Postmodernizmin Yaşlı Yaşamına Etkisi ve Yaşlı Sorunları

Yıl 2022, , 148 - 167, 31.12.2022

Mehmet Özütürker

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1123434

Öz

Çalışmanın amacı dünyanın hemen hemen her yerinde postmodern teknolojilerin yükselişi ve yaşlı nüfusun hızlı artışı karşısında yaşlı bireylerin karşılaşmış oldukları sorunlarının tespit edilmesi ve sosyolojik açıdan değerlendirilmesidir.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yükselişe geçen postmodernizmin rekabetçi, özgürlükçü ve mobiliteye dayalı emek piyasası koşullarında; yaşlanma ile fiziksel ve biyolojik kapasite düşüşleri yaşayan yaşlı nüfusun, yetişkin genç nüfus karşısında; güçsüz, sağlıksız, üretmeyen, devamlı tüketen, geleneksel otoritesini ve statüsünü kaybetmiş dijital dünyaya ayak uyduramayan, ötekileştirilmiş istenmeyen bir grup olarak görülmelerine neden olmuştur.
İçinde bulunduğumuz yüzyılda doğuştan yaşam beklentisinin artması ve postmodern teknolojilerin yükselişi karşısında yaşlılara uygun teknolojik dönüşümler ve sosyo ekonomik yaşam tarzları sağlanamaz ise; yaşlı nüfus için teknolojik; yoksulluk, sağlık bakımı ve güçsüzlük gibi modernleşme öncesi dönemin yaşlılığa özgü tehlikelerinin yeniden dirilmesi (Polivka, 2006: 184) kaçınılmaz görünmektedir.
Postmodernizmin tüketim toplumu anlayışının, sayısal olarak oranı sürekli artan yaşlı nüfus üzerinden yeni tüketim alanları yaratması ve yaşlı kesimin diğer yaş grupları ile aralarındaki eğitim, teknoloji ve ekonomik alanlardaki seviye ve statü farklılıklarının neden olduğu sorunların tespitine yönelik yapılan bu çalışmada literatür taraması yöntemi uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, Postmodernizm, toplumsal dışlanma., yaşlı sorunları

