Recaizade Mahmut Ekrem'in Edebiyata Dair Bazı Dikkatleri ve Eleştirileri

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 223 - 245, 31.12.2019

Ahmet Fikret Kılıç Handan Gürbüz

Öz

Tanzimat’la birlikte siyasî ve sosyal alanda
başlayan Batılılaşma hareketi edebiyatta Şinasi ve Namık Kemal’in açtığı yolda ilerler.
Abdülhak Hamit ve Recaizade Mahmut Ekrem’le de yenileşmeyi sürdürür. Bu,
Recaizade Mahmut Ekrem’i Tanzimat dönemindeki en önemli sanatkârlardan biri
hâline getirir. Tanzimat edebiyatında dikkat çeken eski-yeni edebiyat münakaşalarında
Recaizade Mahmut Ekrem “yeni”nin en büyük temsilcisi kabul edilir.
Münakaşalarında Divan edebiyatını bütünüyle reddetmeyen sanatkâr, Batı
edebiyatından hareketle eskinin yerine konulacak olan unsurları belirler. Genç
yeni nesil onun gösterdiği yolda ilerleyerek Türk edebiyatının gelişimine katkı
sağlar. Bu sebeple çalışmada Recaizade Mahmut Ekrem’in Takdîr-i Elhân, Kudemadan Birkaç Şair, Pejmürde, Takrizat
ve Zemzeme III adlı eserlerinde yer alan sanat ve edebiyat üzerindeki
görüş ve düşünceleri tespit edilmiştir.

Anahtar
Kelimeler: Recaizade Mahmut Ekrem, sanat, edebiyat, Türk edebiyatı.

Anahtar Kelimeler

Recaizade Mahmut Ekrem, sanat, edebiyat, Türk edebiyatı

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi. (2015). Sait Beyefendi Hazretlerine Cevap, hzl. Zeynep Kerman, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• AKTAŞ, Ş. (1996). Yenileşme Dönemi Türk Şiiri Ve Antolojisi 1, Akçağ Yayınları, Ankara.
• AKYÜZ, K. (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• ARSEVEN, T. (2008). Her Güzel Şey Şiirdir Elhân-Takdir-i Elhân, Metin, İnceleme, Salkımsöğüt Yayınları, Ankara.
• BİLGEGİL, M. K. (1980). Edebiyat Bilgi ve Teorileri 1 Belâgat, Sevinç Matbaası, Ankara.
• ERBAY, E. (1997). Eskiler ve Yeniler, Akademik Araştırmalar, Erzurum.
• ERBAY, E. (2003). Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatında Aruz Arayışları, Aktif Yayınları, Erzurum.
• ERBAY, E. (2019). “Recâîzâde Ekrem’e Dair: Bir İhtifâl Ve Şairin Kendisi İçin Yazdığı Kitâbe-i Seng-i Mezâr”, Doğu Esintileri, (10): 249-266.
• ERCİLASUN, B. (2018). Servet-i Fünun’da Edebî Tenkit, Akçağ Yayınları, 4. bs., Ankara.
• GRİMAL, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü Yunan ve Roma, çev. Sevgi Tamgüç, Sosyal Yayınlar, İstanbul: 182-184.
• KAPLAN, M. (1976). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• KAPLAN, M. (2014). Tevfik Fikret Devir-Şahsiyet-Eser, Dergâh Yayınları, 17. bs., İstanbul.
• KILIÇ, F. (1995). Ali Kemal ve Türk Edebiyatı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• OKAY, M. O. (1990). Yeni Türk Edebiyatı Ders Notları Tanzimat Edebiyatı, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum.
• ÖZTÜRK, V. (2014). “On Dokuzuncu Yüzyıl Görsel Çağı ve Osmanlı Yeni Şiiri”, Monograf, (2): 12-42.
• PARLATIR, İ. (1995). Recaî-Zade Mahmut Ekrem Hayatı-Eserleri-Sanatı, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• PERİN, C. (1946). Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Recâîzade Mahmûd Ekrem. (2016). Ta’lîm-i Edebiyyât, hzl. Furkan Öztürk, Dün Bugün Yarın Yayınları, İstanbul.
• Recaizade Mahmut Ekrem. (1997). Recaizade Mahmut Ekrem’in Bütün Eserleri II, hzl. İsmail Parlatır-Nurullah Çetin-Hakan Sazyek, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Recaizade Mahmut Ekrem. (2014). Recaizade Mahmut Ekrem’in Bütün Eserleri-2 Takdîr-i Elhân, Kudemadan Birkaç Şair, Pejmürde, Takrizat, hzl. Hakan Sazyek-Tolga Bayındır-Esra Sazyek-Doğan Evecen, Umuttepe Yayınları, Kocaeli 2014.
• ŞEYDA, A. (Bahar 2009). “Muallim Naci’nin Türkçe Üzerine Düşünceleri”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4, (3), 2072-2080.
• TANSEL, F. A. (1953). “Muallim Naci İle Recaizâde Ekrem Arasındaki Münakaşalar Ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebî Hâdiseler”, Türkiyat Mecmuası, X, Osman Yalçın Matbaası, İstanbul: 159-200.
• TÖKEL, D. A. (1998). “Muallim Naci-Recâizâde Mahmud Ekrem Tartışmaları Zâviyesinden Tanzimat’ta Tenkit Faaliyetlerine Umumi Bir Bakış”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, (1): 237-249.
• UÇMAN, A. (1992). “Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Tenkit Anlayışı”, l50. Yılında Tanzimat, Yayına hzl. Hakkı Dursun Yıldız, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• UYSAL, R. S. (2010). Belâgat ve Edebî Sanatlar Lügati, Doğu Kitabevi, İstanbul.
• YETİŞ, K. (1996). Talîm-i Edebiyat’ın Retorik Ve Edebiyat Nazariyâtı Sâhasında Getirdiği Yenilikler, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• YETİŞ, K. (2005). Belâgattan Retoriğe, Kitabevi Yayınları, İstanbul.