EBÛ UBEYDE MA‘MER b. el-MÜSENNÂ, MECÂZÜ’L-KUR’ÂN’I ve MUKADDİMESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 2, 83 - 104, 09.02.2016

Zeynep Nermin Aksakal

Öz

Arap dili ve belâgatı, Kur’ân tefsirinde gerekli olan ilimlerin en önemlisidir. Tefsirde, Kur’ân kelimelerini konulduğu manalardan koparmamak için, Arapça’nın vahiy dönemindeki kullanımlarını bilmek, bu dönemden uzaklaştıkça daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle Kur’ân çalışmalarında kaynak olarak ilk dönem âlimleri ve çalışmaları ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışmada da tefsir başta olmak üzere temel İslâm bilimlerine esas olan filolojik eserler bırakan ilk dönem İslâm âlimlerinden Ebû Ubeyde Ma‘mer b. el-Müsennâ’nın hayatı, ilmî şahsiyeti ve filolojik tefsiri Mecâzü’l-Kur’ân incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Özellikle Mecâzü’l-Kur’ân’ın, tefsir çalışmalarına usûlen yol gösterici olan ve Arap dili ve belâgatı açısından önemli olan giriş bölümündeki konular ele alınmıştır. Fuad Sezgin’in, Mecâzü’l-Kur’ân’ın beş yazma nüshası üzerinde çalışmak suretiyle neşrettiği eser, bu çalışmanın temel kaynağını teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebû Ubeyde, Mecâzü’l-Kur’ân, filolojik tefsir, Arap dili ve belâgatı.

A REVIEW OF ABU UBAYDAH MA‘MAR IBN al-MUTHANNA, HIS BOOK MAJAZ AL-QUR’AN and ITS MUQADDIMA

Öz

Arabic language and rhetoric is the most important science being necessary for Tafsir of the Qur’an. Distance from the date of revelation, it is gaining more importance to know the using of Arabic that was used during the time of revelation in order to do not remove meaning of the Qur’anic words from their places at Tafsir. Therefore early scholars and their works have a particular importance as the source of the Qur’anic studies. In this study, it was studied and evaluated that Abu Ubaydah Ma‘mar Ibn al-Muthanna and his scientific personality who left philological works which are essential to the basic Islamic sciences among the early Islamic scholars. Likewise it was studied his philological tafsir by the name of “Majaz al-Qur‘an”. Especially, issues in the introduction of Mecâzü’l-Kur’ân which guide formally to tafsir studies and are important for the Arabic language and rhetoric, were discussed. “Majaz al-Qur‘an” which was published by Fuad Sezgin by working on five manuscripts, constitutes the main source of this study.

Anahtar Kelimeler

Abu Ubaydah, Majaz al-Qur‘an, philological tafsir, Arabic language and rhetoric.