ERMENİ KOMİTELERİNİN FAALİYETLERİ ÇERÇEVESİNDE ERMENİ MİLLİYETÇİLİĞİNİN DOĞUŞU

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 29, 127 - 139, 01.12.2010

Cengiz Kartın

Öz

Millet: bir insan gurubunun ortak bir geçmiş ile birlikte oluşturduğu gelenek, görenek, dil ve kültür birlikteliğini ifade eden en genel tanımdır. Fransız İhtilalinin patlak verdiği 1789 yılına değin dünya genelinde görünen imparatorluk şeklindeki yönetimler bu tarihten sonra meydana gelen gelişmeler neticesinde yerlerini milli devletlere bırakmışlardır. Osmanlı Devleti, Fransız İhtilali’nin bu yöndeki etkisini en çok hisseden devletlerden biri olmuştur. Hızlı bir gerileme süreci içerisine giren Osmanlı Devleti, kötü gidişata dur demek adına attığı adımlarda doğru politikalar üretemediği için kendi vatandaşları ile kavgalı hale gelmiştir. Çok uluslu bir yapıya sahip olan Osmanlı Devleti’nin kavgalı olduğu topluluklardan birisi de Ermeniler olmuş; devlet ve ona tabi Ermeni topluluğu arasındaki bu kavgada temel neden Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik duyguları çerçevesinde Ermenilerin kendi devletlerini kurma düşüncesi gibi gözükse de, Batılı devletlerin Osmanlı ülkesindeki çıkarlarını korumak için bu cemaati bir araç olarak kullanma politikaları üzerine oturmuştur. Batılı devletler Ermeni topluluğu içerisinde milli duyguları kullanarak onları devlete isyan ettirme gayreti içerisine girmişlerdir. Bu gayretle Ermeni milliyetçiliğini canlandırmak için birçok vasıta kullanmışlardır. Ermeni komiteleri bu vasıtalardan biri olmuştur. Tebliğimizde bu çerçevede konunun ortaya konulabilmesi için Batılı devletlerin Ermeni komitelerine bakış açıları üzerinde de durulacaktır. Bu yollardan bir tanesi Ermeni komitelerinin, Ermeni milletini bir araya getirmek maksadı ile gerek Osmanlı ülkesinde gerekse Avrupa ve Amerika’da özellikle gazeteleri kullanarak yapmış oldukları çalışmalardır

Anahtar Kelimeler

Ermeni, Milliyetçilik, Komite, Patrikhane, Damadyan

BORN OF ARMENIAN NATIONALISM IN THE FRAME OF ARMENIAN COMMITTEES’ ACTIVITIES

Öz

Nation is the most common definition: which means the unity of tradition, custom, language and culture that a group of human formed with a common background. Until the broke out of French Revolution in 1789, imperial managements seen all around the world changed into national governments because of the developments happened in those days. Ottoman Government was one of the most affected states in this respect. Ottoman Government went into a rapid recession period and had quarrels with its public because it could not produce right policies in order to stop this wicked goings. Armenians were one of the communities that multi-national Ottoman Government had quarrel with, and in this quarrel, between the state and its depended Armenian community, the main reason seems as Armenians’ idea of establishing their own state in the frame of nationalism feelings come out as a result of French Revolution. But, in fact, it was the policy of Western Governments which aimed to use this community as a cat’s paw to protect their own profits in this country. Western Governments were in effort of using national feelings in Armenian community to make them revolt against the state. They used lots of instruments in order to enliven Armenian nationalism with this effort. Armenian committees were one of these instruments. Committees’ works to gather Armenian community both in Ottoman country and, in Europe and America especially by using newspapers are another point of our topic. In order to discuss this topic in that frame, we will mention about Western Governments’ points of view about the Armenian committees in our rescript.

Anahtar Kelimeler

Armenian, Nationalism, Committee, Patriarchate, Damadyan

Kaynakça

• Ankara Trade Union, Asılsız Ermeni İddiaları ve Ermenilerin Türklere Yaptığı Mezalim, ATU pub., Ankara, 2001.
• Balcı, G., Türkler Soykırım Yaptı mı?, Truva pub., İstanbul, 2007.
• McCarthy, J., Ölüm ve Sürgün, İnkılâp Bookshop pub., İstanbul, 1998.
• Prime Ministry Ottoman Records, File: 19, Folder: 107, Record: Y..PRK.ZB, Date: 25/Ra/1315.
• --------------------------, Folder: 30, Record: Y. PRK. TKM, Date: 18. M. 1317.
• --------------------------, File: 31, Folder: 46, Record: Y..PRK.UM, Date: 27/B/1312.
• --------------------------, File: 35, Folder: 29, Record: Y..PRK.BŞK, Date: 17/Ş/1311.
• --------------------------, File: 43, Folder: 56, Record: Y..PRK.EŞA, Date: 05/C/1321.
• --------------------------, File: 42, Folder: 30, Record: Y. PRK. TKM, Date: 18. M. 1317.
• --------------------------, File: 44, Folder: 47, Record: Y..PRK.UM, Date: 06/B/1316.
• --------------------------, File: 44, Folder: 47, Record: HSD.AFT, Date: 20/R/1313;
• --------------------------, File: 63, Folder: 7, Record: Y..PRK.ASK, Date: 17/Z/1307.
• --------------------------, File: 481, Folder: 54, Record: Y..A…HUS., Date: 13/N/1322.
• State Records General Management, Osmanlı Belgelerinde Ermenilerin Sevk ve İskanı, Ottoman Records Department Presidency pub., Ankara, 2007.
• Turkish Historical Society, Sürgün ve Göç, Ankara, 2004.