OSMANLI’NIN SON DÖNEMİNDE ORDU YAPISI VE SAVAŞ KÜLTÜRÜ

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 20, 15.06.2018

Güray Alpar

Öz

ÖZET: Osmanlı Kırım’ı kaybettikten
sonra büyük devlet kategorisinden çıkmaya başlamış ve 1915 Viyana Kongresinden
sonra ise Avrupalı büyük devletlerin kendi aralarındaki sorunları bir süre için
çözmesinden sonra onlar için bir hedef ülke haline gelmiştir. Kırım Osmanlının
süvari kaynağı olması bakımından çok önemli bir bölge özelliği taşımaktaydı. Bu
nedenle 19. Yüzyıl Osmanlı için hiç de kolay olmamıştır. 1827 tarihinde Osmanlı-Mısır donanmasının İngiliz, Fransız ve
Rus donanması tarafından Navarin
önlerinde yakılması önemli bir dönüm noktasıdır.  Bu olayda Osmanlı donanması, Rusya’ya avantaj
sağlayacak şekilde yok edilmiş oluyordu. Bundan sonra Osmanlılar, bir anda
donanması olmayan bir deniz imparatorluğuna dönüşmüştür.

Navarin
Savaşının sonuçları Osmanlı’nın yıkılışına kadar gider. Her şeyden önce
Osmanlı’nın büyük kayıpları bu olaydan sonra başladı. Donanmasının yok edilmesi
yanında, Yeniçerilerin ortadan kaldırılması ancak yerine yeni bir ordunun
oluşturulamaması felaketlere varan sonuçlara yol açtı. Ordu bir kültürdü ve bir
kez bu kültür ortadan kaldırıldıktan sonra yeni kültürün oluşturulması kısa bir
sürede mümkün olmamaktadır.

Ancak
Osmanlılar yüzyılların birikimi ile bu zor olayı başarmışlar ve en kötü şartlar
altında bile yüzyılların verdiği birikimle yeni bir orduyu
oluşturabilmişlerdir. Kurulan bu ordu I. Dünya savaşında dünyanın önde gelen
devletlerine karşı umulmadık bir direnç göstermiş ve dünya güç dengelerinin
değişmesinde etkili rol oynamıştır. Bu açıdan bakıldığında Osmanlı Savaş
Kültürünün incelenmesi ve bu kültürü oluşturan dinamiklerin ortaya çıkarılması
Harp Tarihi açısından önemli bir kazanç olacaktır.  

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Osmanlı Ordusu, Savaş Kültürü, Harp Tarihi, I. Dünya Savaşı

