2321 NUMARALI HAFİK KAZASI MÜSLİM NÜFUS DEFTERİNİN DEĞERLENDİRMESİ (1256-1260/1841-1845)

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 495 - 522, 31.12.2019

Muhammed Köse Ceyda Savaş

Öz

Osmanlı Devleti’nin sosyal, ekonomik ve kültürel yapısına dair incelemeler yapılırken, Başbakanlık Osmanlı Arşivi bünyesinde bulunan Nüfus Defterleri, içinde barındırdıkları bilgiler açısından düşünüldüğünde şehir tarihi açısından oldukça büyük bir önem arz etmektedir.
Modern anlamda Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı 1831 yılında yapılmıştır. 1831 yılından önce Osmanlı Devleti’nde yapılan sayımlar genel olarak vergilendirme amacı ile yapıldığı için sayımı yapılan bölge ve kazanın nüfusunun tespiti açısından yeterli değildir. 1831 sayımı ise, bireylerin askeri amaçlı olarak tespitine yönelik yapılan ilk sayım olma özelliğine sahiptir.
Bu çalışmada, miladi 1256-1260 (1841-1845) yılları arasında Hafik Kazasında ve köylerinde bulunan Müslim erkek nüfus ve hane reislerinin meslekleri, kişilerin, fiziksel özellikleri, özür durumları hakkında bilgi verilmiştir. Defterde yer alan, Müslim nüfusa ait bilgiler günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Sonuç olarak, nüfus defteriyle yörenin demografik, sosyal ve idari yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

XIX. Yüzyıl, , Osmanlı Devleti, ,

Kaynakça

• REFERENCES/KAYNAKÇA Başbakanlık Osmanlı Arşivi NFS. d 2321.
• AKBULUT, G. (2007). Sivas İlinin Başlıca Nüfus Coğrafyası Özellikleri, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, N.1, C.31. (83-100).
• AKPINAR, E.ve AKBULUT, G. (2007). Hafik Gölü ve Yakın Çevresinin Turizm Olanakları, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, C.9, S.1.
• AKYAKAN, T. (1979). Göç ve Değişme, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, s. 21.
• AKYILDIZ, A.(2010). “Muhtar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 31, İstanbul, (51-53).
• BAŞARAN, M. SARIBAY HAYKIRAN, A.H. (2015). 1261/M. 1845 Tarihli Nüfus Defterlerine Göre Tire’ye Gelen Müslim ve Gayrimüslimlerin Nitelik ve Nicelikleri, Turkish Studies, s.154.
• BERKES, N. (2013). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, 19. Baskı, İstanbul.
• CAMCI, A.(2016). Hafik İlçe Merkezi’nin Coğrafi Etüdü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ÇETİN, S. DOĞAN, A. (2018). Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusunun Kurulması ve Amasya’ya Yayılması, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3).
• DOĞAN, A. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik Bir İnceleme, Mediterranean Journal Humanities, IV/2, (71-88).
• DOLANBAY, M. (2010). (Edt), Selçukludan Günümüze Hafik, Asistan Yayıncılık Matbaacılık, Sivas.
• ELDEM, H. (2015). Yerel Yönetimler Reformunun Bir Parçası Olarak Köy Kanunu Tasarı Taslağı, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 2, S. 1.
• ERDEM, H. (2018). Karacahisar-ı Sahib Sancağına Bağlı Han-Barçın ve Sandıklı Kazalarındaki Aşiretlere Ait 1721 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi ve Transkripsiyonu (H.1256/M. 1840-1841), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• FARIMAZ KESREN, N. (2011). Temettuat Defterlerine Göre 19. Yüzyıl Ortalarında Hafik Kırsalı, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• GÖKÇE, E. (2017). “Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusuna Asker Alımı (Hamid Sancağı ve Isparta Örneği)’’, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, C. 6, No. 4.
• GÜL, A. (2015). Son Dönem Osmanlı Taşrasında Yaşanan İç Göçlere Dair Bazı Değerlendirmeler (Eğin Kazası Örneği), Turkish Studies, Vol.10, (93-117).
• GÜL, A. (2017). Osmanlı Dönemi Erzincan Kazası Nüfusu, Akademik Sosyal Araştırma Dergisi, Yıl:5 S.47, s.40.
• GÜLEKOĞLU, Ü.G. (2018). 3695 Numaralı ve 1832 Tarihli Nüfus Defterine Göre Tarsus’un Demografik Yapısı(Kusun, Ulaş ve Elvanlı Kazaları), Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• GÜLER, İ. (2000). XVIII. Yüzyılda Osmanlı Esnaf ve Zanaatkârları ve Sorunları Üzerine Gözlemler, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S.2.
• GÜNEŞ, M. (2014). Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili, Akademik Bakış, C.8, S.15, (221-240).
• İPŞİRLİ, M. (2003). Osmanlılar ’da Lakap, TDVİA, C.27, Ankara.
• KAHRİMAN, S. GÜR, F. (2012). Amasya Nüfus Defterleri(1840), Amasya Belediyesi Kültür- Sanat Yayımları.
• KARAL, E.Z. (1943). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı1831, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, C195/3, s.6.
• KARPAT, K.H. (2010). Osmanlı Nüfusu, (Çev: Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, İstanbul.
• KÖSE, M. (2016). 2688 Numaralı Palu Nüfus Defterine Göre 1841 Yılında Savan Nahiyesinin Demografik ve Sosyal Yapısı, Bingöl Araştırma Dergisi, C. 2, N. 139-369X, (87-128).
• KÜÇÜK, C.(2007). Ceride Nezareti, TDVİA, C.7, İstanbul.
• MAHİROĞULLARI, A. (2001). Seyyahların Gözünden Sivas, Boğaziçi Yayınları, İstanbul
• McCarthy, J. (1998). Müslümanlar ve Azınlıklar, (Çev. Bilge Umar), İnkılap Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• MENEKŞE, M. (2016). 19. Yüzyıl Ortalarında Sosyo- Kültürel Bir Ürün Olarak Lakaplar: Bilgi Kasabası Örneği (Aile/Sülale İsimleri Listeleri İle Birlikte), Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, C. 9, S. 43, (819-841).
• ORTAYLI, İ. (2018). “Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri” TTK Yayınları, Dizi: VII, S. 178, Ankara.
• ÖZGÜR, M. (2004). Türkiye’de Toplam Doğurganlık Hızının Mekânsal Dağılışı, Coğrafi Bilimler Dergisi, C.2, S.2.
• SAYIN, Y. ve USANMAZ, A. ve ASLANGİRİ, F. (2016). Uluslararası Göç Olgusu ve Yol Açtığı Etkiler: Suriye Göçü Örneği, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (31), (1-13).
• SERBESTOĞLU, İ. (2014). 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Nüfus Algısının Değişimi ve Nüfusu Artırma Çabasında Müfettişlerin Rolü, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 7, S.31, (255-273).
• SEZER, H. (1997). Yeniçeri Ocağının Kaldırılışının Taşraya Yansıması (1826-1827), Tarih Araştırma Dergisi, C. 19, S. 30.
• ÜNAL, T. Türk Siyasi Tarihi(1700-1958), Emel Yayınları, 5. Baskı, Ankara. http://www.hafik.gov.tr/hafik-ilcemizin-tarihi, (07.06.2019-07.43).