“يمم /YMM” KÖKÜNÜN ART SÜREMLİ SEMANTİK İNCELEMESİ

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 113 - 132, 15.12.2017

Ramazan Ünsal Mürsel Ethem

Öz

Allah
Teâlâ ilk peygamberden son peygambere mesajlarını vahiy ile göndermiştir.
Dolayısıyla Allah’ın vahiy göndermesi bir zaman süreci içerisinde
gerçekleşmiştir. Her peygambere gönderilen vahiyler önce gönderilen vahiyleri
tasdik etmektedir. Bu sebeple Kur’an’da kendinden önceki gönderilen vahiylerden
alınmış ifadeler bulunmaktadır. Bu ifadelerin manasının doğru bir şekilde
tespit edilebilmesi için artsüremli semantik araştırmalara ihtiyaç vardır.

Artsüremli
semantik metot ile manasını tespit etmeye çalıştığımız “يمم 
/ymm” kökü de Kur’an’dan önceki vahiylerden Kur’an’a geçen
ifadelerdendir. Kök Kur’an’da isim olarak önceki vahiylerdeki anlamıyla
kullanılmış olmasına karşın fiil anlamında özellikle Türkçe meallerde problem
bulunmaktadır. Bu çalışmamızda vahiy sürecinde Eski Ahit, Yeni Ahit ve Kur’an
dönemlerinde “يمم  /ymm” kökünün anlamıyla ilgili tespit edilen
bu problemin çözümü sağlandı.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, teyemmüm, semantik

