Turkish stereotype in the stories of Ömer Seyfettin

Yıl 2020, Sayı: 48, 366 - 390, 30.06.2020

Mehmed Halil Sağlam

Öz

The nationalism movement that emerged with the French (1789-1799) conflict in Europe emerged as a result of the First World (1914-1918) and the Balkan Wars (1912-1913) as an ideological discourse in the Ottoman Empire. The black propaganda launched against the Turks in the European and Balkan countries after the wars naturally caused an emotional reaction in the Turkish society. It is possible to see this emotional reaction that will later turn into an ideological trend in the war stories of Ömer Seyfettin. Ömer Seyfettin is an idealistic Turkish officer who served on the fronts during the First World and Balkan Wars. He witnessed the tragedy of the Turks on the war fronts. The events he has witnessed in having a Turkishist ideology have an important effect. In his stories based on memories of war, he cares about and prioritizes the ideal Turkish stereotype. In his stories, he developed a brave, heroic and helpful Turkish stereotype against discourses that belittle, snore and devalue Turks. The aim of this study is to determine the quality of Turkish stereotypes in Ömer Seyfettin's stories and their roles in the stories. Document analysis method was used in the study. The data obtained in the study were evaluated by associating them with the life of the author.

Anahtar Kelimeler

Turkish stereotype, Ömer Seyfettin, story

Ömer Seyfettin'in hikayelerinde Türk stereotipi

Öz

Avrupa’da Fransız (1789-1799) ihtilaliyle birlikte ortaya çıkan milliyetçilik akımı, Osmanlı İmparatorluğu’nda ideolojik bir söylem olarak Birinci Dünya (1914-1918) ve Balkan Savaşları (1912-1913) sonucunda ortaya çıkmıştır. Savaşlardan sonra Avrupa ve Balkan ülkelerinde Türkler aleyhine başlatılan kara propaganda doğal olarak Türk toplumunda duygusal bir tepkiye sebep olmuştur. Ömer Seyfettin’in savaş hikâyelerinde daha sonra ideolojik bir akıma dönüşecek olan bu duygusal tepkiyi görmek mümkündür. Ömer Seyfettin, Birinci Dünya ve Balkan Savaşları dönemlerinde cephelerde görev almış ülkücü bir Türk subayıdır. Savaş cephelerinde Türklerin yaşadıkları trajik olaylara yakından tanıklık etmiştir. Türkçü ideolojiye sahip olmasında şahit olduğu olayların önemli etkisi bulunmaktadır. Savaş hatıraları üzerine kurguladığı hikâyelerinde ideal Türk stereotipini önemsemekte ve öncelemektedir. Hikâyelerinde Türkleri küçümseyen, değersizleştiren, horlayan söylemlere karşı cesur, kahraman ve yardımsever Türk stereotipini geliştirmiştir. Bu çalışmanın amacı Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde geçen Türk stereotiplerinin niteliğini ve hikâyelerde üstlendikleri rolleri belirlemektir. Çalışmada doküman inceleme metodu kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler, yazarın hayatıyla ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türk stereotipi, Ömer Seyfettin, hikaye

