Cumhuriyet Dönemi Süreli Yayınlarda Yayımlanan Pîrî Reis İle İlgili Makalelerin Değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 35, 131 - 150, 01.12.2013

Mustafa Güçlü

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi süreli yayınlarda yayımlanan Piri Reis ile ilgili makalelerin genel bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu amaç çerçevesinde internet ve kütüphane ortamında Pîrî Reis'i konu edinen makaleler taranmış amaca uygun olarak belirlenen makaleler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma sonunda Cumhuriyet Dönemi süreli yayınlarda yayımlanan ve Pîrî Reis'i konu edinen makalelerde Pîrî Reis'in haritaları, ünlü eseri Kitâb-ı Bahriye ve denizcilik yönüyle ilgili önemli bilgilere yer verildiği görülmüştür. Dergilerde Pîrî Reis'in haritacılık yönü ile ilgili makalelerde; Pîrî Reis'e ait olan haritaların ortaya çıkarılması süreci, çizilirken yararlanılan kaynaklar, haritaların içeriği, bu haritaların coğrafya tarihi açısından taşıdığı önem, harita hakkında yapılan olumlu ve olumsuz eleştiriler gibi konulara değinildiği görülmektedir. Pîrî Reis'in Kitab-ı Bahriye’si ile ilgili olarak; kitabın yazılma gerekçesi, yazılma süreci, kitabın içeriği, Türk ve dünya bilim tarihi açısından oynadığı rol, kitapta kullanılan üslup, kitabın yazılması sürecinde yararlanılan kaynaklar, kitabın kaynaklık yaptığı eserler gibi konularda önemli bilgilere yer verilmektedir. Pîrî Reis'in denizcilik yönü ile ilgili ele alınan makalelerde ise; Pîrî Reis'in yetiştiği ortam, denizlerde almış olduğu görevler, konuştuğu diller, Hint kaptanlığı ve idamı hakkında önemli bilgilere yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Pîrî Reis, Kitab-ı Bahriye, Dünya Haritası, Denizcilik, Süreli Yayın

THE EVALUATION OF THE ARTICLES PUBLISHED IN CUMHURİYET AGE JOURNALS ABOUT PIRI REIS

Öz

The aim of this research is to make a general evaluation of the articles about Piri Reis, published in journals of Cumhuriyet Age in Turkey. For this aim some articles were scanned on internet and library settings, the articles regarded suitable for the aim were analyzed with content analysis method. At the end of the research it has been seen that there is important information about Piri Reis’ maps, his famous work Kitab-ı Bahriye and his talent over navigation on Cumhuriyet Age journals. In the articles on magazines on Piri Reis’ talent on navigation it has been seen that there was given significant information on the process of revealing the maps which belong to Piri Reis, the resources while the maps were drawn, the content of the maps, their importance for the geography history, some critics on maps. There are some significant information about Piri Reis’ Kitab-ı Bahriye, such as the book’s writing process, the reason why it was written, the content of it, the role it plays in Turkish and World histories, manner of the book, the resources benefited from in the process of the writing of the book, the works that this book was a resource for. And in the articles about Piri Reis there is significant information on Piri Reis’s talent over navigation; the environment Piri Reis was raised, the roles he took on sees, the languages he spoke, his captainship in India, and his massacre.

