MELİKÜ’Ş-ŞUARÂ UNVANINI ALAN FARS ŞAİRLERİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 426 - 438, 31.12.2019

Çetin Kaska

Öz

İran’da hüküm
süren birçok devlet nezdinde şairlerin özel bir yeri olmuş, padişah ve vezirler
kendi dönemlerinde sarayda yaşayan bazı şairlere melikü’ş-şuarâ ve emirü’ş-şuarâ
adlı unvanlar vermişlerdir. Bu unvanlar o dönemin en iyi şairine verilmemiştir,
çünkü melikü’ş-şuarâ idari bir unvandır. Fars edebiyatında tarih boyunca kırk
bir şaire melikü’ş-şuarâ unvanı verilmiştir. Bu unvan zamanla önemini kaybetmiş
babadan oğulla geçmiştir. Sarayda yaşayıp hükümdarlardan caize alan melikü’şuarâlar
rahat bir yaşam sürmüşlerdir. Bazı şairler iki hükümdar döneminde de bu
unvanlarını korumuşlardır. Fars edebiyatında melikü’ş-şuarâ unvanını alan ilk
şair Unsurî ve son şair Lütfalî Sûretger’dir. Bağlı oldukları hükümdarlara
danışmanlık, kâtiplik ve nedimlik yapan melikü’ş-şuarâlar kimi zaman savaşlara
da katılmışlardır. Bu makalede melikü’ş-şuarâ unvanı hakkında bilgi verilmiş ve
bu unvanı alan kırk bir Fars şairi incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Melikü’ş-şuarâ, Unsurî, Fars Edebiyatı

Kaynakça

• Ansari, A. S. B. (1995). "Feyzî-i Hindî" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.12, s.524-25.
• Avfî, M. (1361). Tezkire-i Lübâbü’l-Elbâb, Nşr. Edward Browne, Tahran: Kitâbfrûş-i Fahr-i Râzî.
• Çiçekler, M. (2008). “Sabâ-yı Kâşânî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.35, s.331.
• Devletşâh, B. S. (1337). Tezkiretu'ş-şuʻarâ, Nşr. Muhammed Abbâsî, Tahran: Kitâbfrûş-i Bârânî.
• Dihhodâ, A. E. (1377). Lügatnâme-i Dihhodâ, Tahran: Dânişgâh-ı Tahran Müessese-i Lügâtnâme-i Dihhodâ, C.4, s.5904.
• Ensârî, M. (1373). "Ebû'l-ʻAlâ-i Gencevî" Dâiretü'l-maârif-i Bozorg-i İslâmî, Tahran.
• Hâkânî-i Şirvânî, (1338). Dîvân-i Hâkânî-i Şirvânî, nşr. Ziyâeddîn Secâdî, Tahran: Enteşârât-i Zevvâr.
• Hakîkat, A. (1368). Ferheng-i Şâʻirân-i Zebân-i Pârsî, Tahran.
• Halhâlî, S. A. (1333). Tezkire-i Şuʻarâ-i Muʻâsır, C.1, Tahran.
• Hânlerî, Z. (1347). Ferheng-i Edebiyât-i Fârsî, Tahran: Bünyâd-i Ferheng-i İran.
• Hasan Enûşe, “Kârî”, Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Fârsî Der Afganistan, Tahran: 1381, C.3, s.795-96.
• Hidâyet, R. K. (1339). Mecmuʻu’l-fusahâ, Nşr. Mezâher Musafâ, Tahran: Müessese-i İntişârât-i emîr Kebir.
• Kanar, M. (1991). "Bahâr" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.4, s.469.
• Karaismailoğlu, A. (1992). “Benâî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.5, s.429.
• Karaismailoğlu, A. (2007). "Râmî" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.34, s.448.
• Karaismailoğlu, A. (2009). "Selmân-i Sâvecî" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.36, s.446-47.
• Kırlangıç, H. (2010). “Şair” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.38, s.302-304.
• Kırlangıç, H. (2013). “Zülâlî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.44, s.549-50.
• Kurtuluş, R. (2001). "Kâniî-i Tûsî" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kurtuluş, R. (2001). “Kâânî-i Şîrâzî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.24, s.1.
• Kurtuluş, R. (2006). “Mücîrüddîn-i Beylekânî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.31, s.452-53.
• Menûçihrî-i Dâmgânî, (1338). Dîvân-i Menûçihrî-i Dâmgânî, Nşr. Debîr Seyâkî, Tahran: Kitâbfrûşî-i Zevvâr.
• Nâsır Hüsrev, (1339). Dîvân-i Nâsır Hüsrev, Nşr. Dervîş, Tahran: Kitâbfrûşî-i Muhammed Hasan İlmî.
• Nejâd, K. (1381). Ferhengnâme-i Edebî-i Fârsî: Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî, Istılâhât, Mûzûʻât ve Mezâmîn-i Edeb-i Farsî, Nşr. Hasan Enûşe, Tahran: Vizâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, C.2, s.1270.
• Öztürk, M. (2006). “Muhtârî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.31, s.56-57.
• Sadıkoğlu, S. C. (2008). “Sâib-i Tebrîzî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.35, s.541-42.
• Safâ, Z. (1338). Târîh-i Edebiyyât Der Îrân, Tahran: İntişarât-i Firdevsî.
• Şimşekler, N. (2013). “Zuhûrî-i Türşîzî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.44, s.505-506.
• Unsurî-i Belhî, A. (1980). Dîvân-ı Hekîm Unsurî, Tahran.
• Yazıcı, T. (1992). “Benâkitî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.5, s.429-30.
• Yazıcı, Y. (1997). “Hâkânî-i Şirvânî” DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.15, s.168-70.