Anadolu Selçuklu Kültürünü Anlamak: Sanat Tarihi Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 32, 21 - 32, 01.06.2012

Başak Burcu Tekin

Öz

Maddi kültür ürünü olarak sanat ait olduğu kültürün özelliklerini taşır. Anadolu Selçuklu sanatı, Anadolu Selçuklu kültürünün yorumlanması açısından da önemlidir. Anadolu Selçuklu sanatı üzerine yapılan araştırmalardan hareketle Anadolu Selçuklu kültürü, üç başlık altında incelenmiştir. İlk bölümde Anadolu Selçuklunun tümüyle göçebe bir kültür olmadığı, yerleşik hayat algısının Anadolu Selçuklu mimari eserlerinden nasıl anlaşılabileceği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, Anadolu Selçuklu medrese mimarisinin din ve eğitim anlayışını nasıl yansıttığından söz edilmiştir. Üçüncü ve son bölümde, Anadolu Selçuklu kültüründe tasvirin, yasak olmaktan öte yaşamın bir parçası oluşundan söz edilmiştir. Anadolu Selçuklu’da tasvir beğenisinin nedenleri ile ilgili değerlendirmelere de yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Anadolu Selçuklu, Sanat, Göçebelik, Medrese, Tasvir

UNDERSTANDING THE CULTURE OF ANATOLIAN SELJUKS: AN EVALUATION IN THE LIGHT OF ART HISTORY

Öz

As a material culture product, art contains features of the culture it belongs to. Anatolian Seljuk art is important in terms of the interpretation of the Anatolian Seljuk culture. Starting from the studies carried out on Anatolian Seljuk art, the Anatolian Seljuk culture has been examined under three headings. The first section focuses on the fact that Anatolian Seljuk culture is not completely a nomadic culture and on how the perception of settled life can be understood from Anatolian Seljuk architectural works. The second part discusses how Anatolian Seljuk madrasah architecture reflects the understanding of religion and education. The third and final section discusses how depictions have become a part of life instead of being prohibited in the Anatolian Seljuk culture. Reasons for the admiration of depictions in the Anatolian Seljuks and relevant evaluations have also been included

Anahtar Kelimeler

Anatolian Seljuk, Art, Nomadic, Madrasah, Illumination

Kaynakça

• Baş, Ali, “Türkiye Selçukluları Zamanında Konya’nın Ticaret Yapıları Üzerine bir Değerlendirme” , Sanat Tarihi Araştırmaları Prof.Dr. Haşim Karpuz’a Armağan, (Ed.. Mustafa Denktaş, Osman Eravşar), Kıvılcım Kitabevi, Kay- seri ,2007, s. 71-78.
• Bayburtluoğlu Zafer -Emre Madran, “Anadolu’da 1308 M. Yılına Kadar Gerçek- leştirilmiş Türk-İslam Yapıları Üzerine Sayısal Sınamalar”, VIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri Özetleri, c.2, Ankara 1981,s. 940-949.
• Canby, Sheila R., “Depictions of Buddha Sakyamuni in the Jami al-Tavarikh and the Majma al-Tavarikh”, Muqarnas Essays in Honor of Oleg Grabar 10, 1993, s.299-310.
• Fichter, J., Sosyoloji Nedir , (Çev. Prof.Dr. Nilgün Çelebi), Anı Yayını, Ankara , 2001.
• Grabar, Oleg, İslam Sanatının Oluşumu, Hürriyet Yayınları, İstanbul, 1988.
• Gruber, Christiane, “Between Logos (Kalima) and Light (Nur): Representations of the Prophet Muhammad in Islamic Painting”, Muqarnas (XXVI), 2009, s.229-262.
• Kuban, Doğan, “Kervansaraylar”, Anadolu Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, haz. Doğan Kuban, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001, s.227-250.
• Kuran Abdullah, Anadolu Medresleri I , Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Ankara, 1969.
• Ocak, Ahmet , “Nizamiye Medreseleri ve Büyük Selçuklularda Eğitim”, Türkler, cild 6, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara,2002,s.721-728.
• Roux J.P., Orta Asya Tarih ve Uygarlık, çev. Lale Arslan, Kabalcı Yayınevi, İstan- bul, 2001.
• Safi, Omid, “Büyük Selçuklularda Devlet-Toplum İlişkisi”, Türkler, cild 5, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.352-363.
• Scherberger ,Max,”The Chaghatay Mi’rajnama Attributed to Hakim Süleyman Ata: A Missionary Text from the Twelfth or Thirteenth Century Preserved in Modern Manuscripts”, The Prophet’s Ascension Cross-Cultural Encounters With The Islamic Mi’raj Tales, (Ed. Christiane Gruber and Frederick Colby), Indiana University Press, Bloomington,IN,2010,s.78-96.
• Turan, Osman, “Selçuklu Devri Vakfiyeleri I-Şemseddin Altun-Aba Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten,XI/42, Ankara,1947,s.197-235.
• Uyumaz, Emine, “Sultan I. Alâeddin Keykûbad Devri Türkiye Selçuklu Tarihi (1220-1237)” Türkler, cild 6, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.590- 597.
• Williams, Raymond, Kültür, (Çev. Suavi Aydın), İmge Kitabevi, Ankara, 1993. RESİMLER
• Resim 1: Kayseri- Tuzhisarı Sultan Han
• Resim 2: Konya Sırçalı Mescit
• Resim 3: Konya Kalesi, Selçuklu Dönemi Melek Rölyefi
• Resim 4: Kayseri Tuzhisarı Sultan Hanı Köşk Mescit Kemerindeki Ejder Figürleri
• Resim 5: Ankara Ahi Şerafeddin Camii (Arslanhane Cami) Mihrabı, 1289-90 M.