“Riyazü’s-Sâlihîn Ve Tercemesi” Adlı Esere Yazmış Olduğu Mukaddime Bağlamında Ahmed Hamdi Akseki’nin Hadis Ve Sünnete Bakışı

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 34, 126 - 143, 01.06.2013

Mustafa Canlı

Öz

Ahmet Hamdi Akseki, “Riyazu’s-Salihin” adlı esere yazmış olduğu mukaddimede, hadis ve sünnetle ilgili görüşlerini ortaya koymuştur. O, hadis kelimesinin haber ve eser kavramlarıyla aynı manaya geldiği görüşünü benimsemiştir. Ona göre hadis, İslam ahlak esaslarının bir kaynağı olup, Kur’an’da yer alan itikadi esasları beyan ve teyid eder. Akseki, hadis ve sünnet kavramlarının ayrı anlamlar içerdiğini ifade eder. Ona göre sünnet; Hz. Peygamber’in yaptığı işlerin, Peygamberlik vazifesini insanlara tebliğ edişinin fi’li ve amelî tevatür ile rivayet ve nakledilmiş olan keyfiyetidir. Onun sünnet tanımına getirmiş olduğu “ameli tevatür” ifadesi önemlidir. Hz. Peygamber’in peygamber olmak bakımından, tebyîn ve teblîğ olmak üzere iki vazifesinin olduğunu söyleyen Akseki, Hz. Peygamber’in şer’i hükümlerdeki tasarruflarının tebliğ, fetva, kazâ ve imamet olmak üzere dört şekilde tezahür ettiğini ifade eder. Akseki’ye göre sünnet vahiy mahsulü olup bağlayıcı olan unsurları vardır. Bu bağlamda Hz. Peygamber’in tasarruflarının ne anlama geldiğini bilmek, hadis ilmiyle ilgilenenler için önemlidir. Yine o, bu mukaddimesinde sünneti itibarsızlaştırmak isteyenlere karşı, Kur’an ve sünnetten cevaplar vermiştir. Önemli âlimlerimizden olan Ahmet Hamdi Akseki, bu kısa ve öz mukaddimesinde, hadis ve sünnetin anlaşılmasına katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, sünnet, amelî tevâtür, Hz. Peygamber’in tasarrufları, tebliğ ve vahiy

IN THE CONTEXT OF THE PREFACE WHICH HE HAD WRITTEN FOR THE WORK THAT IS CALLED “RİYAZÜ’S-SÂLİHÎN VE TERCÜMESİ” AHMED HAMDİ AKSEKİ’S VIEW ON HADITH AND THE SUNNAH

Öz

preface which he had written for the work that is called “Riyazus Salihin. He adopted the opinion that the word Hadith has the same meaning with the concepts of haber and eser According to him, Hadith is a source for the moral principles of Islam and also declares and confirms the principles of creed that are in the Qur’an. Akseki expresses that the concepts of hadith and the Sunnah have different meanings. According to him, the Sunnah; is a state of the actions of the Holy Prophet and conveying his mission of prophethood to people that are transported with “ameli tevatür” which means that an action is being performed by the most of the people. The expression of ameli tevatür that he brought to the definition of the Sunnah is important. Akseki who says that the Prophet as being a prophet, has two missions consist of tebyin and tebliğ, also expresses that Holy Prophet’s authorizations in Sharia provisions are appeared in four ways which are tebliğ, fetva, kaza and imamet. According to Akseki, the Sunnah is a crop of revelation and has connective elements. In this context, to know what the authorization of the Prophet means is important for those who are interested in the study of Hadith. He, again, in this preface of him gave answers from Qur’an and Sunnah against the ones who want to make Sunnah disreputable. Ahmed Hamdi Akseki who is one of our important scholars, in his brief preface, has contributed to Hadith and Sunnah to be comprehended.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sunnah, Ameli Tevatür, The authorizations of the Holy Prophet, Teblig (conveying the message) and revelation

Kaynakça

• Aşkâr, Muhammed Süleyman, Efâlü’r-Rasûl, I-II, Beyrut, 1988.
• Atar, Fahrettin, Fıkıh Usûlü, İstanbul, 1988.
• Bolay, Süleyman Hayri, “Akseki, Ahmet Hamdi” md., TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989, c. 2, s. 293-295.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, I-III, İstanbul, Carullah, Musa, Kitâbu’s-Sunne, (Çev: Dr. Mehmet Görmez), Ankara, 1998.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Usulü, İstanbul, 1991.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Dârimî, es-Sünen, İstanbul Durmuş, İsmail, “Mukaddime” md., TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2006, c. , 115-118.
• Dutton,Yasin Sünnet, Hadis ve Medine Ameli, (çev. Yavuz Köktaş) Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, II(2002), sayı:4, 195-213.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, I-V, es-Sünen, 1974.
• Erdoğan Mehmet, Akıl-Vahiy Dengesi açısından Sünnet, İstanbul, 1985.
• Fazlurrahman, Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu, çev. Salih Akdemir, Ankara, 1995.
• Görmez Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, Ankara, 1997.
• Guraya, Muhammed Yusuf, Sünnetin Neliği Sorununa Metodik bir Yaklaşım, (Çev: Mehmet Emin Özafşar), Ankara, 1999.
• Itr Nureddin, Menhecu’n-Nakd fî ulûmi’l-Hadis, Dımaşk, 1992.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem, Lisanu’l-Arab, I-VI, Dâru’l- Maarif, Kahire, 1979.
• Kandemir, M. Yaşar, Mevzû Hadisler, Ankara, 1984.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ankara, 1985. ------------------, Hadis Usûlü, Ankara 1987.
• Köktaş, Yavuz, Hadis Usulü Yazıları, İstanbul, 2010.
• Malik b. Enes, el-Muvatta', İstanbul, 1981.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahîh, I-III, İstanbul, 1981.
• Nevevi Muhyiddin , Riyazu's-Salilıin I-III (Çev: Kıvamuddin Burslan-Hasan Hüsnü Erdem) Ankara, 1949.
• Özafşar, Mehmet Emin, Hadîsi Yeniden Düşünmek, Ankara, 1998.
• Serahsî, Ebu Bekir Muhammed b. Ahmed, Usûl, I-II, İstanbul, 1984.
• Subhi Salih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, (Çev: M. Yaşar Kandemir), Ankara, 1973.
• Tahhân, Mahmud, Teysîru Mustalahi’l-Hadis, Dersaadet Kitabevi, İstanbul, trs. Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, es-Sünen, I-III, İstanbul,1981.
• Uyar, Ahmet, “Sünnetin Tarihi süreci Hakkında Fazlurrahman’ın Görüşleri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yıl: 2002, sayı: 12, s. 237
• Ünal, İ. Hakkı, “Ahmed Hamdi Akseki’nin “Peygamberimiz’in Vecizeleri” Kitabındaki Mesajı”, Ahmet Hamdi Akseki (Sempozyum), 2004, s. 107-115.
• Yücel, Ahmet, Hadis Usûlü, İstanbul, 2012.