İshak Paşa Sarayı mimari bezemelerinin giyim-kuşamda kullanımı üzerine bir çalışma

Yıl 2020, Sayı: 48, 220 - 236, 30.06.2020

Hacer Nurgül Begiç

Öz

İshak Paşa Sarayı; Eski Beyazıt’ta bulunan Birinci Dünya
Savaşı’na kadar Bayezid Sancağı’nın yönetildiği bir yapıdır. Sarayın yapımı
doksan dokuz yıl sürmüştür ve Küçük İshak Paşa zamanında 1784’te
tamamlanmıştır. Mimarı, Ahıskalı ustalardır. İshak Paşa Sarayı Türk kültür
tarihi açısından oldukça önemlidir. Kabartmalar, süslemeler ve bitkisel bezemeleri
ile İshak Paşa Sarayı, Osmanlı Dönemi’nde Ağrı’da yapılan en büyük yapı olma
özelliğini taşıyan, Selçuklu mimarisinin örneklerindendir. Saray kalorifer
tesisatını andıran merkezi ısıtma sistemi ile ısıtılmaktadır.

Moda ve mimari; sanattan beslenerek birbirleri içerisinde
etkileşimde olan disiplinlerdir. Birtakım akımların moda ve mimaride eş zamanlı
olarak tasarımlarda etkili olduğu, yapılar ve bedenler biçimlendirilirken;
tasarımcılar ve mimarların farklı teknikleri aynı yaklaşımlar için kullandıkları
görülmektedir.

İshak Paşa Sarayı; Türk kültürü içerisinde sanat ve mimari
açısından dikkat çeken eserlerdendir. Bulunduğu bölgeye değer katan bu eser;
günümüz yapılaşmasında ayrı bir yerde tutulması ve Selçuklu mimari
süslemelerinin gelecek kuşaklara aktarılması açısından da önemlidir. Moda
tasarım sektörü; günümüzde oldukça hızlı yayılan ve toplumların her kesimi
tarafından etkileşime sahip olan bir alandır. Bu çalışmada; moda kavramının
giyim kuşam alanında hızlı yayılım gücünden beslenerek kültürel değerlerin
benimsenmesi ve sahip çıkılması amacı ile kullanılmalıdır. İshak Paşa
Sarayı’nın mimari yapısı ve süslemelerinden esinlenerek giyim kuşam alanında
bir koleksiyon oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İshak Paşa Sarayı, Kültür, Gelenek, Giyim kuşam

A study on the use of Ishak Pasha Palace architectural decoratives in clothes

Öz

İshak Pasha Palace; It is a building
where Bayezid Sanjak was ruled until the First World War in Old Beyazıt. The
construction of the palace took ninety-nine years and was completed in 1784 at
the time of Küçük İshak Pasha. Its architect is the masters of Ahıska. İshak
Pasha Palace is very important in terms of Turkish cultural history. İshak
Pasha Palace, with its reliefs, ornaments and floral motifs, is one of the
examples of Seljuk architecture, which is the largest building built in Ağrı
during the Ottoman Period. The palace is heated by a central heating system
resembling a central heating system.

Fashion and architecture; They are
disciplines that interact with each other by feeding from art. While some
currents are influential in designs and fashion simultaneously in fashion and
architecture, while structures and bodies are being shaped; it is seen that
designers and architects use different techniques for the same approaches.

İshak Pasha Palace; It is one
of the works that draw attention in terms of art and architecture in Turkish
culture. This work that adds value to the region it is in; It is also important
in terms of keeping it in a separate place in today's construction and
transferring Seljuk architectural ornaments to future generations. Fashion
design industry; It is an area that spreads very rapidly today and has
interaction by all segments of societies. For this purpose; Study; It should be
used with the aim of adopting and protecting cultural values ​​by feeding from the rapid expansion
power of the fashion industry. Inspired by the architectural structure and
ornaments of İshak Pasha Palace, a collection was created in the area of ​​clothing.

