Petrochemistry of Amphibolite Garnets in The Pütürge Metamorphites and Sm-Nd İsotope Geochemistry

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 3, 499 - 508, 30.12.2018

Ayşe Didem Kılıç , Hilal Kaya

https://doi.org/10.18185/erzifbed.411764

Cited By: 1

Öz

The metamorphite in Malatya-Pütürge vilage on Tauride orogenic belt has
been studied in garnets. The garnets selected from garnet-mica schistes,
staurolite/sillimanite mica schistes and its electronmicropirobe (EPMA)
analysed shows as almandine with Alm81Prp8Grs7Spess5 composition. In some
garnets has been determined reverse zoning. The zoning, sillimanite and biotite
mantling garnet show that by effect on garnets of cation echange reactions. Data
from mineral paragenesis of rocks and garnet-biotite geothermometer,
metamorphism heat is >600°C. Furthermore, metamorphic rocks effects from
regional tectonics which are pressure fringes, ınclusion orientations,
schistosite and iterated foliation. In the prograde and retrograde metamorphism
in amphibolite facies play a role active tectonic of region. Likewise, Sm-Nd
mineral age data of garnets (rim to core) 81.53±0.10 and 82.18±0.17 shows
mineral cooling as a results of suddenly exhumation time of massif. 

Anahtar Kelimeler

Se-Turkey, Syntectonic, Neotethyan, Pütürge, Zoning

Pütürge Metamorfitlerindeki Amfibolit Fasiyesi Granatların Mineralojisi ve Sm-Nd İzotop Jeokimyası

Öz

Toros Orojenik kuşağı üzerinde, Malatya-Pütürge ilçesindeki metamorfitlere ait granatlar, granat mikaşistler ve granat stavrolit/silimanit mika şistler içerisinden seçilmiştir. Elektro-mikropirob verilerinden (EPMA) Alm81Prp8Grs7Spess5 bileşimli olduğu belirlenen bu granatların türü, almandin’dir. Almandin türü bu granatlarda, kısmen bazı tanelerinde ters zonlanma belirlenmiştir. Bu zonlanmanın varlığı ve granatı çevreleyen silimanit ve biyotitler; katyon alış-veriş reaksiyonlarının granat kimyası üzerinde belirleyici olduğunu işaret eder. Kayaçların mineral parajenezlerinden ve granat-biyotit jeotermometresi hesaplamalarından elde edilen sonuçlardan, metamorfizma sıcaklığının 600°C aştığı ve metamorfik masifin bölgesel tektonikten etkilenmesi nedeniyle de basınç gölgesi, kapanımların yönlenmesi, belirgin şistozite ve ötelenmiş foliasyon gibi yapılarının geliştiği görülmüştür. Metamorfitler, amfibolit fasiyesinde ilerleyen ve yeşilşist fasiyesinde gerilen metamorfizma gösterirken, metamorfizmada bölgenin aktif tektoniğinin önemli  etkisi vardır. Bunun önemli işaretlerinden biri, granatın çekirdeği ve kenarından alınan Sm-Nd mineral yaş verisi (81.53±0.10 ve 82.18±0.17) arasındaki farkın azlığıdır. Bu özellik, aynı zamanda masifin ani yükselmesi sonucunda gelişen soğumanın mineraller üzerindeki etkisinin de kanıtıdır.

   