Kaynakça

• Acemoğlu Daron, Robinson A. James. Ulusların Düşüşü, Çev. Faruk Rasim Velioğlu, İstanbul, 2014. Adu, Boahen. General History of Africa, USA, 1995. Agoston, Gabor. Osmanlı’da Strateji ve Askeri Güç, Çev. Fatih Çalışır, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012. Akad, Mehmet, Tanju. Savaş Tarihinin Dönüm Noktaları, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2005. . Osmanlıların Stratejik Sorunları, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2005. . 20. Yüzyıl Savaşları ve 21. Yüzyılın Başında Yakın Tarihin Savaşlarına Bakış, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2011. . Askeri Tarihte Stratejik Düşünce, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012. Alpar, Güray. Stratejik Dünya Tarihi, Pelit Yayınları, Konya, Ağustos, 2014. Altundağ, Şinasi. Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı, Mısır Meselesi, I.Kısım, TTK Basımevi, Ankara, 1988. Alyot, Halim. Türkiye’de Zabıta Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Kozan Matbaası, Ankara, 2008. Arıs, Hakkı. Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara, 2007. Aydın, Mahir. Sultan II. Mahmut Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri, Sultan II. Mahmut Döneminde Yapılan Reformlar Semineri, İstanbul, 1980. Baldwin, W. Handson. Yarının Stratejisi, Çev. Aydın Bilgin, HAK Basımevi, İstanbul, 1978. Bardakçı İlhan. İmparatorluğa Veda, Alioğlu Yayınları, İstanbul, 2002. Bröckling, Ulrich. Disiplin, Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi, Çev. Veysel Atayman, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2001. Clausewitz, C. Von. Savaş Üzerine, Çev. Şiar Yalçın, May Yayınları, İstanbul, 1975. Clive, Emsley. Gendarmes and the State in Nineteenth Century in Europe, Oxford university Press, Oxford,1999. Colin Gray. Strategy and History, Routledge, New York, 2006. Çelikpazu Hulusi, Tağma Korkmaz. Günümüze Kadar Taktik ve Strateji anlayışı, HAK Yayınları, 1983. Çeliker, Fahri. Harp Üzerine Carl von Clausewitz, I. Cilt, Genelkurmay Basımevi, 1984. Çimen, Ali. Göğebakan Göknur. Tarihi Değiştiren Savaşlar, Timaş Yayınları, İstanbul, 2013. Danişmend, İsmail, Hakkı. İzahlı Osmanlı Kronolojisi, İstanbul, 1947. Durant, Will, Durant Arial. Tarihten Dersler, Çev. Bozkurt Güvenç, Cem Yayınları, İstanbul, 1992. Emin, A. (Yalman), Turkey in the World War, Newhaven, 1930. Erdemir, Hatice, Palaz. Yabancı yazarlara Göre Türklerde Savaş ve Taktik, Türk Ansiklopedisi, C.2, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. Erickson, J. Edward. I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu, Çev. Kerim Bağrıaçık, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2009. Erim, Nihat. Devletlerarası Hukuk ve Siyasi Tarih Metinleri, C.1, Ankara, 1957. Erkin, Cemal Feridun. Türk Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Ankara, 1968. Ertan, Fikret. Amerika’nın Dönüşümü, Kızıl Elma Yayıncılık, İstanbul, 2003. Ertürk, M. Fatih. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Kalipso Yayınları, İstanbul, 2009. Esmer, Şükrü Ahmet. Siyasi Tarih, İstanbul, 1944. Ilgar, İhsan. Garp Cephesi Kurmay Başkanı Asım Gündüz Hatıralarım, Kervan Yayınları, İstanbul, 1973. Isık, Hüseyin. Çanakkale Savaşında Türk Jandarması, J.Gn.K.lığı Basımevi, Ankara, 1974. J.Gn.K.lığı Tarihi, J.Gn.K.lığı Yayınları, Kozan Ofset, Ankara, 2002. Jomini, Henri Antoine. Savaş Sanatının Ana Hatları, Çev. Selma Koçak, Doruk Yayınları, İstanbul, 2002. Kannengeisser, Hans. The Campaign in Gallipoli, Londra, 1927. Karaca, Taha Niyazi. Büyük Oyun, Gladstone’un Osmanlı’yı Yıkma Planı, Timas Yayınları, İstanbul, 2011. Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, c.V. TTK Basımevi, Ankara, 1983. Keegan, John. Savaş Sanatı Tarihi, Çev. Füsun Doruker, Yeniyüzyıl Tarih Dizisi, İstanbul, 1995. Kennedy, Paul. Savaşta ve Barışta Büyük Stratejiler, Çev. Ahmet Fethi, Totem Yayıncılık, Temmuz 2014. Kindross, Lord. Osmanlı İmparatorluğunun Yükselişi ve Çöküşü, Çev. Meral Gaspirali, Altın Kitaplar, İstanbul, 2008. Kissinger, Henry. Diplomasi, Çev. İbrahim H.Kurt, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2006. Kuran, Ercüment. Cezayir’in Fransızlar Tarafından İşgali Karşısında Osmanlı Siyaseti, İstanbul, 1957. Lamartine de Alphonse. Osmanlı Tarihi, Çev. Serhat Bayram, Kapı Yayınları, İstanbul, 2011. Lucas, S. Henry. A Short History of Civilization, MCGraw-Hill Book Company, New York, 1953. Macleod, Jenny. Reconsidering Gallipoli, Manchester, 2004. Marhiavelli, Niccolo, Savaş Sanatı, Çev. Alev Tolga, Say Yayınları, İstanbul, 2014. McCarthy, J. The Ottoman Peoples and the End of Empire, London, 2001. Morris, Ian. Dünyaya Neden Batı Hükmediyor, Çev. Gül Çağalı Güven, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 2012. Murphey Rhoads. Osmanlı’da Ordu ve Savaş, Çev. M. Tanju Akad, Homer Kitapevi, İstanbul, 2007. Niccolle, David. Askeri Tarih Dizisi, Çev. Levent Cinemre, No:4 Atilla ve Göçer Kavimler, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011. . İslam Orduları, Çev. Emir Yener, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011. Nye, S. Joseph ve A. David. Küresel Çatışma ve İşbirliğini Anlamak, Çev. Renan Akman, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011. Özdal, Ahmet. Türklerin Savaş Sanatı, Doruk Yayımcılık, İstanbul, 2008. Özel, M. Türk Ordusu, T.C. Kültür Bakanlığı Yayını, 2.Basım, Plaka Matbaası, Ankara, 1999. Öztuna, Yılmaz. Devletler ve Hanedanlar, Cilt 2, Kültür Bakanlığı Basımevi, Ankara, 1996. Pamuk, Şevket. Seçici Kurumsal Değişim ve Osmanlı’nın Uzun Ömürlülüğü, Toplumsal Tarih Dergisi, İstanbul, Şubat, 2005. Parker, Geoffrey. Cambridge Savaş Tarihi, Çev. Füsun Tayanç, Tunç Tayanç, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2014. Ponting, Clive. Dünya Tarihi, Çev. Eşref Bengi Özbilen, Alfa Yayınları, 1.Basım, İstanbul, Mayıs 2011. Roberts, J. M. Avrupa Tarihi, Çev. Fethi Aytuna, İnkılâp Yayınları, İstanbul, 1996. Sabah Gazetesi, 30 Eylül 2006. Sander, Oral. Siyasi Tarih, İmge Kitapevi, İstanbul, 2003. Sheffy, Yigal. British Military Intelligence in the Palestine Campaign, 1914-1918, Frank Cass&Co.Ltd., New York, 2013. Şimşir, N. Bilal. Ege Sorunu Belgeler, C.1, Ankara, 1976. Şimşir, Bilal. Ermeni Propagandasının Amerika Boyutu Üzerine, Erzurum, 1984. Şirokorad, A.B. Osmanlı Rus Savaşları, Selenge Yayınları, İstanbul, 2013. Soytürk, Mehmet. Modern Devlet ve Güvenlik, Fransa, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğunda Jandarma Teşkilatı, History Studies, International Journal of History, Volume 4, Issue 2. 2012. Uçarol, Rıfat. Bir Osmanlı Paşası Dönemi, İstanbul, 1976. . Siyasi Tarih, HAK Yayınları, İstanbul, 2005. Uyar Mesut, Erickson J. Edward. Osmanlı Askeri Tarihi, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014. Yılmaz, Veli. Yakın Dünya Harp Tarihi Özetleri, HAK Basımevi, İstanbul, 1993. Yomralıoğlu, Selahattin. Askeri Strateji: Harp Prensipleri Askeri Harekât ve Muharebe Esasları, KHA Yayını, İstanbul,1978.