İNGİLTERE’NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU’YU İŞGAL ARZUSU VE BÖLGE HALKINI KIŞKIRTMA FAALİYETLERİ

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 27, 265 - 278, 01.12.2009

Serdar Sakin

Öz

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından sonra İngiltere, kendi menfaatle¬ri doğrultusunda hareket etmeyi uygun bulmuştur. Bu doğrultuda Hindistan sömürgelerine giden yolun güvenliği bakımından kilit noktada bulunan Kuzey Irak bölgesini hâkimiyeti altında bulundurmayı düşünmüştür. Dolayısıyla hemen harekete geçmiş ve ateşkes antlaş¬masının bazı maddelerini kendine dayanak noktası yaparak işgallere başlamıştır.
Ancak İngiltere, Kuzey Iraktan başka Güneydoğu Anadolu’ya yönelmiştir. Kuvvetli bir Türk yönetiminin bölgede bulunmasını kendisi açandan sakıncalı görmüştür. Bunun için de özellikle Kürtleri, para, değerli eşya, Kürt Devleti gibi vaatlerle kandırmaya ve kendi tarafına çekmeye çalışmıştır. Bu amaçla sivil ve askerî ajanlarını bölgeye göndermiş¬tir. Fakat bunda başanlı olamayınca da bölge halkını, tehdit ve zor kullanma yollarıyla ikna etmeye çalışmıştır. Her halükârda İngiltere'nin girişimleri sonuçsuz kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kürt, Kuzey Irak, ngiltere, Türkiye, Musul

THE GREAT BRITAIN’S PROVACATION ACTIVITIES TO THE SOUTHEAST ANATOLIA PUCLIC FOR THE OCCUPY DESIRE

Öz

The Great Britain thought to act about her interests after the Mondros Armistice. At this direction she planned to occupy Northern Iraq which is on the keypoint of the way of Indian colonies ’ safety. So she started to occupy on the basis of Mondros Armistice’s some articles especially 7 th and 16 th.
However the Great Britain, went towards Southeast Anatolia after Northern Iraq. She thought that a stronger Turkish administration who was in the region, opposed her. Because of this she tried to get especially Kurds in her favor to convince with money, valuable goods and a Kurdish State. Therefore she sent civilian and military spies to the region. But when she failured on this aim, she persuaded the region people with the way of threat and pressure. By all means nothing resulted from the Great Britain’s attempts.

Anahtar Kelimeler

Kurd, Northern Iraq, The Great Britain, Turkey, Mosul

Kaynakça

• La Question De Mossoul De La Signature Du Traite D armistice De Moudros (30 Octobre 1918 au 1 re Mars 1925), Yay na Haz rlayan: Ahmed hsan, Türkiye Cumhuriyeti D i leri Vekâleti, stanbul 1925, Belge No: 10, 42, 43, 44, 45, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 65, 68. B. Hat ralar
• Bayar, Celal ; Ben de Yazd m Millî Mücadele ye Gidi , C. 1, Baha Matbaas , stanbul 1965. Minorsky, Vladimir ; Musul Sorunu, Çeviren: Salim ahin, Avesta Yay nlar , 1. Bask , stanbul 1998.
• Öke, Mim Kemal; ngiliz Ajan Binba E. W. C. Noel in Kürdistan Misyonu (1919), Bo aziçi Yay nlar , 4. Bask , stanbul 1992.
• Sâbis, Ali hsan; Harp Hat ralar m Birinci Dünya Harbi, C. 4, Nehir Yay nlar , stanbul 1991. C. Tetkik Eserler C. 1. Kitaplar
• Al-Jumaily, Öztoprak, zzet; Irak ve Kemalizm Hareketi (1919-1923), ATAM Yay nlar , Ankara 1999. Bayur, Yusuf Hikmet; Türkiye Devletinin D Siyasas , TTK Yay nlar , Ankara 1995.
• Demirba , Bülent; Musul Kerkük Olay ve Osmanl mparatorlu unda Kuveyt Meselesi, Arba Yay nlar , stanbul 1995. Kaymaz, hsan erif; Musul Sorunu, Otopsi Yay nlar , 1. Bask , stanbul 2003.
• Öke, Mim Kemal; Musul Meselesi Kronolojisi (1918 1926), Türk Dünyas Ara - t rmalar Vakf Yay nlar , stanbul 1987.
• Saray, Mehmet; Atatürk ve Türk Dünyas , Türk Tarih Kurumu Yay nlar , Ankara 1995. Türk stiklâl Harbi I Mondros Mütarekesi ve Tatbikat , Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Ba kanl Yay nlar , 3. Bask , Ankara 1999.
• C. 2. Makaleler Aybars, Ergün; Orta Do u, Emperyalizm, Petrol ve Türkiye, Be inci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, De i en Dünya Dengeleri çinde Askerî ve Stratejik Aç dan Türkiye, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Ba - kanl Yay nlar , Ankara 1996, s. 509-542.
• Erkmen, Serhat; Türkiye nin Kuzey Irak Politikas , Avrasya Dosyas , C. 8, S. 4, ASAM Yay nlar , Ankara K 2002, s. 160-188.
• Ural, Selçuk; Mondros Mütarekesi Sonras ngilizlerin Irak Cephesi nde Gerçekle tirdi i galler, Askerî Tarih Ara t rmalar Dergisi, S. 4, Ankara A ustos 2004, s. 31-46.