XX. Yüzyılda Kosova’da Türkçe Öğretim Programlarının Uygulanması

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 32, 137 - 154, 01.06.2012

Mustafa Durmuş Çelebi

Öz

Kosova, Güneydoğu Avrupa’nın merkezi konumunda ve Balkan yarımadasının ortasında yer alan bir ülkedir. Kosova, Balkanlarda önemli bir konuma sahiptir. Kosova’da Türkçe eğitim-öğretim bu toprakları/ülkeyi Osmanlı Devleti’nin 1455 yılında fethetmesiyle başlar ve günümüze kadar devam eder. Kosova’da Türkçe eğitim-öğretimi gelişim özelliklerine göre beş döneme ayırmak mümkündür: 1- Osmanlı Dönemi ; 2- Yugoslavya Krallığı Dönemi ; 3- Yeni Sosyalist Yugoslavya Dönemi ; 4- BM Geçici Yönetim ve yerel Yönetim organların Yönetimi Dönemi ; ve 5- Kosova Cumhuriyeti Yönetimi dönemi (2008 - ). Bu çalışmada,1912-2000 yılları arasında Kosova’da Türkçe eğitim-öğretim yönetsel ve programın ögeleri açısından irdelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda dönemler halinde ele alınan Türkçe eğitim öğretimin tarihsel süreç içerisindeki güncel sorunları tartışılmıştır. Mevcut durumu belirlemeye yönelik olarak hazırlanan bu araştırma betimsel bir çalışmadır. Araştırma verileri kaynak taraması yoluyla elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, Kosova’da Türkçe Eğitim-öğretiminde 20. Yüzyılın başlarında niceliksel olmasa da niteliksel olarak ilerleme kaydedildiği, bu çalışmaların Yugoslavya Krallığı ile birlikte yaklaşık 39 yıllık durduğu ortaya çıkmıştır. 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren (1951) Türkçe eğitim-öğretime tekrar başlanmış, ancak gerek Kosova kaynaklarının gerekse Türkiye’nin desteklerinin yetersiz kalması sonucunda, kadro, ders araç gereçleri, program v.b. gibi konularda sıkıntılar çekildiği görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Türkçe Eğitimi, Kosova’da Türkçe Eğitim, Balkanlar ve Türkçe

THE IMPLEMENTATION OF TURKISH TEACHING PROGRAMS IN KOSOVO IN THE 21ST CENTURY

Öz

Kosovo is a country which is in the central location of South East Europe and located in the middle of Balkan Peninsula. Kosovo has an important location in the Balkans. Turkish education in Kosovo begins the conquest of these lands/this country by Ottoman Empire in 1455 and reaches today. It is possibletodivide Turkisheducation in Kosovointo five period saccording to its developmental characteristics: 1- Ottomanperiod ; 2- Jugoslavia Kingdomperiod ; 3- New Socialist Jugosla viaperiod ; 4- The United Nations temporary administration and local authoritiesadministration period (19992008); 5- Kosova Republica dministration period. Inthisstudy, Turkish education in Kosovo between 1912 and 2000 is examined in terms of administration and this program’sitems. In accordance with this purpose, the current problems of Turkish education addressed periodically in the historical processare discussed. This study prepared to determinet he current situation is a descriptive study. The data of there search has been a cquired through literature review. At theend of this research, it has emerged that not quantitative but qualitative improvement has been made progress in Turkish education in Kosovo in the early 20th century and these studies survived for 39 years together wit hJugoslavia Kingdom. Beginning from the second half of 20th century, Turkish education has been restarted; however, it has been seen that some problem sarouse in the issues such as staff, course equipments, program, etc. as a result of the insufficiency of Kosovo sources and Turkey’s supports

Anahtar Kelimeler

Turkish Education, Turkish Education in Kosovo, the Balkans, and Turkish

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2004). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö.1000-M.S.2004). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Baklacıoğlu, N. (2003). “Devletlerin Dış Politikaları Açısından Göç Olgusu: Balkanlar’dan Türkiye’ye Arnavut Göçleri (1920-1990)”. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bırvenik, N. (2004). “Kosova’da Türkçe Yükseköğretim 1988’e Kadar”. Yayımlanmamış Bitirme Ödevi. Priştine Üniversitesi, Filoloji Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Priştine.
• Hafız, T. (1990). Kosova’da Yayınlanan Türkçe Ders Kitapların Bibliografyası. Çevren, XVII, 79- 80, Priştine. 35-39.
• Halaçoğlu, H. (1995). Balkan Harbi sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912- 1913).Ankara.
• Hüdaverdi, N. (2003). Priştine’de Türkçe Eğitim (1951-2001).Priştine. Kodaman, B. (1980). Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi. İstanbul.
• Koro, B. (1999-2000). “Kosova’da Türkçe Eğitimin Gelişimi (1)”. Sofra Kültür ve Sanat Dergisi, 1, 4, Mamuşa. 22-23.
• Koro, B. (1999-2000). “Kosova’da Türkçe Eğitimin Gelişimi (2)”. Sofra Kültür ve Sanat Dergisi, 2, 5-6, Mamuşa. 24-25.
• Kosova İstatistik Kurumu, UNİCEF ve Geçici Eğitim, Bilim ve Teknoloji Yönetim Departmanı. (2001). StatistikeObrazovanjanaKosovu 2001. (2001 Yılında Kosova’da Eğitim İstatikleri). Priština.
• Kosova İstatistik Kurumu, (2009), Kosovo u Brojkama 2008, Priştine
• Lika, S. (1999). “Yugoslavya’da Türkçe Eğitim Hayatı”. Balkan ülkelerinde Türkçe Eğitim ve Yayın Hayatı Bilgi Şöleni, 215-243, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Malcom, N. (2001). Kosova NjeHistorieSshkurtër. Prishtinë-Tirane. PrizrenBelediyelerarası Arşivi. (2007). DimitriyeTucoviç Öğretmen Okulu 1962/63-1970/71 Ana Defterleri.Prizren