Anahtar Kelimeler

Culture, Tradition, Clothing, Ishak Pasha Palace

Kaynakça

• Begiç, H. N. & Öz, C. (2018). Çankırı özel gün ritüellerindeki elmas taç geleneği. Millî Folklor, 118, 114-129.
• Begiç, H. N. & Öz, C. (2019). Trabzon ve çevresinde kullanılan peştamal dokumaları ve günümüz tasarımlarında uygulanması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 475- 492.
• Begiç, H. N. & Öz, C. (2019). Geleneksel el sanatlarımızdan Elazığ “Palu çakması”nın sürdürülebilirliği üzerine bir çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 181-190.
• Belli, V., E. (2009). İshak Paşa Sarayı’nın Ağrı Dağı turizmi açısından önemi. Türk Kültüründe Ağrı Dağı Bildiriler Kitabı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. 215-228.
• Bulat, S. (2013). İshak Paşa Sarayı taçkapılarının bezemeleri açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 30, 19-43.
• Çetin, Y. (2006). Ağrı ve çevresinde Osmanlı döneminde mimari yapılaşma. Sanat Dergisi, 10, 127-149.
• Çetin, Y. (2015). Erken dönem İslam cami mimarisinde maksure kubbesi geleneğinin Türk cami mimarisindeki toplu mekân anlayışına etkileri üzerine bir değerlendirme. The Journal Of Academic Social Science Studies, 35, 115-126.
• Güldür, M. M. & Bayram, S. (2016). Disiplinler arası etkileşim üzerine bir çalışma: moda ve mimari arasındaki etkileşim. The Journal Of International Lingual Social And Educational Sciences, 2(2), 59-74.
• Harmankaya, H., Yılmaz, A., Çetin, A. & Ercan, D. (2014). Moda ve mimari. Zeitschrift für die welt der Türken/Journal of world of Turks, 6(1), 191-199.
• Karataş, Y. (2010). XIX. Yüzyılın sonlarında Bayezid Sancağı’nın demografik yapısına dair tespitler. Tarih Dergisi, 52,103-122.
• Kaya, F. (2002). Türkiye'de yeri değiştirilen şehirlere bir örnek: Doğubayazıt. Doğu Coğrafya Dergisi, 7(7), 69-88.
• Kaya, F., Karataş, Y., & Özgül, I. (2014). Erzurum Vilayeti Bayezid-Diyadin-Karakilise Tutak ve Eleşkirt kasabalarının 1913 yılı sıhhi ve içtimai coğrafyası. Journal of International Social Research, 7(29), 562-572.
• Kaya, H. (2016). Bayezid sancağı örneğinde osmanlı idari yapısında yurtluk ocaklık sistemi. Current Research in Social Sciences, 2(1), 17-26.
• Öz, C., Kaya, R. & Begiç, H. N. (2018). Sınıfsız bir giysi olarak denim. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür-Sanat-Mimarlık Dergisi, 1, 16-24. Özcan, K. (2006). Anadolu’da Selçuklu kentler sistemi ve mekânsal kademelenme. (1). METU JFA, 2(23), 21-61.
• Tanglay, Ö. (2007). Modaya tasarım penceresinden bakan yazılar, Yasemin Şener söyleşisi. Tasarım Merkezi Dergisi, 2(59)
• Tuncel, M. (1994). Doğubayazıt. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (cilt. 9). 492-494.
• Tütengil, C. (1977). Bölgesel az gelişme ve bölgeler arası dengesizlik sorunu. Sosyoloji Konferansları, 15, 1-14.
• URL1.https://turkisharchaeonews.net/site/ishak-pasha-palace. (erişim:10.09.2019)
• URL2.https://www.kulturportali.gov.tr/portal/agri-nin-gozdesi--ishak-pasa-sarayi. (erişim:10.08.2019)
• URL3.https.//csb.gov.tr/askin-ruhu-ishak-pasa-sarayi-makale (erişim:10.08.2019)
• URL4.https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/agri/gezilecekyer/shak-pasa-sarayi. (erişim:10.08.2019)
• URL5.https://turkisharchaeonews.net/site/ishak-pasha-palace. (erişim:10.08.2019)
• URL6.https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-pasa-sarayi. (Erişim:10.09.2019).