A research about investigation of the relationship between locus of control and machiavellianism

Yıl 2020, Sayı: 49, 188 - 202, 16.12.2020

Esra Ayaz , Rabia Sultan Kurşuncu Mustafa Fedai Çavuş

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between locus of control and Machiavellianism. The research was carried out with the participation of 248 bank employees in Adana and Kahramanmaras. Participants of the study were easily identified through sampling. SPSS 21.0 program was used in the analysis of the data obtained. The Mach IV scale was used for Machiavellianism. The original of the scale consists of 20 items. Güney and Mandacı (2009) and Oyman (2004) stated that 10 of the 20 expressions of the scale consisted of non-Machiavellian values and the other 10 were composed of Machiavellian values, and that non-Machiavellian expressions were developed by Christie and Geis in 1970. The research was conducted only to determine Machiavellian values. For this reason, 10 items were used in the study aiming to reveal Machiavellian values. The locus of control scale developed by Rotter (1966) was adapted to Turkish by Dağ (1991) and was revised by Dağ (2002) and a scale consisting of 47 items was used. In the examinations on the validity of the locus of control scale, "personal control (18 statements)", "believing in chance (11 statements)", "meaninglessness of trying (10 statements)", "fatalism (3 statements)" and "unfair world belief (5 expressions)” was found to be composed of 5 sub-factors. Scales are structured with Five Likert. According to results of the research it was seen that there was a significant relationship between participants locus of control perception levels and Machiavellianism.

Anahtar Kelimeler

Machiavellianism, Locus of Control, Morality

Kontrol odağı ve makyavelizm arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma

Öz

Bu araştırmanın amacı kontrol odağı ile makyavelizm arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, Adana ve Kahramanmaraş’ta bulunan 248 banka çalışanının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın katılımcıları kolayda örneklem yolu ile belirlenmiştir Elde edilen verilerin analizinde ise SPSS 21.0 programı kullanılmıştır. Araştırmada makyavelizm için Mach IV ölçeği kullanılmıştır Ölçeğin orijinali 20 maddeden oluşmaktadır. Güney ve Mandacı (2009) ve Oyman (2004) ölçeğin 20 ifadesinden 10 tanesinin makyavelist olmayan değerlerden, diğer 10 tanesinin ise makyavelist değerlerden oluştuğunu, ayrıca makyavelist olmayan ifadelerin 1970 yılında Christie ve Geis tarafından geliştirildiğini belirtmişlerdir. Araştırma sadece makyavelist değerleri belirlemeye yönelik olarak yapılmıştır. Bu nedenle araştırmada makyavelist değerleri ortaya koymayı amaçlayan 10 madde kullanılmıştır. Rotter’ın (1966) geliştirdiği kontrol odağı ölçeği, Dağ (1991) tarafından Türkçeye uyarlanmış ve Dağ (2002) tarafından revize edilerek 47 maddeden oluşan ölçek kullanılmıştır. Kontrol odağı ölçeğinin geçerliğine ilişkin yapılan incelemelerde ise ölçeğin “kişisel kontrol (18 ifade)”, “şansa inanma (11 ifade)”, “çabalamanın anlamsızlığı (10 ifade)”, “kadercilik (3 ifade)” ve “adil olmayan dünya inancı (5 ifade)” şeklinde 5 alt faktörden oluştuğu bulunmuştur. Ölçekler Beşli Likert ile yapılandırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, katılımcıların kontrol odağı algılama düzeyleri ile makyavelizm arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Makyavelizm, Kontrol Odağı, Ahlak

