Çepni Surp Sarkis Ermeni Kilisesi Restorasyon Çalışmaları

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 39, 42 - 66, 01.12.2015

Gonca Büyükmıhçı

Öz

Ait oldukları uygarlıkların sosyal, kültürel, ekonomik yapısını, yaşam felsefelerini, estetik kaygılarını, dini görüşlerini ve teknolojik olanaklarını somut bir şekilde yansıtan tarihi yapılar, kent içinde önemli hafıza mekânları olarak, kentsel sürekliliğin sağlanmasına ve kültürel değerlerin korunmasına katkıda bulunan önemli birikimlerdir. Ülkenin çok katmanlı yapısına bağlı olarak geniş yelpazede çeşitlenen tarihi eserler içinde toplumun kültürel çeşitliliğinin somut simgesi olan kiliseler, Anadolu’nun çok sesli yapısının birer temsilcisi olarak toplumsal bellek içinde önemli bir yere sahip mimari oluşumlardır. Demografik yapıdaki homojenleşme ve kültürel dönüşüm nedeniyle bugün atıl durumda bulunan kiliseler mimari ve mekânsal yapıları, bezemeleri ve inceltilmiş yapısal detayları ile kullanılmayı ve değerlendirilmeyi bekleyen önemli bir yapı stoku oluşturmaktadır. Sahip olduğu yoğun kültürel miras nedeni ile Türkiye, tarihi eser koruma, yenileme çalışmalarının, kuram ve kararların sürekli tartışıldığı bir ülke konumundadır. Geçmişi geleceğe bağlayan, toplumsal yaşamı ve kültürel değerleri sürdürülebilir kılan mimari çevreler içinde gerçekleştirilen koruma uygulamalarına bakıldığında çağdaş koruma kuramı çerçevesinde bilimsel verilere uygun olarak gerçekleştirilmiş iyi örneklere rastlandığı gibi, toplumsal duyarlılıktan ve düşünsel derinlikten yoksun rant kaygısıyla gerçekleştirilmiş niteliksiz uygulamalara da rastlanabilmektedir. Değişim/dönüşüm ve devamlılık paradoksunu içinde barındıran yapısı ile zor ve karmaşık bir alan tanımlayan koruma uygulamaları kentin anlam katmanlarını oluşturan toplumsal, algısal, yaşamsal, tarihsel dinamikleri etkilediği için toplumun her kesimi tarafından izlenen bir alan oluşturmaktadır. Günümüzde bilimsel çalışmalarının yanı sıra toplumsal alanda da öncü bir rol üstlenen üniversiteler, taşıdığı misyon gereği tarihi eserlerin çağdaş koruma kuram ve ilkeleri çerçevesinde korunması, yaşatılması, günümüz ortamında yeniden kullanımının sağlanması yönünde önemli çalışmalar gerçekleştirmektedirler. Üniversitelerin gerçekleştirdiği çalışmalar, ticari kaygılardan uzak bilimsel duruşu ve kuramsal temele dayalı bir ilişkiler ağı içinde yeniliklere kapı aralayan üretken yaklaşımları ile koruma çalışmalarına katkı sağlayan önemli uygulamalardır. Bu tip çalışmalara bir örnek oluşturan Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Döner Sermaye İşletmeleri kapsamında gerçekleştirilen Çepni Surp Sarkis Ermeni Kilisesi Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon ve Konservasyon çalışmaları bu makalenin konusu olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çepni, Surp Sarkis Ermeni Kilisesi, Kilise, Koruma, Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon

RESTORATION PROJECTS OF ÇEPNI SURP SARKIS CHURCH

Öz

Historical monuments which reflect the social, cultural and economic structure, life philosophy, aesthetic concern, religious conviction and technological capabilities of the civilizations they belong, as important memory spaces in the city are significant accumulations to the contribution of urban continuity and protection of cultural values. Within a wide range of historical monuments, depending on the multi-layered structure of the country, churches are important architectural formations that have an important place in the collective memory as the concrete symbols of the community's cultural diversity and multinational structure of Anatolia. Churches, which are idle today due to the cultural transformation and the homogenization of demographic structure, are available to be reused and constitute an important amount of building stock with their architectural and spatial structures, embellishments and refined details. Turkey with its great cultural heritage is a country where discussions are held on about historical preservation and renovation studies constantly theories and decisions. Considering the conservation practices carried out in architectural environments that connects history to the future, makes social life and cultural values sustainable, it is possible to see examples conducted in accordance with contemporary conservation theory and scientific data, as well as unqualified examples performed with lack of social sensivity and intellectual depth rent seeking concerns. Conservation practices with its structure that contains the transition/ transformation and continuity paradoxes, is a discipline observed by all parts of the society as having effect on social, perceptual, vital and historical dynamics of the city. Today, as well as their scientific works universities also play a leading role in the social field. According to their mission, universities are performing important studies on protection of historical buildings within the framework of contemporary conservation theories and principles and re-use of them in today's environment. As an example of such efforts, Çepni Surp Sarkis Armenian Church survey, restitution, restoration and conservation projects carried under the Erciyes University Faculty of Architecture Operation of Revolving Funds have been identified as the subject of this article.

Anahtar Kelimeler

Çepni, Surp Sarkis Church, Survey, Restitution, Restoration, Conservation

Kaynakça

• Altun, Fatih, Çepni Surp Sarkis Kilisesi Statik İnceleme Raporu, Kayseri 2015.
• Büyükmıhçı, Gonca ve Hale Kozlu, Çepni Surp Sarkis Kilisesi Restitüsyon Raporu, Kayseri 2015.
• Büyükmıhçı, Gonca ve Hale Kozlu, Çepni Surp Sarkis Kilisesi Restorasyon Raporu, Kayseri 2015.
• Büyükmıhçı, Gonca ve Hale Kozlu, Çepni Surp Sarkis Kilisesi Rölöve Raporu. 2015, Kayseri.
• Hançer, Elmon ve Zakarya Mildanoğlu, Çepni Surp Sarkis Kilisesi Sanat Tarihi Raporu, İstanbul 2015.
• Kévorkian, Paboudjian, 1915 Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler (Fransızca’dan çev. Mayda Saris), Aras Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Madencyan (Madenciyan), Prnakravvadz Trakhdı - Pırnakaght Tebi Vochnchutyun (İngilizce’den çev: M. Madencyan:Ravished Paradise, Forced March to Nothingness), C. I, 2. Baskı, Ocak 2014 Pasadena California, s. 15-26.
• Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kültür Varlıkları ve Sanat Eserleri Malzeme Uygulama ve Araştırma Merkezi, Malzeme Analizleri Raporu.
• Natanyan, Boğos, Sivas 1877, Birzamanlar Yayıncılık, 2008. Web Adresi:
• http://cepni.info/2012/06/g-h-v-cepni-ve-cevresi-yardimlasma-dernegi/
• (Erişim Tarihi: 25.11.2015)
• Web Adresi: http://www.hurriyet.com .tr/cepni-de ki-kiliseyi-muze-yapacaklar-27999442
• (Erişim Tarihi: 25.11.2015) Web Adresi:
• http://www.sivaskulturenvanteri.com/cepni-kilisesi/ (Erişim Tarihi: 25.11.2015)