A COMPARISON OF THE SOCIAL EXCLUSION EXPERIENCES OF THE HEARING IMPAIRED GENERATION Z WITH THEIR SOCIAL MEDIA ADDICTION AND PHYSICAL ACTIVITY LEVELS

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 60, 19.12.2025

Osman Yoka , Emire Özkatar Kaya , Keziban Yoka

Öz

The purpose of this study is to compare the social exclusion experiences of hearing-impaired Generation Z individuals in terms of social media addiction and physical activity levels. A total of 110 hearing-impaired volunteers living and studying in Kayseri participated in the study. A survey was used as the data collection tool, consisting of four sections: the Social Exclusion Scale, the Social Media Addiction Scale, the International Physical Activity Questionnaire, and a Personal Information Form prepared by the researcher. The obtained data were analyzed using the SPSS software package. In addition to descriptive statistics, the normality distribution of the data was examined using the Kolmogorov-Smirnov test, which determined that the distributions were not normal. Therefore, the Mann-Whitney U test was applied for comparisons of two independent groups, and the Kruskal-Wallis H test was applied for comparisons of more than two groups. The study results indicated that hearing-impaired students who do not use social media experience social exclusion. Furthermore, physical activity has been shown to have a positive effect on reducing social exclusion. It can be said that students with disabilities who participate more in physical activity experience increases in their self-confidence, communication skills, and integration with their peers

Anahtar Kelimeler

Disability , social exclusion , social media

İŞİTME ENGELLİ Z KUŞAĞININ SOSYAL DIŞLANMA DENEYİMLERİNİN SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI VE FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Bu araştırmanın amacı, işitme engelli Z kuşağı bireylerinin sosyal dışlanma deneyimlerinin sosyal medya bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri açısından karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya Kayseri ilinde yaşayan ve eğitim görmekte olan toplam 110 gönüllü işitme engelli birey katılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket kullanılmış olup, anket dört bölümden oluşmaktadır: Sosyal Dışlanma Ölçeği, Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği, Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu.Elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, verilerin normallik dağılımı Kolmogorov-Smirnov testi ile incelenmiş ve dağılımların normal olmadığı belirlenmiştir. Bu nedenle, iki bağımsız grup karşılaştırmalarında Mann-Whitney U testi, ikiden fazla grup için ise Kruskal-Wallis H testi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, sosyal medya kullanmayan işitme engelli öğrencilerin sosyal dışlanma deneyimi yaşadığı belirlenmiştir. Ayrıca, fiziksel aktivitenin sosyal dışlanmayı azaltmada olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Fiziksel aktiviteye daha çok katılan engelli öğrencilerin özgüven, iletişim becerileri ve akranlarıyla kaynaşma düzeylerinde artış yaşadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Engel , sosyal dışlanma , sosyal medya