Kaynakça

• Aksoy, E.Ş. (2016). İşyerlerinde makyavelizm ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Kütahya ili banka personeli üzerine bir uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Anderson, A., Hattie, J., & Hamilton, R. J., (2005). Locus of Control, Self-Efficacy, and Motivation in Different Schools: Is Moderation The Key To Success?. Educational Psychology, 25(5), 517-535.
• Atılmış, T. (2016). İşletmelerde kontrol odağı ve lider-üye etkileşiminin iş tatmini üzerindeki etkisi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Basım, N., & Şeşen, H. (2006), Kontrol odağının çalışanların nezaket ve yardım etme davranışlarına etkisi: kamu sektöründe bir araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 159-168.
• Beukman, T. L. (2005). The effect of selected variables on leadership behaviour within the framework of a transformational organisation paradigm. Unpublished Master’s Thesis, University Of Pretoria, South Africa.
• Carrim, N. M. H. (2006). The relationship amongst locus of control, self-determination and job satisfaction in call centers. Unpublished Master’s Thesis, University Of Pretoria, South Africa.
• Christie, R. & Geis, F. L. (1970). Studies in Machiavellianism. Academic Press: New York
• Connolly, Sean G. (1980), Changing expectancies: a counseling model based on locus of control, The Personnel & Guidance Journal, 59, 176-180.
• Cüceloğlu, D. (2002). İnsan ve davranışı: psikolojinin temel kavramları, Remzi Kitabevi.
• Çağlayan, O. (2015). Organizasyonlarda insan kaynakları yönetimi uygulamalarının tükenmişlik üzerine etkisi: kontrol odağı aracılık rolü, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin yetkinlik inançları ile depresyon, benlik saygısı, iç-dış kontrol odağı, sürekli öfke ve öfke ifade biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri, Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Anabilim Dalı.
• Çokar, Ö.C. (2018). Sivil toplum kuruluşu çalışanlarının kontrol odağı ve politik beceri düzeylerinin tükenmişlik düzeylerine etkisinin incelenmesi, Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dağ, İ. (1990). Kontrol odağı, stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme ilişkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dahling, J. J. Whitaker, B.G. & Levy, P.E. (2009). The development and validation of a new Machiavellianism scale. Journal of Management, 35(2),219-257
• Deniz, B. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının iş stresi, iş performansı ve iş tatmini üzerinde kontrol odağının etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Çankırı.
• Demirci, S., (1998). Düşünme ihtiyacı ölçeği psikometrik özellikleri: düşünme ihtiyacı, kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demirel, E. Ö. (2017). Kontrol odağının örgütsel bağlılık üzerine etkisi: muş şeker fabrikasında bir uygulama, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray.
• Dönmez, A. (1983). Denetim odağı ve çevre büyüklüğü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 37-47.
• Grams, W. C. & Rogers, R. W. (1990). Power and personality: Effects of Machiavellianism, need for approval, and motivation on use of influence tactics. Journal of General Psychology, 117, 71-82.
• Güney, S., & Mandacı, G. (2009). Makyavelizm ve etik algısı ilişkileri: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 83-104.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Güven, İ.F. (2019). Makyavelizm ve dindarlık ilişkisi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• Hexel, M. (2003). Alexithymia and attachment style in relation to locus of control, Personality and Individual Differences, 35, 1261-1270.
• Kanten, P., Yeşiltaş, M. & Arslan, R. (2015). Kişiliğin karanlık yönünün üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde psikolojik sözleşmenin düzenleyici rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29,(2), 365-391.
• Kara, H. (2016). Makyavelist değerlerin yönetici olmak isteyen öğrenciler üzerindeki etkisinin araştırılması, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 125-139
• Kareshki, H. (2011). Relation among machiavellianism belief and goal orientations in academic situations. Procedia Social and Behavioral Sciences, International Conference on Education and Educational Psychology, 12,(1), 414-418.
• Kirkcaldy, B. D., C.L. Cooper & A.F. Furnham (1999). The relationship between type a, internality-externality, emotional distress and perceived health, Personality and Individual Differences, 26, 223-235.
• Loosemore, M. & Lam, A.S.Y. (2004). The locus of control: a determinant of opportunistic behaviour in construction health and safety, Construction Management and Economics, 22, 385-394.
• Marks, L. I. (1998). Deconstructing locus of control: implications for practitioners, Journal of Counselling & Development, 76, 251-259.
• Mesmer-Magnus, J. R., & Viswesvaran, C., (2005). Whistleblowing in organizations: An examination of correlates of whistleblowing ıntentions, actions, and retaliation, Journal of Business Ethics, 62, 277-297.