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2019). Türk’ün ateşle imtihanı ve ateşten gömlek, Can Yayınları, İstanbul.
• Adıvar, H. E. (2016). Ateşten Gömlek. Can Yayınları, İstanbul.
• Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice, massachusett. Addison Wesley Publishhing Company.
• Alangu, T. (2010). Ömer Seyfettin: Ülkücü bir yazarın romanı. YKY, İstanbul.
• Aktan, T. & Uğurlu, N. S. (2013). Kalıpyargı içeriği modeline sosyal bağlamsal bir yaklaşım: Bağlam içinde kalıpyargı içerikleri. Türk Psikoloji Yazıları, 16(31). 15-31.
• Apalı, Y. (2011). Sosyolojik açıdan kadınlarla ilgili kalıp yargılar. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1( 26). 46-64.
• Ashmore, D. Richard, & Del Boca, F. K. (1981). Conceptual approaches to stereotyping” cogntive processes in streotyping and ıntergroup behavior. United Stades Of America, Published;Lawrence Erblaum Associates.
• Atay, F. R. (2009). Çankaya. Pozitif Yayıncılık, İstanbul.
• Bilgin, N. (1994). Sosyal bilimler kavşağında kimlik sorunu. Ege Yayıncılık, İzmir.
• Bourse, M. (2009). Melezliğe övgü. (Çev: I. Ergüden) Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Büyüktuğrul, A. (1965). Balkan harbi tarihi. Osmanlı Deniz Harekâtı. K.K.K. İstanbul.
• Ceyhan, N. (2007). Osmanlı dağılırken ağlayan hikâyeler. Balkan savaş hikâyeleri. Selis Kitaplar, Ankara.
• Çetişli, İ., Çetin, N., Doğan A., Gür A., Karataş, C., & Demir, Ş. (2012). II. Meşrutiyet dönemi Türk edebiyatı. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Demir, A. (2014). Roman ve stereotip, Nobel Yayıncılık.
• Doğan, A. & Ergün, N. (2015). Balkan Savaşları’nın Türk hikâyesine yansıması. Türlük Bilimi Araştırmaları, (38). 61-83.
• Enginün, İ. (1985). Ömer Seyfettin’in hikâyeleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Enginün, İ. (1992). Mukayeseli edebiyat. Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Eriksen, T. H. (2004). Etnisite ve milliyetçilik: antropolojik bir bakış (Çev: Ekin Uşaklı). Avesta Yayıncılık, İstanbul.
• Fichter, J. (1966). Sociology. The University Of Chicago Press, Usa: Ninth Imp.
• Gözler, H. F. (1976). Bütün yönleriyle Ömer Seyfettin. Çağdaş Yayınevi, İstanbul.
• Hortaçsu, N. (1998). Grup içi ve gruplararası süreçler. İmge Kitapevi, Ankara.
• İmançer, D. (2013). Sosyal psikolojik açıdan stereotip kavramının dil ve metin analizinde kullanımı. Selçuk İletişim, 3,(3). 128-142.
• İpek, N. (1994). Rumeli’den Anadolu’ya Türk göçleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Kaplan, M. (2002). Türk edebiyatı üzerine araştırmalar II. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2004). Yaban. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2003).vatan yolunda. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2016). Milli savaş hikâyeleri. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kılıç, N. (2009). Tuhaf bir zulüm Ömer Seyfettin bütün hikâyeleri. Üç Harf Yayıncılık. Ankara.
• Limon, S., Oral, K. N., Antalyalı, Ömer L. (2019). Yönetim literatüründe stereotip (kalıpyargı) kavramı: ulusal ve uluslararası alandaki yönetim araştırmaları üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(23). 195-211.
• Polat, N. H. (2011). Ömer Seyfettin bütün hikâyeleri. Yapı Kredi Yayınları, Ankara.
• Ortaylı, İ. (1995). Balkan milliyetçiliği. Türk Günlüğü, (36). 1-13.
• Şerif, M. & Şerif, C. W. (1996). Sosyal psikolojiye giriş I-II (Çev. M. Atakay ve A.Yavuz). Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Tanrıöver, H. S. (1987). Dağ yolu. C.2, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
• Tezcan, M. (1974). Türklerle ilgili stereotipler ve Türk değerleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Tural, S. (1984). Ömer Seyfettin’in hayatı ve eserleri. doğumunun 100. yılında Ömer Seyfettin, Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayını. İstanbul.
• Turan, M. (1999). Yunan mezalimi (İzmir, Aydın, Manisa, Denizli 1919-1923). Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Us, A. (1964). Gördüklerim, duyduklarım, duygularım. Vakit Matbaası, İstanbul.
• Yenisoy, H. S. (2012). 1912-1913 Balkan savaşlarının edebiyata yansımaları. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1(1). 91-112
• Yetim, F. (2011). Osmanlı imparatorluğu’nun dağılma döneminde balkan milliyetçiliği ve büyük güçler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25). 285-296..