THE NATIONAL STRUGGLE PERIOD I. EDUCATION’S CONGRESS AND COMMENTS ON THE EDUCATION RIG-HTS OF I. PARLIAMENT

Yıl 2011, Cilt: 4 Sayı: 2, 353 - 378, 15.12.2011

Nuran Kılavuz İbrahim Tanık

Öz

In the World War I and in the National Struggle Period following it, it was fought
against the enemy in the front lines, on the other hand, it was also fought against the
backwardness of the matter of education that left the country behind. Education, a
social need, keeps the culture and character of the society. The modernization of
education in Turkey has begun with the period of administrative reforms, the transition
to the modern education system, however, has been carried out in the period of
Republic. Even in National Struggle Period, Mustafa Kemal Atatürk mainly focused
on removing ignorance and the necessity of education‟s expansion on the spacious
mass. Transferring the strong and permanent values forming the nation‟s culture to
younger generations and providing the continuity of national culture are among the
most important missions of education. The other one is to carry out some changes
demanded in behaviours of the society, to provide the society‟s development, improvement
and becoming contemporaneous.
In order to provide these developments, Mustafa Kemal Atatürk assembled in Ankara
Education Congress even in independence years, on 15 June 1921, to make a
program of national education works. According to the decisions made in this congress,
the education program that is going to be made should correspond with the
social and vital needs of Turkish nation and the requirements of the age.
The decisions made in this congress has played an important role for the steps that
will be taken about education later.

Anahtar Kelimeler

I. Education‟s Congress, Teachers, Schools

MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİNDE MAARİF KONGRESİ VE I. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NİN EĞİTİM-ÖĞRETİM HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Öz

I.Cihan Harbi ve onu izleyen Millî Mücadele Döneminde, bir taraftan cephede düş-mana karşı savaşılırken, diğer taraftan da ülkeyi geri bırakılan eğitim ve öğretim konusunun geri kalmışlığı ile savaşılmıştır. Toplumsal bir ihtiyaç olan eğitim, top-lumun kültür ve karakterini muhafaza eder. Türkiye‟de eğitim ve öğretimin modern-leşmesi Tanzimat‟la birlikte başlamış, gerçek anlamda modern eğitim-öğretim sis-temine geçiş ise Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilmiştir. Daha Millî Mücadele döneminde Mustafa Kemal, Türkiye‟nin çağdaşlaşması için her şeyden önce “ceha-letin izale edilmesi” ve eğitimin geniş halk kitlelerine yayılması zorunluluğu üzerin-de durmuştur. Eğitimin en önemli görevleri arasında, milletin kültürünü oluşturan sağlam ve kalıcı değerleri genç kuşaklara aktarmak, millî kültürün devamlılığını sağlamaktır. Bir diğeri ise, toplumun davranışlarında istenilen bazı değişiklikleri gerçekleştirmek; toplumun gelişmesini, ilerlemesini ve çağdaşlaşmasını sağlamaktır.
Bu gelişmeleri sağlamak için Mustafa Kemal, daha kurtuluş yıllarında 15 Temmuz 1921‟de, millî eğitim işlerinin bir programını hazırlamak amacıyla Ankara‟da Maa-rif Kongresi‟ni toplamıştır. Bu kongrede alınan kararlara göre, hazırlanacak eğitim programı, Türk Milletinin sosyal ve hayati ihtiyaçları ile çağın gereklerine uygun olmalıdır.

Bu kongrede alınan kararlar, daha sonra eğitim konusunda atılacak adımlarda
önemli bir rol oynamıştır.