• Morry, M. M. (2003). Perceived locus of control and satisfaction in same-sex friendships, Personal Relationships, 10, 495–509.
• Nelson, G. (1991). Locus of control for successful female small business proprietors. The Mid - Atlantic Journal of Business, 27,(3), 213-224.
• O’Fallon, M. J., & Butterfield, K. D., (2005). A review of the empirical ethical decision-making literature: 1996–2003. Journal of Business Ethics, 59, 375-413.
• Oyman, M. (2004). Tüketici etiği: ülkelerarası karşılaştırmalara ve demografik faktörlere dayalı bir araştırma, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 77-90.
• Özbezek, B. D. (2018). Kontrol odağı ve duygusal zekânın liderlik etme motivasyonuna etkisi üzerine trc1 bölgesinde bir araştırma: üniversite öğrencileri örneği, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Özcihan, T. (2014). Organizasyonlarda stratejik duygusal zekâ kullanımı Makyavelizm ilişkisi ve çatışma yönetimine yansıması: Tasarım mühendisliğinde bir araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Öztürk, A. (2013). Machıavelli düşüncesinde cumhuriyetçi özgürlük ve kurucu lider imgesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 68,(2),181-204.
• Pinto, A. J. & Kanekar, S. (1990). Social perception as a function of Machiavellianism. The Journal of Social Psychology, 130, 755-762.
• Porter. Lyman W., Allen. Robert W., Angle. Harold L., (1981). The politics of upward ınfluence in organizations, Research İn Organizational Behavior, (3),109-149.
• Rotter, J.B. (1966). Generalized expentancies for ınternal versus external control of reinforcement, Psychological Monographs, 80,(1), 1-28.
• Rotter, J.B. (1990). Internal versus external control of reinforcement: a case history of a variable, American Psychologist, 45, 489-493.
• Sadowski, Cyril J.; Woodward, Helen R.; Davis, Stephen F. & Elsbury, David L. (1983). Sex differences in adjustment correlates of locus of control dimensions. Journal of Personality Assessment, 47,(6), 627-631.
• Seifert, D. L., Sweeney, J. T., Joireman, J., & Thornton, J. M., (2010). The influence of organizational justice on accountant whistleblowing, Accounting, Organizations and Society, 35,707-717.
• Sherry, S., Hewıtt, P., Besser, A., Flett, G. & Kleın, C. (2006). Machiavellianism, trait perfectionism, and perfectionistic self-presentation. Personality and Individual Differences, 40,(4), 829-839.
• Simić, I. Motović, I.M. & Stojković, N. (2015). Analysıs of machıavellıan behavıor of students ın the republıc of serbıa. Economics and Organization, 12,(3),199-208
• Solar, D. & Bruehl, D. (1971). Machiavellianism and locus of control: two conceptions of ınterpersonal power. Psychological Reports, 29,(3), 1079-1082.
• Spector, P. E., Sanchez, J. I., Siu, O. L., Salgado, J., & Ma, J., (2004). Eastern versus western control beliefs at work: An investigation of secondary control, socioinstrumental control, and work locus of control in china and the US. Applied Psychology: An International Review, 53,(1), 38-60.
• Şara, P. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme ve ders çalışma stratejileri. Problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı. Doktora Tezi, İzmir.
• Thomas, W. H., Kelly L. Sorensen & Lillian T. Eby (2006). Locus of control at work: a meta-analysis, Journal of Organizational Behavior, 27, 1057-1087.
• Twenge, J., M., Zhang, L. & Im, C. (2002). It’s beyond my control: a cross-temporal meta-analysis of ıncreasing externality in locus of control, 1960-2002, Personality and Social Psychology Review, 8,(3), 308-319.
• Ülbeği, İ. D. (2016). Makyavelizm ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 89-100.
• Vezir, Z. (2017). Makyavelizm ve etik olmayan davranış arasındaki ilişkide etik liderliğin düzenleyici etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Warburton, N. (2016). Felsefenin Kısa Tarihi. (Çeviri: Güçlü Atesoğlu) Alfa Yayınları: İstanbul
• Yağışan, N., Sünbül, M., & Yücalan, Ö. B. (1993). Müzik bölümü öğrencilerinin benlik imgeleri ve denetim odaklarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (22), 243-262.
• Yeşilyaprak, B. (1988). Lise öğrencilerinin içsel ya da dışsal denetimli oluşlarını etkileyen etmenler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Yıldız, F.F. (2013). Yöneticilerin algılanan sahte ve gerçek dönüşümcü liderlik davranışlarını ayırt etmede Makyavelizm ile kişisel açılım ve geri bildirimin etkileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Yılmaz, H. (2017). Eğitim kurumlarında örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde otantik liderlik, makyavelizm ve johari penceresinin etkisi, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Planlaması Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Zeybekoğlu, A.E. (2006). Machıavelli ve biz. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 119(1),109-128.