TÜRKİYE’DE ECZANELERDE BULUNAN BİTKİSEL İLAÇLAR

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 18 - 31, 15.06.2019

Dilşad Onbaşlı Gökçen Yuvalı Çelik Ahmet Ceylan Azranur Dal

Öz

Giriş: Bitkilerin tedavi amacıyla kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir. Günümüz tıbbında da bitkisel ilaçlarla tedaviye ilgi ve bitkisel ilaçların kullanımı giderek artmaktadır. 

Amaç: Bu çalışmada Türkiye’de 2017 yılında eczanelerde bulunan bitkisel ilaçların ve ürünlerin sayısı ve tedavideki yerinin saptanması amaçlanmıştır.

Yöntem: RxMediapharma® 2017 programı kullanılmıştır.

Bulgular: 2017 yılında Türkiye’deki eczanelerde Sağlık Bakanlığı ruhsatlı 52 tane bitkisel ilaç, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ruhsatlı 51 tane bitkisel ürünün mevcut olduğu saptanmıştır. Ayrıca bitkisel ilaçların farmakolojik gruplarına göre dağılımına bakıldığında; en fazla sayıda ilaca sahip olan ruhsatlı bitkisel ilaç grubunun %36 ile sindirim sistemi hastalıklarında kullanılanlar olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç: Bu çalışmada elde edilen veriler, doğal ilaç araştırmalarında ve yeni ilaçların geliştirilmesinde yeni bir ışık olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel ilaç, eczane, türkiye