Kaynakça

• ABBEY, R. ve HYDE, S. (2009). “No Country for Older People? Age and the Digital Divide. Journal of Information”, Communication and Ethics in Society, 7, 225–242.
• AKÇAY, C. (2011). Yaşlılık, İstanbul: Kriter Yayınevi.
• AKÇAY C. (2013). Yaşlılık, Kuramlar ve Yaşlılığa Hazırlık, 2. Baskı, İstanbul: Kriter Yayınevi.
• AKSAYAN, S., YILDIZ, A., ERGÜN, A. (1998). “Huzurevinde ve Evde Yaşayan Yaşlıların Umutsuzluk Düzeyleri”, (Ed. G. Cimete), I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, SS.301-303.
• AKIN G. (2006). Her Yönüyle Yaşlılık, Ankara: Palme Yayıncılık.
• ARNAZ, Z. (1996). Aile Bütünlüğü Dışında Kalanlar ve Konutları. "Diğerleri"nin Konut Sorunları. (Der: E.M. Komut) TMMOB Mimarlar Odası, Ankara.
• ARPACI F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık, Türkiye İşçi Emeklileri Derneği, Ankara: Eğitim ve Kültür Yayınları.
• AYDINER BOYLU, A. ve TERZİOĞLU, G. (2007). Ailelerin yasam kalitelerini etkileyen bazı objektif ve sübjektif göstergelerin incelenmesi. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları Bilim Serisi.
• BARAN, A. G., KALINKARA, V., Aral, N., AKIN, G., BARAN, G., ÖZKAN Y. (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri Araştırması: Ankara Örneği Bilim Serisi, TC Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• BAUMAN Z. (2009). Akışkan Aşk, İnsan İlişkilerinin Kırılganlığına Dair. 2. Baskı, İstanbul: Versus Yayınları
• BAYRAM, M. N. ve ARICI, A. (2021). Yaşlılıkta dijital çağı yakalamak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 (2), 367-390
• BECK, U. (2011). Risk Toplumu, Başka Bir Modernliğe Doğru. İstanbul: İthaki Yayınları.
• BEKTAŞ, E. (2017). “Postmodern Dünyada Yaşlı olmak” Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 9 – 18.
• BOZKURT, V. (2000). Püritanizmden Hedonizme Yeni Çalışma Etiği, Bursa: Alesta Yayınevi.
• BOYLU, A., (2013), “Yaşlılıkta Yaşam Kalitesi ve Konut İlişkisi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi,(24)1, 148.
• CEYLAN, H. (2015). Yaşlılık ve Refah Devleti, (1. Baskı), İstanbul: Açılım Kitabevi.
• ÇATALOĞLU, S.(2010). “Yaşlılık, Değer ve Teknoloji” Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi. C.1, S. 1, 27-35.
• DANIŞ, M.Z. ve EFE, F. (2016). “Aktif Yaşlanma”. Velittin Kalınkara (Ed.). Yaşlılık Disiplinler Arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2 (ss.263-292), Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• GÖKÇE-KUTSAL, Y. “Yaşlanan dünyanın yaşlanan insanları”, 65 Yaş Üzeri Yaşam Rehberi, Erişim Tarihi: 23.03.2022, https://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/5.pdf.
• DİJK, J.V. (2016). Ağ Toplumu (Çev. Ö. Sakin, Ed. B. Çoban ve B. Ataman), İstanbul: Kafka Kitapevi.
• DUBEN A. (2016). Türkiye ve Avrupa’da Nüfus Yaşlanması. Aile, Piyasa, ve Devlet, Yaşlanma ve Yaşlılık, Disiplinler Arası Bakış Açıları, 67-78, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• EMİROĞLU, V. (1995). Yaşlılık ve Yaşlının Sosyal Uyumu, Ankara: Shar Matbaacılık
• GAMBLE, K., BOYLE, P., YU L. and BENNETT, D. (2013). “Aging, Financial Literacy, and Fraud”, [Yaşlanma, Finansal Okuryazarlık ve Dolandırıcılık], Netspar, 2013 (11)-66,1-2.
• GÜNCE G. (1984). Gelişim Psikolojisi Ders Notları, Ankara: A.Ü.E.B.F Yayınları.
• GÖNEN E., ve ÖZMETE, E. (2005). “Yaşlılar için evin anlamı”. (Ed. Şenel Ergin), III. Ulusal Yaşlılık Kongresi Bildiriler Kitabı. İzmir: Yasad Yayınları.
• GÖRGÜN-BARAN, A., KOCAK-KURT, TEKELİ, S. (2017). “Yaşliların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma” İletişim, Kuram ve Araştırma Dergisi, Gazi Üniversitesi iletişim Fakültesi Dergisi, Erişim Tarihi: 23.04.2022i https://www.researchgate.net/publication/349211935
• KİCİ, S. K. ve GÜMÜŞ, Ö. (2016). “Yaşlılıkta Teknolojinin Kullanımı”, Ege Tıp Dergisi, S.55.
• FEATHERSTONE, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. (Çev. M. Küçük). 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı.
• HABLEMİTOĞLU, Ş. ve ÖZMETE, E. (2010). Yaşlı Refahı, Yaşlılar İçin Sosyal Hizmet, Ankara: Kıta Yayıncılık.
• İÇLİ, G. (2004). “Huzurevinde Kalan Yaşlılar Üzerine Bir Araştırma”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Sosyoloji Derneği, Türkiye, 5-24, Erişim Tarihi: 10.04.2020, http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11499/26783/huzurevi.pdf?sequence=3&isAllowed=y.
• KAHYA, N.C., ZORLU, T., ÖZGEN, S., SARI, R.M., SEN, D.E., & Sağsöz, A. (2009). Psychological effects of physical deficiencies in the residences on elderly persons: a case study in Trabzon old person’s home in Turkey. Applied Ergonomics, 40, 840–851.
• KALINKARA, V. (2000). Yaşlılıkta Sosyal Katılım ve Kent Hizmetleri, G. Erkan ve V. Işıkhan (Ed.), Aging, İndegendence and the Life Course, Jessica Kingsley Publishers: London.
• KALINKARA, V. (2004). Yaşlılık: Disiplinler Arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler. Denizli: Odak Yayınları.
• KALINKARA, V. (2011). Temel Gerontoloji; Yaşlılık Bilimi, Ankara: Nobel Yayınları.
• KALINKARA, V. (2016). Temel Gerontoloji: Yaşlılık Bilimi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• KALKAN, M. (2008). Yaşlılık: Tanımı, Sınıflandırması ve Genel Bilgiler, Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• KURTKAPAN H. Kentte Yaşlılık ve Yerel Yönetim Uygulamaları, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• KUTSAL, Y.G. (2005b). “Ev Güvenliği. Sağlıklı Yaşlanma”. Geriatri Derneği, Ankara:Öncü Basımevi, Ankara, s: 189-192.