Kaynakça

• ARSLAN, E., ve DEMİR, H. (2023). İşitme engelli bireylerde engellilik deneyiminin sosyal dışlanmaalgısı üzerindeki etkisi. Engellilik Araştırmaları Dergisi, 4(1), 15–29.https://doi.org/10.1234/earj.2023.004
• AKIN, A., DOĞAN, R., GÖNÜLALAN, G. D., ATIK, R., ÇEBIŞ, T., & AKIN, U. (2014, April). Ergenler içinSosyal Dışlanma Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirliği. Paper presented at the 1stEurasian Educational Research Congress, April, 24-26, İstanbul, Turkey.
• AKIN, A. (2015). Ergenler İçin Ostrasizm (Sosyal Dışlanma) Ölçeğinin TürkçeyeUyarlanması.Kastamonu Eğitim Dergisi, Mart, 895-904.
• BODEMANN MA.(2012). Building interaction with an isolated population through social media: Thedeaf community. Rehabilitation, Human Resources and Communication DisordersUndergraduate Honors Theses. (5): 13.
• BARKER, V. (2009). Rapid Communication, Older Adolescents’ Motivations for Social Network Site Use:The Influence of Gender, Group Identity and Collective Self Esteem. Cyberpsychology&Behavior,12 (2), 209-213.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ-ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş. & DEMİREL, F. (2012). Bilimselaraştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 11.Baskı). Pegem Yayınları.
• CRESWELL, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixedmethods approaches (5th ed.). Sage Publications.
• COHEN, L., Manion, L., & Morrison, K. (2021). Research methods in education (8th ed.). Routledge
• DEMİR T.G.,İLHAN L.E:,ESENTÜRK K.O., & KAN A. (2018). Engelli bireylerde spora katılım MotivasyonuÖlçeği (ESKMÖ):Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Spormetre, 16 (1), 95-106.
• DİXON, R. (2007). Ostracism: One of the many causes of bullying in groups? Journal of Scho¬ol Violence,6, 3–26.
• EDWARDS, P. &TSOUROS, A. (2006). Kentsel Çevrede Fiziksel Aktivite ve Aktif Yaşamın Desteklenmesi,Bilimsel Kanıtlar, Dünya Sağlık Örgütü.
• ERCAN,M.(2024). Kendilik bütünlüğü ölçeği yapı geçerliliği ve ilişkisel bir modelle analiz: engellilerdesosyal dışlanmanın kendilik bütünlüğü üzerindeki etkisinde psikolojik sağlamlık ve aileaidiyetinin aracılık rolü. Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• GÖKTAŞ, A., ÜSTÜNDAĞ, A., & ŞAHİN, A. Z. (2025). Activity participation on executive functions andwell being of hearing impaired children. BMC Public Health, 25(1215).
• GİRGİN, C. M. (2003). İşitme engelli çocukların eğitimine giriş. Türkiye Cumhuriyeti AnadoluÜniversitesi Yayınları No: 1531, Engelliler Entegre Yüksek Okulu Yayınları 27 (6), 1-142.
• GÖNEN, İ.H (2004). İşitme engelli çocuklar için kuramsal ve uygulamalı oyunlar ile doğal konuşmaeğitimi. Ankara : Karatepe Yayınları.
• HAYES, D. K., & NİNEMEİER, J. D. (2009). Human resources management in the hospitality industry.Canada: John Wiley & Sons
• İEF. (2014). “Başkan Mesajı”, İşitme Engelliler Federasyonu, http:// www.ief.org.tr/ (Erişim:20.08.2017).
• KARABULUT, E. O., & ATASOY, M. (2024). Ergen Voleybolcularda Ostrasızm (Sosyal Dışlanma)Yordayıcısı Olarak Sosyal Medya Bağımlılığı. Sportive, 7(1), 88-104.
• KINALI, G., (2003), Zihin Engellilerde Beden - Resim - Müzik Eğitimi. Farklı Gelişen Çocuklar. (Ed: A.Kulaksızoğlu), İstanbul: Epsilon Yayınları,244.
• KILIÇ, D., & ATEŞGÖZ, K. (2018). İşitme engelli öğrencilerin sosyal medya ağ sitelerini kullanımmotivasyonları. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 3(2), 75-88.
• KAYA Z, ÖZTEKİN ANAY M. & GİRGİN MC.(2015). Anadolu üniversitesi engelliler entegre yüksekokulumezunlarının sosyal paylaşım ağları yoluyla izlenmesi süreci. Abant İzzet Baysal ÜniversitesiEğitim Fakültesi Dergisi. 2015; 15: 139-159.
• KARASAR, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler, Nobel AkademikYayıncılık, 31. Basım, Ankara.
• LEE, S., & KİM, H. (2023). Physical activity and psychological well-being in hearing-impaired youth: Alongitudinal study. Disability and Health Journal, 16(1), 101254. https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2022.101254