Anahtar Kelimeler

Zonlanma, Sintektonik, Neotetis, Pütürge, Gd-Türkiye, Zonlanma

Kaynakça

• Ateş, C. 2013 Metamorfik kayaçlardaki zirkon mineralinin kristal yapısı ve metamorfizma koşullarının etkisi. Pütürge Metamorfiti Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Universitesi, Elazığ 1-88.
• Atherton, M.P. 1968. The variation in garnet, biotite, and chlorite composition in medium grade pelitic rocks from the Dalradian, Scotland, with particular reference to the zonation in garnet. Contributions to Mineralogy and Petrologoy, 18, 347-371.
• Boray, A. 1975. Bitlis dolayının yapısı ve metamorfizması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 18, 81-84.
• Carlson, W.D. 1989. The significance of intergranular diffusion to the mechanisms and kinetics of porphyroblast crystallization. Contributions to Mineralogy and Petrology, 103, 1-24.
• Copjakova, R., Sulovsky, P., Paterson, B.A. 2005. Major and trace elements in pyrope-almandine garnets as sediment provenance indicators of the Lower Carboniferous Culm sediments, Drahany Uplands. Bohemian Massif, Lithos, 82, 51–70.
• Christensen, J.N., Rosenfeld, J., DePaolo, D. 1989. Rates of tectonometamorphic processes from rubidium and strontium isotopes in garnet. Science, 244, 1465–1469.
• Cygan, R.T., Lasaga, A.C. 1985. Self-diffusion of magnesium in garnet at 750°C to 900°C. American Journal of Science, 285, 328 – 350.
• Dietvorst, E.J.L. 1980. Biotite breakdown and the formation of gahnite in metapelitic rocks from Kemio, Southwest Finland. Contributions to Mineralogy and Petrology, 75, 327-337.
• Erdem, E. 1994 Pütürge (Malatya) metamorfitlerinin petrografik ve petrolojik özellikleri. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ,1-119.
• Erkan, Y. 2013. Metamorfik Petrografi. Hacettepe Üniversitesi yayını, Ankara, 1-154. Frost, M.J. 1962. Metamorphic grade and iron-magnesium distribution between coexisting garnet-biotite and garnet-hornblende. Geological Magazine, 99, 427-38.
• Genç, S. 1990. Bitlis masifi, Çökekyazı-Gökay (Hizan, Bitlis) yöresi metamorfitlerinin petrografisi, metamorfizması ve kökeni, Türkiye Jeoloji Bülteni, 33, 1-14.
• Göncüoğlu, M.C., Turhan, N. 1984. Geology of the Bitlis metamorfik belt. International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Ankara, 237-244.
• Helvacı, C., Griffin, W.L. 1984. Rb-Sr geochronology of the Bitlis massif, Avnik (Bingöl) area, SE Turkey. In: Dixon, J.E. and Robertson, A.H.F. (eds). Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Special Publication of the Geological Society of London, 17, 403-413.
• Hollister, L.S. 1966. Garnet zoning: an interpretation based on the Rayleigh fractionation model. Science, 154, 1647-1651.
• Jacobsen S.B., Wasserburg G. J. 1980. Sm-Nd evolution of chondrites. Earth Planetary Science Letters, 50, 139- 155.
• Kaya, H. 2015 Pütürge Metamorfitinde Yitim Zonu Metamorfizmasının Petrolojik Modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Universitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, 1-109.
• Kretz, R. 1973. Kinetics of the crystallization of garnet at two localities near Yellow knife. Canadian Mineralogist, 12, 1-20.
• Kılıç, A.D., Kaya H. 2015. Pütürge metamorfitlerindeki zonlu granatların incelenmesi. Fırat Universitesi Bilimsel Araştırma Projesi (MF 12.42), 1-105.
• Kılıç, A.D., Ateş, C. 2014. Metamict zircon and Structural Characters: Pütürge Metamorphite Example. Turkish Journal of Science & Technology, 9 (2), 127-133.
• Kılıç, A.D., Ateş, C. 2015. Geochronology of the Late Cretaceous magmatism and metamorphism, Pütürge massif. Turkey, Acta Petrologica Sinica, 31 (5).
• Lasaga, A.C, Richardson S.M., Holland, H. D. 1977. The mathematics of cation diffusion and exchange between silicate minerals during retrograde metamorphism, In: Saxena SK, Bhattacharji S (eds) Energetics of geological processes. Springer, New York, pp 353- 388.
• Miyashiro, A. 1972. Metamorphism and Metamorphic Belts. George Allen & Unwin, London, 1-492.
• Michard, A., Whitechurch, H., Ricou, I.E., Montigny, R., Yazgan, E. 1984. Tauric subduction (Malatya-Elazığ provinces) and its bearing on tectonics of the Tethyan realm in Turkey. In: Dixon, J.E. and Robertson, A.H.F. (eds). Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Special Publication of the Geological Society of London, 17, 361-374.
• Perinçek, D., Özkaya, İ. 1981. Tectonic evolution of the northern margin of Arabian plate. Yerbilimleri, 8, 91-101.
• Ramberg, H., 1952. The origin of metamorphic and metasomatic rocks. Chicago: Chicago Universal Press.
• Ricou, L.E., Marcoux, J., Whitechurch, H. 1984. The Mesozoic organization of the Taurides: one or several oceanic basins. In: Dixon, J.E., Robertson, A.H.F. (eds.). The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Special Publication of the Geological Society of London, 17, 349-360.
• Robertson, A.H.F., Dixon, J.E. 1984. Introduction aspects of the geological evolution of the Eastern Mediterranian. Special Publication of the Geological Society of London, london, 17, 1-74.
• Ruiz, L.P. 1976. The zoning of garnets as an ındicator of the P.T. hıstory of their host-rocks. Annales de la Societe Geologique de Belgique, 99, 337-346.
• Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y. 1981. Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Tectonophyscis, 75, 181-241.
• Tracy, R.J., Robinson, P. 1976. Garnet composition and zoning in the determination of temperature and pressure of metamorphism, central Massachussetts. American Mineralogist, 61, 762-775.
• Williams, M.L., Grambling, J.A. 1990. Manganese,ferric iron, and the equilibrium between garnet and biotite. American Mineralogist, 75, 886-908.
• Yardley, B.W.D. 1989. An Introduction to Metamorphic Petrology. Longman Scientific and Technical, New York, 1-248.
• Yazgan, E., Chessex, R. 1991. Geology and tectonic evolution of the southestern Taurides in the region of Malatya. Turkiye Petrol Jeologları Dergisi, 3 (1), 1-41.