Kaynakça

• Abduh, Muhammed ve Rızâ, Reşîd, Tefsîrü’l-menâr, Dâru’l-Menâr, Kahire 1947. Akdemir, Salih, Son Çağrı Kur’an, Ankara Okulu Yay. Ankara 2009. Altuntaş, Halil ve Şahin, Muzaffer, Kur’an-ı Kerim Meâli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2011. Badawi, ElSaid M. ve Abdel Haleem, Muhamad, Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, Brill Yay., Leiden 2008. Bar Bahlule, Hassano, Lexicon Syriacum, E Reipublicae Typographaeo, Paris 1901. Benyakar, İsrael ve Siliki, Yuda, Türkçe-İbranice, İbranice-Türkçe Sözlük, İtahdut Yotsei Turkiya be-Israel, İsrail 2011. Brown, Francis, Rolles, Samuel Driver ve Briggs, Charles Augustus, A Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament, Oxford University Press, Oxford 1939. El-Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd, Me‘âlimü’t-tenzîl, Dâru Tayyibe, Riyad 1989. El-Bikâî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer, Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver, Dâru’l-Kitâbi’l-İslamî, Kahire trsz. El-Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd, es-Sıhâh, Dâru'l-İlm li'l-Malâyîn, 4. baskı, Beyrut 1990. El-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-luga, ed-Dâru'l-Mısriyye, Mısır 1964. El-Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed, Kitâbü’l-ayn muratteben alâ hurûfi'l-mu'cem, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2003. El-Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Alî, Misbâhu'l-münîr, Lübnan Yay., Beyrut 1987. El-Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kûb b. Muhammed, el-Kâmûsü’l-muhît, Risâle Yay., 8. baskı, Beyrut 2005. El-Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Lübâbü’t-te’vîl fî me’âni’t-tenzîl, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2004. El-Hüvvârî, Hûd b. Muhakkem, Tefsîrü kitâbillâhi’l-azîz, Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, Beyrut 1990. El-İsfahânî, Rağib, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kalem, 4. baskı, Şam 2009. El-Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed, el-Câmi li-ahkâmi’l-Kur’ân, Daru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003. El-Mazharî, Kâdî Muhammed Senâullah el-Osmânî, Tefsîrü'l-Mazharî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2004. El-Merâgî, Ahmet Mustafa, Tefsîrü’l-Merâgî, Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire 1946. El-Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed, el-Vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz, Dâru'l-Kalem Yay., Beyrut 1995. En-Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn, Garâibü’l-Kur’ân ve regâibü’l-furkân, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1996. Er-Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, Mefâtîhu’l-gayb, Dâru’l–Fikr, Beyrut 1981. Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir, (çev. C. Koytak; A. Ertürk), İşaret Yay., İstanbul 2002. Es-Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Tefsîrü’l-Kur’ân, Dâru’l-Vatan, Riyad 1997. Es-Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm, Bahru’l-ulûm, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1993. Es-Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr, Merkezü lil-Buhûsi ve’d-Dirâsâti'l-Arabiyeti vel-İslâmiyye, Kahire 2003. Es-Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, el-Mühezzeb fimâ vakaa fi’l-Kur’an’i mine’l-muarreb, (şrh. Et-Tihâmî er-Râcî el-Hâşimî), Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1988. Et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, (thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî), Dâru’l-Hıcr, Kahire 2001. Et-Tabersî, Emînü’l-İslâm Ebû Alî el-Fadl b. Hasan, Mecmau’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân, Dâru’l-Ulûm, Beyrut 2005. Et-Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî, et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut trsz. Ez-Zebîdî, Muhammed el-Murtazâ el-Hüseynî, Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-Kâmûs, et-Türâsü'l-Arabî, Kuveyt 2001. Ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl, Mektebetü'l-Ubeykân, Riyad 1998. Farsi, Moşe, Tora ve Aftara, Bamidbar, Gözlem Yay., İstanbul 2010. Farsi, Moşe, Tora ve Aftara, Bereşit, Gözlem Yay., İstanbul 2010. Farsi, Moşe, Tora ve Aftara, Devarim, Gözlem Yay., İstanbul 2012. Farsi, Moşe, Tora ve Aftara, Şemot, Gözlem Yay., İstanbul 2007. Fürst, Julius ve Davidson, Samuel, A Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament, Bernhard Tauchnitz Yay., Leipzig 1867. Gesenius, Heinrich Wilhelm Friedrich, Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Testament, (haz. Tregelles), Baker Books Yay., A.B.D. 1996. http://www.biblestudytools.com/lexicons/hebrew/kjv/yam-aramaic.html, (08.12.2015). http://www.kuranmeali.org/20/taha_suresi/39.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx, (19.08.2017). İbn Abbâd, Ebü’l-Kâsım es-Sâhib İsmâîl, el-Muhît fî’l-luga, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1994. İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali, el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb, (thk. heyet), Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1998. İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed, Tefsîrü’t-tahrîr ve’t-tenvîr, Dârü't-Tûnüsî, Tunus 1984. İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî, Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2001. İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen, Cemheretü’l-luga, Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, Beyrut 1987. İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ, Mu’cemü mekâyîsi’l-luga, Daru'l-Fikr, Beyrut 1979. İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Ömer el-Kureşî ed-Dımaşkî, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-azîm, Dâru Tayyibe, Riyad 1999. İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Dâru-Sâdır, Beyrut 1414. İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl el-Mürsî, el-Muhkem ve'l-muhîtu'l-a'zam, (thk. Abdu'l-Hamid Hinravi), Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2000. İbnü’l-Hâim, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. İmâd, et-Tibyân fî tefsîri garîbi'l-Kur'ân, Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, Beyrut 2003. Jastrow, Marcus, A Dictionary of the Targumim the Talmud Babli, Yerushalmi, Midrashic Literature, G. P. Putnam's Sons Yay., New York 1903. Jeffery, Arthur, The Foreign Vocabulary of the Qur’an, Brill Yay., Leiden 2007. Karaman, Hayrettin, Çağrıcı, Mustafa, Kâfi Dönmez, İbrahim ve Gümüş, Sadrettin, Kur’an Yolu Meali, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2015. Kaufman, Judah Ibn-Shmuel, English-Hebrew Dictionary, Dvir Yay., Tel Aviv 1929. Kısa, Mahmut, Kısa Açıklamalı Kur’an-ı Kerim Meali, Armağan Yay., Konya 2013. Klein, Ernest, A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of Englısh, Carta Yay., Kudüs 1987. Lane, Edward William, An Arabic-English Lexicon, Librairie Du Liban Yay., Beyrut 1968. Maluf, Louis, el-Müncid fi’l-lüğati ve’l-edebi ve’l-ulum, el-Matbaatu’l-Katulikiyye, Beyrut 1956. Medkûr, İbrahim, el-Mu’cemü’l-vecîz, Talim ve Terbiye Bakanlığı Özel Baskı, Mısır 1994. Medkûr, İbrahim, Mu’cemü elfâzi’l-Kur’âni’l-kerîm, el-İdaratü’l ‘Âmme li’l Mu’cemât ve İhya’it-Türâs Yay., Kahire 1989. Mekkî b. Ebû Tâlib, Ebû Muhammed Hammûş b. Muhammed el-Kaysî, el-Hidâye ilâ bulûği’n-nihâye fî ilmi meâni’l-Kur’ân ve tefsîrihî ve ahkâmihî ve cümelin min fünûni ulûmih, Câmiatü’ş-Şârika, BAE 2008. Mes’ûd, Cübrân, er-Râid, Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, Beyrut 1992. Muhammed, Ebüssuûd, İrşâdü’l-akli’s-selîm, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut trsz. Mukâtil b. Süleymân, et-Tefsîrü’l-kebîr, Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabî Yay., Beyrut 2002. Mustafa, İbrahim, Abdülkadir, Hamid, Zeyyat, Ahmed Hasan ve Neccar, Muhammed Ali, el-Mu’cemu’l-vasît, Mektebetü'ş-Şuruki'd-Devliyye, Kahire 2004. Mutçalı, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık, İstanbul 1995. Okuyan, Mehmet, Çok Anlamlılık Bağlamında Kur’ân Sözlüğü, Düşün Yay., İstanbul 2015. Penrice, John, A Dictionary and Glossary of the Koran, Adam Yay., Londra 1873. Raffalovitch, Isaiah, Anglo-Hebrew Modern Dictionary, Express Yay., Londra 1926. Roy, William, A Complete Hebrew-English Dictionary, John F. Trow & Co. Yay., New York 1846. Scharfstein, Ben-Ami ve Sappan, Raphael, Milon Anglî-İvrî, Dvir Yay., Tel Aviv 1961. Semîn el-Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Yûsuf b. İbrâhîm, ed-Dürrü’l-masûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn, Dâru’l-Kalem, Şam trsz. Shachter, Haim, The New Universal Hebrew-English Dictionary, Yavneh Publishing House, Tel Aviv 1960. Shoshan, Avraham Even, HaMilon HeHadash, Kiryath Sepher Yay., Kudüs 1979. Smith, J. Payne, A Compendious Syriac Dictionary, Oxford, New York 1903. Waldstein, Abraham Solomon, English-Hebrew Dictionary, Mizpah Publishing, Kudüs trsz. Wehr, Hans, A Dictionary of Modern Written Arabic, Otto Harrossowitz, 3. baskı, Wiesbaden 1971. William, Robertson, Robertson's Compendious Hebrew Dictionary, Bath Yay., y.y. 1814. Zeyd b. Alî b. Hüseyin, Tefsîrü garîbi’l-Kur’ân, (thk. Muhammed Cevâd el-Hüseynî el-Celâlî), Dâru'l-Va'yi'l-İslâmî, Beyrut trsz.