability of this right in tax law. In this context, first of all, the right not to be labelled will be discussed in its general framework and its place and function in Turkish Law will be revealed within the framework of the principles to which it is related. Then, within the scope of the applicability of the right not to be labelled as criminal in tax law, its connection with tax privacy and its importance in tax criminal proceedings will be explained. Then, problematic issues will be determined in terms of the application of special principles practice and the right not to be labelled as criminal in terms of freedom of the press. The work will be ended with our general evaluation and solution suggestions.

Anahtar Kelimeler

Right to not to be Labelled as Criminal, Freedom of the Press, Presumption of Innocence, Crime of Breach of Tax Privacy, Special Principles Practice.

Kaynakça

• AKGÜL, Aydın. “Danıştay Kararları Işığında Kişisel Sağlık Verilerinin Korunması”, Danıştay Dergisi, (133), 2013.
• ARSLAN, Çetin. “Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu (VUK md. 362)”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 2013: 15-30.
• CAMPBELL, Liz. “Criminal Labels, the European Convention on Human Rights and the Presumption of Innocence”, The Modern Law Review, 76(4), 2013: 681-707.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, 7. Bası, İstanbul, 2010.
• ÇAKIR, Muharrem. “Yargı Kararları Doğrultusunda Özel Esaslar Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Maliye Yazıları: Mali Hukuk, Gazi Kitabevi, Ankara, 2022: 195-215.
• ÇALIŞKAN, Suat. “Lekelenmeme Hakkı”, hukukihaber.net, Erişim Tarihi: 26.11.2020.
• DURDU, Muhammet. Mükellef Verilerinin Korunması ve Vergi Mahremiyeti, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27(3), 2019: 589-623.
• EGELİ, Haluk / DAĞ, Mehmet. “Türk Vergi Hukuku Açısından Mükellef Haklarının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, (163), 2012: 130-146.
• ERTÜRK, Eray. Türk Hukukunda Lekelenmeme Hakkı, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku ABD, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2020.
• GÜLERCİ, Burcu. Türk Hukukunda Vergi Mahremiyetinin Sınırları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• GÜLSÜN, Ramazan. “İnsan Onuru ve Lekelenmeme Hakkı (Human Dignity and Right not to be Labelled as Criminal), Internatıonal Journal Of Legal Progress, 1(2), 2015: 17-42.
• KARA, Eyüp. “Lekelenmeme Hakkı”, Adalet Dergisi, (43), 2012: 257- 266. KARAKAYA, Naim. “Lekelenmeme Hakkı”, Journal of Penal Law and Criminology, 3(2), Ağustos 2015: 311-318.
• KARAKOÇ, Yusuf. Vergi Ceza Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• KARATAŞ DURMUŞ, Neslihan. “Ticari Sırların ve Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında Vergi Mahremiyeti”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), (31), 2017: 371-409.
• MOLAN, Mike / LANSER, Denis / BLOY, Duncan. Principle of Law Criminal Law, Cavendish Publishing Limited, 4. Bası, London, 2000.
• OKTAR, Ateş. Vergi Hukuku, Türkmen Kitabevi, 11. Bası, İstanbul, 2016.
• ÖNCEL, Mualla/KUMRULU, Ahmet/ÇAĞAN, Nami. Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, 24. Bası, Ankara, 2015.
• SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar. Türkiye’de Basın Özgürlüğü, Seçkin Yayınları, Ankara, 2007.
• SOLAK AKMAN, İnci. Vergi Mahremiyetini İhlal, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara, 2012.
• SONSUZOĞLU, Elif. “Çeşitli Yasalar Açısından Vergi Mahremiyetine İlişkin Düzenlemelerin Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları, (141), 2000: 116-134.
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan. Ceza Muhakemesi Hukuku-I, Seçkin Yayıncılık, 11. Bası, Ankara, 2020.
• ŞENYÜZ, Doğan. Vergi Ceza Hukuku, Ekin Kitabevi, 9. Baskı, Bursa, 2016.
• TAYLAR, Yıldırım, “Özel Esaslara İlişkin Uygulama ve Yargı Kararları Perspektifinden Vergi Hukukunda Hukuka Aykırı Bir İşlemden Hukuka Uygun Bir Tarhiyat Çıkıp Çıkmayacağı Sorunu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(2), 2021: 774-790.
• ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan. Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• ÜZÜLMEZ, İlhan. Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları, Türkiye Barolar Birliği (TBB) Dergisi, (58), 2005: 41-72.
• YAŞAR, Osman. Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu 2. Cilt, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009.
• YÜZER, Dilara. “Basın Yoluyla Adli Haberlerin Verilişi ve Suçsuzluk Karinesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 2013: 1653-1694.
• ZAFER, Hamide. “Medya Özgürlüğü ve Adli Haberlerin Verilişi”, Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırası’na Armağan, İstanbul, 1999.
• AYM E. 2014/195, K. 2015/116, T. 23.12.2015. www.sinerjimevzuat.com.tr Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• Anadolu Ajansı, “Maliye Bakanlığı vergi yüzsüzlerini açıkladı”, Erişim Tarihi: 04.08.2022.
• https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/sorusturma-isleminingizliligini-ihlal-sucu-cezasi-nedir-tck.html.
• “Medyada Yer Alan Bazı Haberlerin Masumiyet Karinesini İhlal Ettiği İddialarının Araştırılması İle İlgili İnceleme Raporu”, s. 8, http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/belge/03_03_2010_medya_raporu.pdf, Erişim Tarihi: 28.06.2022.
• T.C. Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı İnsan Hakları Eylem Planı Özel Sayısı, Sayı:7, 2021, https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/272021233736%C4%B0HB%20VII.pdf, Erişim Tarihi: 03.08.2022.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 04.01.2021.
• 27 Kasım 2008 tarihli Salduz/Türkiye kararı, Başvuru no: 36391/02, AİHM 2008, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22display%22:[0],%22dmdocnumber%22:[%22843654%22]}http://www.cocukgozlemevi.org/storage/app/uploads/public/5ac/227/ca8/5ac227ca8da6f568901494.pdf, Erişim Tarihi: 01.07.2022