Anahtar Kelimeler

I. Maarif Kongresi, Öğretmenler, Mektepler

Kaynakça

• AFET İNAN, Ayşe; M.Kemal Atatürk‟ten Yazdıklarım, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
• AKANDERE, Osman; (2008/II). “İdama Mahkûm Edilen Bir Hükümet: Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi‟nin İlk İcra Vekilleri Hakkında Çıkartılan İdam Kararları”, SAÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2008/II, s.185-241. Heyeti
• AKYÜZ, Yahya; Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S.2004), Pagem Yayın- cılık, Ankara 2004.
• AKYÜZ, Yahya; Türk Eğitim Tarihi. Pagem Yayıncılık, Ankara 2007.
• AKYÜZ, Yahya; Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu (1919- 1922,.TTK Yayınları, Ankara 1988.
• ALTUNYA, Niyazi; “Türkiye‟de Öğretmen Yetiştirme”, Cumhuriyet‟in 100. Yılında Eğitim Kurultayı, İnönü Üniversitesi Matbaası, Malatya, 2008. s.297-319.
• ARI, Asım; “Tevhid-i Tedrisat ve Laik Eğitim”, Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Sayı:1,Ankara 2002. s.181-192.
• Atatürk‟ün Söylev ve Demeçleri C.II , Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1989.
• BERKES, Niyazi; Türkiye‟de Çağdaşlaşma. Haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• BİNBAŞIOĞLU, Cavit; Türk Eğitim Düşüncesi Tarihi, Anı Yayınları, An- kara 2005.
• BURAK, Durdu Mehmet; “Atatürk‟ün Eğitim Anlayışı ve Kıbrıslı Mehmet Efendi‟nin Eğitime Katkıları”, Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:16, No:2, Kastamonu 2008 Ekim. s.298-312.
• DOĞANER, Yasemin;“Elifba‟dan Alfabeye: Yani Türk Harfleri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, Ankara 2005 Aralık. s.27-44.
• DOĞRAMACI, İhsan; “Atatürk ve Eğitim”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 3, Cilt: I, Ankara 1985 Temmuz. s.66-91.
• DÖNMEZ, Cengiz; ORUÇ, Şahin; II. Meşrutiyet Dönemi Tarih Öğretimi, Gazi Kitapevi, Ankara 2006.
• DÖNMEZ, Cengiz;“Atatürk‟ün Eğitim İle İlgili Görüş ve Uygulamalarına Toplu Bir Bakış”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergi- si. Cilt:7, Sayı:1,Ankara 2006. s.91-109.
• ERGİN, Osman Nuri; Türk Maarif Tarihi C.III, Eser Neşriyat, İstanbul 1942.
• ERGÜN, Mustafa; Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ocak Yayınları, Ankara 1982.
• EROĞLU, Hamza; Türk İnkılâp Tarihi, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1982.
• FİLİZ, Şahin; “Atatürk‟ün Eğitim Felsefesi”, Cumhuriyet‟in 100. Yılında Eğitim Kurultayı, İnönü Üniversitesi Matbaası, Malatya 2008. s.32-40.
• GÖLDAŞ, İsmail; Millî Mücadele Döneminde Öğretmenler Hakkında, Öğ- retmen Dünyası Yayınları. İstanbul 1981.
• GÜLER Ali; AKGÜL, Suat; Atatürk ve Eğitim, Kara Harb Okulu Basımevi, Ankara 1999.
• GÜNEŞ, İhsan; Birinci TBMM‟nin Düşünce Yapısı (1920-1923.)Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2009.
• Hakimiyeti Milliye, Sayı 238, 18 Temmuz 1921.
• KARABEKİR, Kazım; Çocuk Davamız Cilt: I, Emre Yayınları, İstanbul 1995.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri; Kazım Karabekir ve Eğitim, Çizgi Kitapevi Yayınları, Konya 2001.
• NUR, Rıza; Hayat ve Hatıratım II. Cilt, Altındağ Yayınları, İstanbul 1968.
• OĞUZKAN Turhan, “Atatürkçü Eğitim Politikası ve Milli Eğitim” Atatürk- çülük (İkinci Kitap) Atatürk ve Atatürkçülüğe İlişkin Makaleler, İstan- bul 1984.
• ÖZTÜRK, Cemil; Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası. TTK Ya- yınları, Ankara 1996.
• POLAT HAYDAROĞLU, İpek; Osmanlı İmparatorluğu‟nda Yabancı Okul- lar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
• SARIHAN Zeki,1921 Maarif Kongresi, MEB Yayınları, Ankara 2009.
• SU, Kamil; Sevr Antlaşması ve Aydın. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
• ŞİŞMAN, Adnan; “XX. Yüzyıl Başlarından Günümüze Eğitim Alanında Yenilikler, Azınlıklar ve Yabancı Cumhuriyet‟in 100. Yılında Eğitim Kurultayı, İnönü Üniversitesi Mat- baası, Malatya 2008. s.83–104.
• Okulların Toplumsal Etkileri”,
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:1, TBMM Basımevi, Ankara, 1959.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:2, TBMM Basımevi, Ankara, 1981.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:4, TBMM Basımevi, Ankara, 1981.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:5, TBMM Basımevi, Ankara, 1981.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:6, TBMM Basımevi, Ankara, 1943.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:8, TBMM Basımevi, Ankara, 1945.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:9, TBMM Basımevi, Ankara, 1954.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:11, TBMM Basımevi, Ankara, 1958.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:12, TBMM Basımevi, Ankara, 1958.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:14,TBMM Basımevi, Ankara, 1958.
• TBMM, Z.C. Devre:1, Cilt:28,TBMM Basımevi, Ankara, 1961.
• VAHAPOĞLU, M.Hidayet; Osmanlı‟dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları, Boğaziçi Yayınları, Ankara 1990.
• Yenigün, Sayı 660-280, 15 Temmuz 1921.
• YILMAZ, Zafer, BAKIR, Kemal; Balkan Milliyetçiliğinin Türk Eğitim Dü- şüncesine Etkileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:13, S:1, Nisan 2009. s.52-70.
• YÜCEL Hasan Âli, Türkiye‟de Orta Öğretim, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1994.