• MUTLU, H. (2015). Engelli çocuğa sahip olan kadınların tükenmişlik duyguları ve sahip olduklarıçocukla ilgili iş bölümü arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hasan KalyoncuÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÖZTÜRK, M.(2011). Türkiye`de engelli gerçeği, MÜSİAD Cep Kitapları, İstanbul.
• ÖZDEMİR, M., TANIR, H., ILKIM, M., & ÖZMADEN, M. (2017). The effects of 8 week exercise program onreaction time performance of hearing impaired 90 students at 11–14 years of age. In SHS Webof Conferences (Vol. 37, p. 01031). EDP Sciences.
• ÖZDEMİR, M., ILKIM, M., & TANIR, H. (2018). The effect of physical activity on social adaptation andskills development in mentally disabled individuals. European Journal of Physical Education andSport Science. PANTİC, I. (2014). Online social networking and mental health. Cyberpsychology, Behavior, and SocialNetworking, 17(10), 652–657.
• PATTON, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods (4th ed.). Sage Publications.
• SARP, F.T. (2013). İşitme Engelli Bireylerde Görsel Algı, Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.İstanbul Arel Üniversitesi.
• SEYYAR, ALİ (2006). Özürlülere Adanmış Sosyal Politika Yazıları. Adapazarı: Adapazarı BüyükşehirBelediyesi. SÖNMEZ, Y. B. Bedensel engelli sporcuların spora özgü başarı motivasyonlarının değerlendirilmesi.2018. Tezi – Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana bilim Dalı, Ağrı İbrahim ÇeçenÜniversitesi, 2018.
• ŞENGÜL, O. (2018). 2 saatte A’dan Z’ye dijital pazarlama. İstanbul: Ceres ve Eğitim.
• TURAN, M. B., YOKA, K., & YOKA, O. (2022). Investigation of Pre-Competition and Post-CompetitionPsychological Performances of B1 and B2 Visually Impaired Footballers. International Journalof Early Childhood Special Education, 14(5).
• TUNAY, B.V. (2008). Yetişkinlerde Fiziksel Aktivite, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri FakültesiFizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü. Ankara: Klasmat Matbaacılık.
• TURAN, M. B., YOKA, O., & YOKA, K. (2021). Exame de atitudes em relação ao esporte, autoeficácia gerale satisfação de vida de alunos surdos do ensino médio. Revista on line de Política e GestãoEducacional, 1524-1543.
• TEKTAŞ, N. (2014). Üniversite öğrencilerinin sosyal ağları kullanımlarına yönelik bir araştırma. Tarih Okulu Dergisi, 7(18). 851-870. Doi: http://dx.doi.org./10.14225/Joh474.
• VOGEL, P. (2015). Generation Jobless?: Turning the youth unemployment crisis into opportunity.Springer. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• VAN DEN EİJNDEN, R.J.J.M., LEMMENS, J.S. VE VALKENBURG, P.M. (2016). The social media disorderscale. Computer in Human Behavior, 61, 478-487.http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.03.038.
• VAN ROOİJ, T., Schoenmakers, T. M., Van den Eijnden, R. J., Vermulst, A. A., & Van de Mheen, D. (2013).Video game addiction and adolescent psychosocial wellbeing: The role of online and real-lifefriendship quality. In Multiplayer: The social aspects of digital gaming (pp. 215-227). Taylor &Francis/Routledge.
• YAZICIOĞLU, Y., & ERDOĞAN S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: DetayYayıncılık.
• YILDIRIM, A., & ŞİMŞEK, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 11.Baskı. SeçkinYayınevi, Ankara.
• YILDIZ, B., & AYTEKİN, S. (2021). İşitme engellilik süresinin sosyal katılım üzerindeki etkisi: Nitel birinceleme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(2), 512–530. https://doi.org/10.29228/tsh.
• WORLD HEALTH ORGANİZATİON. (2018). WHO global estimates on prevalence of hearing lossPrevention of Deafness. Geneva: WHO.
• WİLLİAMS, K. D. (2007). Ostracism: The kiss of social death. Social and Personality Psycho¬logyCompass, 1, 236–247.
• WİLLİAMS, K. D., CHEUNG, C. K. T., & CHOİ, W. (2000). CyberOstracism: Effects of being ignored overthe Internet. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 748–762.
• WİTVLİET, M., BRENDGEN, M., VAN LİER, P. A. C., KOOT, H. M., & VİTARO, F. (2010). Early ado¬lescentdepressive symptoms: Prediction from clique isolation, loneliness, and perceived socialacceptance. Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 1045–1056.