FUZÛLÎ’NİN GAZELLERİNDE BİR GÜZELLİK UNSURU OLARAK YANAK

Yıl 2016, Sayı: ÖS-III, 15 - 68, 20.12.2016

Erdoğan Uludağ

Öz

Divan şiirinde güzellik,
şairlerin en çok kullandıkları
kavramların başında gelmektedir. Güzellik, şiirde teşbih ve mecazlar eşliğinde
çeşitli ve renkli hayallerle işlenir. Klasik edebiyat estetiğinin vazgeçilmez
unsuru olan sevgili, her yönüyle güzelliğin zirvesi olarak algılanır. Sevgiliye ait güzellik unsurları arasında
yüz önem açısından ilk sırayı alır. Çünkü yüz tek bir unsur değil, birçok
unsurun bir arada bulunduğu genel bir yerdir. Sevgilinin yüzünün en geniş
kısmını kaplaması sebebiyle yanağa yüz unsurunun daha belirli veya özel bir
yeri ya da ismi olarak da bakılır. Yanak, şekli (yuvarlak), rengi,
parlaklığı ve güzelliği sebebiyle en çok dikkat çeken güzellik unsurudur. Bu
özellikleri nedeniyle aşığın gönlünü çelen, onu kendine bağlayan bir cazibe
kaynağıdır. Bu çalışmada Fuzulî
Divânı’nda yer alan 302 gazeldeki yanakla ilgili görünüşler ele alınmış,
beyitler nesre çevrilerek değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güzellik, yanak, Fuzûlî Divânı, gazel

Kaynakça

• Akyüz, K. Beken, S., Yüksel, S., Cunbur, M. (1990). Fuzûlî divânı, Ankara: Akçağ yay.
• Büyük Türk Klasikleri (1988). (Başlangıçtan günümüze kadar; tarih, antoloji, ansiklopedi). İstanbul: Ötüken Yay.
• Devellioğlu, F. (1988). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara, Aydın kitabevi.
• Güler, Z. (2004). Şeyh Galib divanında ayna sembolü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 14, S. 1, 103-121.
• İpekten, H. (1988). Fuzûlî, hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve bazı şiirlerinin açıklamaları. Erzurum. Atatürk. Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi yay.
• İpekten, H. (1991). Mazmunlar. Erzurum: (Teksir)
• İpekten, H. (1993). Divân şiirinde mazmunlar Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 9-13.
• Kantemir, F. (2008). Bâkî ve Nedîm’in gazellerinde sevgilideki güzellik unsurları. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Karahan, A. (1995). Fuzûlî, muhiti, hayatı ve şahsiyeti, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.
• Karçebaşı, S. (2010). Şeyhülislâm Yahyâ’nın gazellerinde âşığa ve sevgiliye ait unsurlar. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Kurnaz, C. (1987). Hayâlî Bey divânı tahlili, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.
• Mengi, M. (2000). Divan şiiri ve bikr-i mana, Divan Şiiri Yazıları, Ankara, Akçağ Yay.
• Okmak, Ö. (2015). Aydınlı Visálì’nin şiirlerinde yer alan sevgiliye ait güzellik unsurları. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 5. 115-142.
• Onay, A. T. (1992). Eski Türk edebiyatında mazmunlar. Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı yay.
• Pala, İ. (1989). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü. Ankara, Akçağ yay.
• Sefercioğlu, M. (2001). Nev’î divânının tahlili, Ankara, Akçağ yay.
• Tarlan, A. N. (1985). Fuzûlî Divânı şerhi, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.
• Tolasa, H, (1973) Ahmet Paşa’nın şiir dünyası, Ankara, Sevinç Matbaası
• Undu, S. (2007). Fehîm-i Kadîm dîvânı’nda sevgili ve sevgilinin güzellik unsurları. Yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Yağcıoğlu, S. (2009). Fuzûlî ve Bâkî divanlarının karşılaştırılması. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Yesirgil, N. (1952). Fuzûlî, hayatı, sanatı, şiirleri. Erzurum. İstanbul, Varlık yay.