• KORKMAZ N, ve YAZICI S. (2014). Küreselleşme ve Yaşlılık, Eleştirel Gerontolojiye Giriş, 1. Baskı, Ankara: Ütopya Yayıncılık.
• NEVES, B., AMARO, F., FONSECA, J. (2013). Coming of (Old) Age in the Digital Age: ICT Usage and Non- Usage Among Older Adults, Sosyological Research Online, 18(2), 1-14.
• ÖZBEN Ş. (2008), “Yaşlılıkta Gelişimsel Görevler”, Psikoloik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık,(Ed. K.Kalkan). 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• ÖZKAN, Y. ve PURUTÇUOĞLU, E., (2010). "Yaşlılıkta Teknolojik Yeniliklerin Kabulünü Etkileyen Sosyalizasyon Süreci", Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, c. 23, sayı. 23, ss. 37-46, Aralık
• ÖZÜTÜRKER, M. (2021). Toplumsal Yaşlanma ve Yaşlı Dolandırıcılığı- Erzincan İli Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• SEYYAR, A. ve GENÇ, Y. (2010). Sosyal Hizmet Terimleri (Ansiklopedik “Sosyal Pedagojik Çalışma” Sözlüğü), Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• ŞENCEYLAN, E. S. (2019). Motivations Behind Social Media Use By Older Adults. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ŞENTÜRK, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi: Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri, Bursa: Dora Yayıncılık.
• PATDASLER, M. A. (2003). Adapting the home. USA: University of Florida Press. (Aktaran: AYDINER BOYLU, A. Yaşlılıkta Yaşam Kalitesi ve Konut İlişkisi, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi,(24)1,149.
• POLIVKA, L. (2000). Postmodern Aging and the Loss of Meaning. Journal of Aging and Identity, Vol. 5, No. 4.225-235. https://www.researchgate.net/publication/226859183.
• PRENSKY M. (2001). “Digital Natives, Digital Immigrants” (MCB University Press, Vol. 9 No. 5, October. Erişim Tarihi: 02.05.2022,
• SEIFERT, A., ROHNER, R.,GALLISTL V., and WANKA, A. (2020), Aging in Digital Culture: How Older Smartphone Users Experince Aging, Erişim Tarihi: 12.05.2022, https://www.researchgate.net/publication/344688097_Aging_in_Digital_Culture_How_Older_Smartphone_Users_Experience_Aging
• ŞENCEYLAN, E. S. (2019). Motivations Behind Social Media Use By Older Adults. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ŞENTÜRK, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi: Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri, Bursa: Dora Yayıncılık.
• ŞİMŞEK, M.E. (2016). Modernite, Postmodernite ve Bauman, İstanbul: Belge Yayınları.
• TEKVAR, S. O. (2016). “Tüketici davranışlarının demografik özelliklere göre tanımlanması”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(6), 1601-1616.
• TELATAR, G.T. ve ÖZCEBE, H. (2004). “Yaşlı Nüfus ve Yaşam Kalitelerinin Yükseltilmesi”. Türk Geriatri Dergisi, 7(3), b162-165.
• TUFAN İ. (2003). Modernleşen Türkiye’de Yaşlı ve yaşlanmak, Yaşlanmanın Sosyolojisi, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• TUFAN, İ. (2016). Antik Çağdan Günümüze Yaşlılık ve Yaşlanma, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• TUFAN, İ. (2017). Gerontoloji, Kapsam, Disiplinlerarası İşbirliği, Ekonomi ve Politika, (Ed. İsmail Tufan- Mithat Durak), Cilt-1, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• TUFAN, İ. (2018). Gerontoloji, Bakım ve Sağlık, (Ed. İsmail Tufan- Mithat Durak), Cilt-2, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• TUNA, M. ve Tenlik Ö. (2017). “Türkiye’de ve Dünyada Yaşlanma”. (Ed. İsmail Tufan ve Mithat Durak), Gerontoloji: Kapsam Disiplinlerarası İş Birliği Ekonomi Politika, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• TUNA-UYSAL, M. (2020). “Yaşlı Bireylerin Sosyalleşmesinde Dijital Teknolojinin Rolü: Dijital Yaşlılar Üzerine Bir Çalışma” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler dergisi, Ağustos, Sayı: 50, SS.43-59
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, (2022). İstatistiklerle Yaşlılar, Haber Bülteni, 18 Mart 2020. 33712, TÜİK Haber Bülteni, Erişim Tarihi 05.04.2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2021), Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021, 37437, 26 Ağustos 2021, Erişim Tarihi: 13.01.2022, TÜİK Haber Bülteni https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437
• UNITED NATIONS, (2019). Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Population Prospects 2019: Highlights, (ST/ESA/SER.A/423), Erişim Tarihi: 07.12.2022.(un.org).
• URAL, T. (2008). “Pazarlamada Yeni Yaklaşım: Nöropazarlama Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 421-432.
• UYSAL, A. (2002). “Dünyada Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismarı ve İhmali”, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi. T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayını, Yıl:5, Cilt 2, Sayı 5, ss.s 40-58.
• ÜNAL, A. (2018). “Kredi kartı/Banka kartı Dolandırıcılıkları”, www.unalarif.com, Erişim tarihi: 14.03.2022, http://unalarif.com/yazi/kredi-karti-banka-karti-dolandiriciliklari
• WELLS, W. D. ve PRENSKY, D. (1996). Consumer Behavior. Kanada: John Wiley & Sons, Inc.
• WHO, (2004). “Changing History” The World Health Report. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42891/924156265X.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• WHO, (2015). World Report On Ageing And Health. Erişim Tarihi:23.04.2022, https://apps.who.int/iris/handle/10665/186463