MÜZİK KURAMCISI VE EFSANEVİ KİŞİLİK OLARAK SAFİ YYÜDDÎN-1 URMEVİ

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 26, 165 - 180, 01.06.2009

Fazlı Arslan

Öz

XIII. yüzyılın meşhur müzik kuramcısı Safiyyüddîn-i Urmevî (ö. 1294), yazdığı Kitâbu’l-Edvâr ve er-Risâletü’ş-Şerefiyye adlı iki kitapla on yedi perdeli ses sisteminin temelini atmış, eserleri, sonraki asırlarda, müzik bilginleri tarafından tercüme, şerh edilmiş ve eserlerinden büyük ölçüde istifade edilmiştir. Müzik yazmalarında Safiyyüddîn iki şah-siyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı yazmalarda onun ortaya koyduğu ses sistemi esas alınmış bazlarında ise Safiyyüddîn, efsane bir müzik adamı olarak anlatılmıştır. ikinci kısım eserlerde Safiyyüddîn in, mûsikînin matematiği ve ses sistemi hakkında yazdıklann- dan ziyade makam ve usûllerin tariflerine, mûsikî-astroloji ilişkisine, makamların icra va¬kitlerine, mûsikînin insan renk ve ırklanna göre etkileri gibi konulara yer verilmiştir. Dola¬yısıyla Safiyyüddîn, bir kuramcı olarak değil de bu eserlerde efsanevi bir kişilik olarak yer almıştır. Çünkü Safiyyüddîn’in yazdığı iki kitapta, bu ikinci özelliğine ilişkin bir işaret bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Safiyyüddîn in, eserlerinde ortaya koyduğu sistemi şerh eden ve onu efsanevi bir kişilik olarak gösteren yazmalar esas alınarak Safiyyüddin’in bu iki yönü incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Safiyyüddîn, müzik teorisi, Kitâbu’l-Edvâr, Şerefiyye, efsane

SAFİ AL-DIN AL-URMAW1 AS A MUSIC THEORIST AND MYTHICAL PERSONALITY

Öz

Famous music theorist Safal-D n al-Urmaw(d. 1294) systematized "Old Orient Sound System with 17 Notes through writing two treatises Kit b al-Adv r (The Book of Musical Modes) and al-Ris la al-Sharafiyya fal-Nisab al-Ta l fiyya (The Sharafian Treatise on Musical Proportions). And during centuries after him, his works were translated and commented by music theorists and benefited from his works. We meet Saf al-D n s two personalities in musical manuscripts. His system was analysed in some manuscripts, and in others Safal-D n was placed as a mythical musician. This second type manuscripts didn t analyse Saf al-D n s music theory but explain modes and rhytmic cycles, and also relations with music and astrology and effects of modes on human body and soul. Safal-D n was naturally placed as a mythical figure not music theorist in these works because there is no trace on Safal-D n s mythical personalty in his books. In this study these two types of manuscripts were analysed

Anahtar Kelimeler

Saf al-D n, music theory, Kitâb al-Adw r, al-Sharafiyya, myth