“Halife Ordusu Mısır ve Kafkasya’da” Adlı Askerî Piyesteki Panislâmcı Unsurlar

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 28, 177 - 191, 01.06.2010

İsmet Üzen Hanifi Aslan

Öz

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na Almanya’nın safında girdi. Osmanlı Hükûmeti savaşa girmenin haklı nedenlerini ve meşruiyetini halka anlatmaya ve halkı savaşa teşvik etmeye çalıştı. Aynı amaç doğrultusunda Bursa’da Muhiddin Baha tarafından bir askerî piyes sahnelendi. Piyes; Osmanlı Devleti’nin savaşa girişinin haklı nedenleri, dünya Müslümanlarının Halifenin bayrağı altına tereddütsüz koşacağı, dünya Müslümanlarının Osmanlı orduları ile özgürleşeceği, Mısır ve Kafkasya’nın fethedileceği, İngiliz ve Rusların bu topraklardan sürüleceği konuları üzerinde durmaktadır

Anahtar Kelimeler

Pan-İslamizm, Halife Ordusu, Mısır, Kafkasya, Cihad

PANISLAMIC ELEMENTS IN THE MILITARY PLAY OF “THE ARMY OF CALİPHATE IN EGYPT AND THE CAUCASUS”

Öz

The Ottoman Empire entered the First World War on the side of Germany. The Ottoman Government tried to explain the reasons of entering the War to people. Moreover, she tried to encourage people about to be recruited. For the same aim a military play was written by Muhiddin Baha and performed in Bursa. This play focused on the reasons of Ottoman Empire for entering the First World War, the running of the world Moslems to the flag of Caliphate without hesitation, the world Moslems will be free with the assistance of the Ottoman armies, Egypt and the Caucasus will be conquered and Britain and Russia will be expelled from these territories

Anahtar Kelimeler

Pan Islamism, the Army of Caliphate, Egypt, the Caucasus, Jihad

Kaynakça

• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Enver Paşa, C.2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1976.
• AKBAY, Cemal, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi: Osmanlı İmparatorlu- ğu’nun Siyasî ve Askerî Hazırlıkları ve Harbe Girişi, Genelkurmay Ba- sımevi, Ankara, 1991.
• BARDAKÇI, İlhan, İmparatorluğun Yağması, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., İstan- bul, 2006.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C.3, K.1, Ankara, TTK Yay., 1955.
• BEYATLI, Yahya Kemal, Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatırala- rım, İstanbul, 1976.
• CEMAL PAŞA, Hatıralar, Haz. Behçet Cemal, Çağdaş Yay., İstanbul, 1977.
• CHURCHİLL, W.S., The World Crisis 1911–1918, Vol. I, Odhams Press Ltd., London, 1939.
• ERASLAN, Cezmi, “I. Dünya Savaşı ve Türkiye”, Türkler, C.13, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s.339-360.
• HÜLAGU, M. Metin, Panislamist Faaliyetler 1914–1918, Boğaziçi Yay., İstan- bul, 1994.
• İKDAM, 25 Temmuz 1330/7 Ağustos 1914; 31 Teşrinievvel 1330/13 Kasım 1914.
• KARPAT, Kemal H., İslam’ın Siyasallaşması, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2004.
• KÖROĞLU, Erol, Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914–1918), İleti- şim Yay., İstanbul, 2004.
• LANDAU, J. B., Panislam Politikaları, (Çev. Nigar Bulut), Anka Yay., İstanbul, 2001.
• MEHMET NEŞRÎ, Kitâb-ı Cihannümâ, Yay. Haz. Faik Reşat Unat-Mehmet Al- tay Köymen, C.1, TTK Yay., Ankara, 1987.
• MENTEŞE, Halil, “Halil Menteşe’nin Hatıraları”, Cumhuriyet, 26–28 Ekim, 4–9 Kasım 1948.
• MUHİDDİN BAHA, Halife Ordusu Mısır ve Kafkasya’da, Mu‘in-i Hilal Matbaası, Bursa, Mayıs 1331/1915.
• PETERS, Rudolph, İslam ve Sömürgecilik Modern Zamanlarda Cihad Öğreti- si, (Çev. Süleyman Gündüz), Nehir Yay., İstanbul, 1989.
• SEBİLÜRREŞAD, 1330/1914, C. 13, S. 314–315,
• TANİN, 25 Temmuz 1330/1914; 31 Teşrinievvel 1330/13 Kasım 1914.
• TASVİR-İ EFKÂR, 25 Temmuz 1330/7 Ağustos 1914.
• TRUMPENER, Ulrich, Germany and the Otoman Empire 1914–1918, Princeton University Press, Princeton, 1968.
• YALÇIN, Alemdar, II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yay., Ankara, 2002. Şekil: Cihad Fetvası ve Beyannameler