Anahtar Kelimeler

Piri Reis, Kitab-i Bahriye, Map of the World, Navigation, Journal

Kaynakça

• Ak, M., “Hint Donanması Kaptanı Ve Bahriye Müellifi Pîrî Reis”, Yeni Türkiye, 2000,
• (33/Özel Sayı-3 Osmanlı'da Düşünce ve Bilim): 659-664. Arnaud, Vicente Guillermo, “Lasıslasmalvınas En El Portulano De Pîrî Reis De 1513”, OTAM, 2002, Sayı 13:127-183.
• Aygün, A., “Pîrî Reis’in; Amerika Haritasına Bir Nazar”, Haritacılar Mecmuası, 1936a, Sayı 12: 103-114.
• Aygün, A. “Pîrî Reis’in Amerika Haritasındaki Yazıları”, Haritacılar Mecmuası, 1936b, Sayı 13: 31-37.
• Bostan, İ., “Pîrî Reis'in Kitâb-ı Bahriye'sinde Bulunan Tersâne-i Âmira Planları” Sanat Tarihi Araştırmaları, 1988, Sayı 2: 67-68.
• Coşkun, F., “Korsan, Kaptan, Haritacı Pîrî Reis”, Atlas, 2005, Sayı 146: 102-122.
• Çığ, M. İ., “Pîrî Reis’in Haritası Üzerinde Amerika'da Yapılan Geniş Ve Derin Çalışmaları İçeren "The maps Of Ancient Sea Kings" Kitabının Türkçe Özeti”, Belleten, 1992, Sayı : 403-435.
• Çubuk, V., “Pîrî Reis, Abdurrahman Hibri, Katip Çelebi Ve Evliya Çelebi'ye Göre İskenderun Ve Çevresi”, Türk Kültürü, 1976, Sayı 166: 35-46.
• Denizin Sesi, “Denizcilikte Türk Dehası Pîrî Reis’in Haritası”, Denizin Sesi, 1991, Sayı : 36-37.
• Erendil, M., “Çok yönlü Türk denizcisi: Pîrî Reis”, Askeri Tarih Bülteni, 1990, Sayı 28: 18.
• Göker, L., “Yazdığı Eserleriyle Üç Osmanlı Sultanının Takdirini Kazanan Coğrafya Bilgini Pîrî Reis”, Kemalizm, 1993, Sayı 367: 24-25.
• Güçsav, R., “Piri Reis'in Ölümünün 400. Yıl Dönümü Münasebetiyle Dil Tarih Coğrafya Fakültesi'nde Verilen Konferans”, Deniz Mecmuası, 1954, Sayı 406.
• Gündüz, A., “Kitâb-ı Bahriye Üzerine”, Tarih ve Toplum, 1990, Sayı 84: 59-61.
• İçten, E., “Büyük Deniz Pîrî Reis Ve Haritaları”, Derin, 2011, Sayı13: 50-54.
• İnan, A., “Bir Türk Amirali: XVI. Asrın Büyük Geografı Pîrî Reis”, Belleten, 1937, Sayı: 331.
• Ketman, G., “Pîrî Reis’in Harikulâde Haritaları”, Çev. Sıtkı Lalik, Mesleki ve Teknik Eğitim, 1961, Sayı 96: 12-15.
• Ketman, G., “Pîrî Reis’e Ait Haritalar”, Çev. Behire Abacıoğlu, Türk Yurdu, 1961, Sayı : 25-26.
• Koçin, A., “16. Yüzyılda bilgin bir amiral: Pîrî Reis”, Bilim ve Teknik, 1990, Sayı 268:27
• Koloğlu, O., “Pîrî Reis Ve Katip Çelebi Anlatıyor: Deniz Yüzünün Leventleri”, Popüler Tarih, 2004, Sayı 46: 22-23.
• Konstantine, Z., “Pîrî Reis’in Kitâb-ı Bahriye’si Işığında Umur Paşa Destanı”, Çeviren Vehbi Günay, Tarih İncelemeleri Dergisi, 2007, 22(1): 249-253.
• Kültür Gençlik, “Çağını Aşan Bir Harita: Pîrî Reis Haritası”, Kültür Gençlik, 1993, Sayı : 30-31.
• Mergen, E., “Alim Amirallerimizden Pîrî Reis Ve Eserleri”, Donanma Dergisi, 1953, Sayı : 1-10.
• Orhonlu, C., “Hint Kaptanlığı Ve Pîrî Reis”, Belleten, 197034(134): 235-254.
• Önalp, E., “Un Marınoturco Del Sıglo Xvi Queconocialossıetemares:Pîrî Reis”, OTAM, , Sayı 13: 185-211. Önalp, E., “Pîrî Reis'tin Hürmüz Seferi Ve İdamı Hakkındaki Türk Ve Portekiz Tarihçilerinin Düşünceleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2010, 29(47): 1-21.
• Özen, M. E., “Piri Reis ve Müntehab-ı Bahriye” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2006,
• (2/Özel sayı: Adnan Adıvar): 119-130. Resimli Şark, “1513’te, Türk Dünyasına Amerika’yı Tanıtan, Pîrî Reis’in Atlas
• Bahrimuhiti Haritası”, Resimli Şark, 1932, Sayı 21: 6-8.
• Sarıcaoğlu, F., “Pîrî Reis’in Kitâb-ı Bahriyesi'nin İzinde Kâtip Çelebi'nin Yeni Bulunan Eseri: Müntehab-ı Bahriyye”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 2004, Sayı 15: 7-57.
• Selen, S., “Pîrî Reis’in Şimalî Amerika Haritası” Telif 1528, Belleten, 1937, 1(2): 515
• Stephenson, R. W., “Pîrî Reis Haritası”, Son Çağ, 1963, Sayı 13: 22-28.
• Şapolyo, E. B., “Pîrî Reis, İller ve Belediyeler Dergisi”, 1960, Sayı 180: 391-392.
• Şimşek, E., “Pîrî Reis”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, 2011, Sayı 612: 52-68.
• Tekeli, S., “Kristof Kolomb'un Haritasına Dayanarak En Eski Amerika Haritasını Çizen Türk Amirali Pîrî Reis”, Erdem, 1985, Sayı 3: 673-683.
• Tektaş, M., “Deryaların Piri Haritacıların Reisi Pîrî Reis”, Diyanet, 2003, Sayı 155: 62
• Tokatlı, B., “Pîrî Reis, Kolomb’un Tayfasıyla Neler Konuştu?”, Popüler Tarih, 2002, Ocak Sayısı:22-25.
• Uluksar, G., “Pîrî Reis: Hayatı, Kişiliği Ve Eserleri”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, 1982, Sayı: 281: 115-117.
• Uzun, S., “Büyük Türk Denizcisi Ve Deniz Bilgini Piri Reis”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, , Sayı: 333: 36-42.