Kaynakça

• Aslan M. Obezite tedavisine yardımcı olarak kullanılan doğal ürünler. MISED Dergisi 2010: 23-24; 91-105.
• Bahmani M, Shirzad H, Rafieian S, et al. Silybum marianum: beyond hepatoprotection. J Evid Based Complementary Altern Med 2015; 20 (4): 292- 301.
• Baser KHC. Sinameki (Cassia acutifolia Del. - C. angustifolia Vahl). Bag Bahce 2014; 51: 30-32.
• Basholli-Salihu M, Schuster R, Hajdari A, et al. Phytochemical composition, anti-inflammatory activity and cytotoxic effects of essential oils from three Pinus spp. Pharm Biol 2017; 55 (1): 1553-1560.
• Bent S, Padula A, Moore D, et al. Valerian for sleep: A systematic review and meta-analysis. Am J Med 2006; 119 (12): 1005-1012.
• Bulut G, Tuzlacı E, Doğan A, et al. An ethnopharmacological review on the Turkish Apiaceae species. Istanbul J Pharm 2014; 44 (2): 163-179.
• Burits M, Bucar F. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytother Res 2000; 14 (5): 323-328.
• Chaiyakunapruk N, Kitikannakorn N, Nathisuwan S, et al. The efficacy of ginger for the prevention of postoperative nausea and vomiting: a metaanalysis. Am J Obstet Gynecol 2006; 194 (1): 95-99.
• Çelik S, Konkan R, Erkmen H, et al. Bitkisel ilaçlar ve psikiyatride kullanımı. Düşünen Adam Derg 2007; 20 (4): 186-195.
• Demirezer Ö. FFD Monografları Tedavide Kullanılan Bitkiler, İstanbul: Medikal Network Nobel Kitabevi; 2011.
• Doğan Ö, Avcı A. Bitkilerle tedavi ve ilaç etkileşimleri. Turk Klin J Pub Heal 2018; 4 (1): 49-54
• Ekçi B, İzbırak G, Gökçe Ö, et al. Birinci basamakta hemoroid hastalığına pratik yaklaşım. Turk J Fam Prac 2009; 13 (2): 87-92.
• Erdem S, Eren PA. Tedavi amacıyla kullanılan bitkiler ve bitkisel ürünlerin yan etkileri. Turk Hij Deney Biyol Derg 2009; 66 (3): 133-141.
• Erol A, Alpsoy HC. Sarımsak (Allium sativum) ve geleneksel tedavide kullanımı. Turkiye Parazitol Derg 2007; 31 (2): 145-149.
• Esquenazi D, Wigg MD, Miranda MM, et al. Antimicrobial and antiviral activities of polyphenolics from Cocos nucifera Linn. (Palmae) husk fiber extract. Res Microbiol 2002; 153(10): 647-652.
• Fakir H, Korkmaz M, Güller B. Medicinal plant diversity of western Mediterrenean region in Turkey. J Appl Biol Sci 2009; 3(2): 30-40.
• Fathiazad F, Hamedeyazdan S. A review on Hyssopus officinalis L.: Composition and biological activities. Afr J Pharm Pharmaco 2011; 5(8): 1959- 1966
• Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS. Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi Kastamonu Univ. Orman Fak. Derg 2011; 11(1): 52-67.
• Geavlete P, Multescu R, Geavlete B. Serenoa repens extract in the treatment of benign prostatic hyperplasia. Ther Adv Urol 2011; 3 (4): 193-198.
• Guo JS, Cheng CL, Koo MWL. Inhibitory effects of Centella asiatica water extract and asiaticoside on inducible nitric oxide synthase during gastric ulcer healing in rats. Planta Med 2004; 70 (12): 1150-1154.
• Guo Y, Yin T, Wang X, et al. Traditional uses, phytochemistry, pharmacology and toxicology of the genus Cimicifuga: A review. J Ethnopharmacol 2017; 209: 264-282.
• Gürün MS. Bitkisel tıp. ANKEM Derg 2004; 18 (2): 133-136
• Hendek A. Türkiye’nin farklı illerindeki aktarlardan satın alınan çemen tohumu (Semen foenugraeci) örneklerinin Avrupa farmakopesi açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 2014.
• Hosseinzadeh S, Jafarikukhdan A, Hosseini A, et al. The application of medicinal plants in traditional and modern medicine: a review of Thymus vulgaris. Int J Clin Exp Med 2015; 6 (09): 635-642.
• Houghton PJ, Hylands PJ, Mensah AY, et al. In vitro tests and ethnopharmacological investigations: wound healing as an example. J Ethnopharmacol 2005; 100 (1-2): 100-107.
• Kara H. Laksatif ve pürgatifler. Güncel Gastroenterol 2015; 19 (1): 30-33.
• Kaya A. Tıbbi bitkiler ve etnobotanik çalışmalar. Bitkilerle tedavi sempozyumu: 5-6 Haziran 2010 – İstanbul: Bildiriler: (s. 11-19). İstanbul: Zeytinburnu. Kayser O, Kolodziej H. Antibacterial activity of extracts and constituents of Pelargonium sidoides and Pelargonium reniforme. Planta Med 1997; 63 (06): 508-510.
• Koçyiğit M. Yalova İlinde Etnobotanik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2005.
• Lee HJ, Hyun EA, Yoon WJ, et al. In vitro anti-inflammatory and anti-oxidative effects of Cinnamomum camphora extracts. J Ethnopharmacol 2006; 103 (2): 208-216.
• Lutsenko Y, Bylka W, Matlawska I, et al. Hedera helix as a medicinal plant. Herba Pol 2010; 56 (1): 83-96.
• Mahadevan S, Park Y. Multifaceted therapeutic benefits of Ginkgo biloba L.: chemistry, efficacy, safety, and uses. J Food Sci 2008; 73 (1): 14-19.
• Manojlovic NT, Solujic S, Sukdolak S, et al. Antifungal activity of Rubia tinctorum, Rhamnus frangula and Caloplaca cerina. Fitoterapia 2005; 76 (2): 244-246.
• Meena AK, Niranjan US, Rao MM, et al. A review of the important chemical constituents and medicinal uses of Vitex genus. Asian J Trad Med 2011; 6 (2): 54-60.
• Moro CO, Basile G. Obesity and medicinal plants. Fitoterapia 2000; 71 (1): 73- 82.
• Muhammad N, Saeed M, Aleem A, et al. Ethnomedicinal, phytochemical and pharmacological profile of genus Viola. Phytopharmacol 2012; 3 (1): 214-226.
• Özbek H. Foeniculum vulgare miller (rezene) meyvesi uçucu yağının lethal doz 50 (LD50) düzeyi ve sağlıklı ve diyabetli farelerde hipoglisemik etkisinin araştırılması. Van Tıp Derg 2002; 9 (4): 98-103.
• Palla AH, Khan NA, Bashir S, et al. Pharmacological basis for the medicinal use of Linum usitatissimum (Flaxseed) in infectious and noninfectious diarrhea. J Ethnopharmacol 2015; 160: 61-68.
• Qu L, Zou W, Zhou Z, et al. NonEuropean traditional herbal medicines in Europe: A community herbal monograph perspective. J Ethnopharmacol 2014; 156: 107-114.
• Renda G, Kaya YY, Yılmaz E, et al. Aile hekimleri ve eczacıların bitkisel ürün kullanımına yaklaşımları: Trabzon ilinde pilot çalışma. Turk J Fam Prac 2018; 22 (3): 141-156
• RxMediaPharma® 2017 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı Shah PP, Mello PMD. A review of medicinal uses and pharmacological effects of Mentha piperita. Nat Prod Rad 2004; 3 (4): 214-221.
• Shukla A, Rasik AM, Jain GK, et al. In vitro and in vivo wound healing activity of asiaticoside isolated from Centella asiatica. J Ethnopharmacol 1999; 65 (1): 1-11.
• Silva J, Abebe W, Sousa SM, et al. Analgesic and anti-inflammatory effects of essential oils of Eucalyptus. J Ethnopharmacol 2003; 89 (2-3): 277- 283.
• Süzgeç S, Eyisan S. Türkiye’de eczanelerde bulunan bitkisel ilaçlar. Mamar Pharm J 2012; 16:164-180.
• Şarışen Ö, Çalışkan D. Fitoterapi: Bitkilerle tedaviye dikkat. STED Derg 2005; 14 (8): 182-187