Kayseri ve Çevresinde Kuzugüdenli Aşireti ve Eşkıyalık Olayları

Yıl 2003, Cilt: 1 Sayı: 15, 37 - 44, 01.12.2003

Mehmet Metin Hülagü

Öz

Eşkıyalık olayları insanlık tarihi kadar eski bir olgudur. Bu olgudan geçmişte olduğu
gibi yakın tarihimizde Anadolu kentleri de nasibini almıştır. Özellikle Osmanlı Devleti’nin
son dönemlerinde eşkıyalık hareketleri büyük bir artış göstermiştir.
Anadolu’da eşkıyalık hareketlerinin meydana geldiği yerlerden birisi de değişik
türden birçok aşiret mensubunun yaşadığı Kayseri sancağı ve çevresi olmuştur.
On dokuzuncu asırda Kayseri sancağı ve çevresinde eşkıyalık hareketleri noktasında
dikkat çeken aşiretlerinden birisi ise Kuzugüdenli aşiretidir. Türkmen topluluğundan
olan Kuzugüdenli aşireti mensupları Kayseri sancağı ve çevresinde uzun yıllar eşkıyalık
yolu ile halka zulmederek mallarını gasp etmekten, sancağın huzur ve sükununu bozmaktan
çekinmemişlerdir.
Anadolu’da, Kuzugüdenli aşireti örneğinde olduğu gibi, eşkıyalık edenlerin hareketleri
sadece eşkıyalık ve yol kesicilik yahut hırsızlık suretiyle insanların maddî anlamda
mal ve servetlerini almak ve çalmakla da sınırlı kalmamıştır. Halkın eşya ve hayvanlarını
almanın, ziraat ve ticaretlerine sekte vurmanın ötesinde ahaliden bir kısmına hakarette bulunmak,
şiddetli biçimde dövmek, çırılçıplak soymak, namuslarını kirletmek, idam etmek
suretiyle kendilerini öldürmek yahut ağır derecede yaralamak, hanelerini yakmak ve dolayı-
sıyla ailelerin dağılmasına sebep olmak gibi manevî anlamda zarar vermek şeklinde de
seyretmiştir. Maruz kalınan bu katliam ve yağmalar nedeniyledir ki genel anlamda Anadolu’da,
özelde ise Kayseri ve çevresinde, dönem dönem, insanların can ve mal güvenliği
ortadan kalkmıştır.
Bu dönemde Anadolu’da eşkıyalık olaylarının artmasının gerisinde merkez ve taş-
rada idarî anlamda meydana gelen bozukluk ve boşluklar birinci derecede rol oynamış
gözükmektedir. Devletin giderek güç ve kuvvetten düşmesi, içte ve dışta fırsat kollayan
mütecavizlere ciddi anlamda karşı koyamaması bu tür olaylarının genişlemesine ve etkinleşmesine
yol açmış, neticede hem devlet ve hem de toplum bu tür hareketlerden ciddi
anlamda zarar görmüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Eşkıya, Eşkıyalık, Aşiret, Kuzugüdenli, Kayseri