The Democracy Rhetoric of Democrat Party

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 1, 107 - 130, 16.06.2014

Yusuf Keskin

Öz

The topic of the article is the democracy rhetoric of the Democrat Party during the period 1950-1960.In this context, three different seperate phases have been identified in the light of the evolution and transformation of democracy rhetoric of Democrat Party during years. The first phase is covered by the years 1945-1950, when Democrat Party was in opposition. In this phase, the rhetoric of democracy was based on to the idea of to strenghten democracy and to improve fundamental rights and freedoms.In the second phase covering the period 1950-1954, the rhetoric of democracy was started to slow down and the limits of the fundamental rights and freedoms began to determined in this context. The third phase covering the years 1954- 1960 reflects a period when Democrat Party moved away from democracy and established an authoritarian governance.

Anahtar Kelimeler

Democracy Words, Democrat Party, Republican People's Party, Single Party Period, Political Power Struggle

Demokrat Parti İktidarı ve Günümüze Yansımaları

Öz

1950–1960 tarihsel aralığında yaşanan Demokrat Parti iktidarı uygulamaları daha sonraki süreçte; siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel alanda önemli etkiler yarat-mıştır. Bu eksende, Demokrat Parti'nin özgürlükçü demokratik düzen ve liberal ekonomi söylemleriyle geldiği iktidardaki uygulamaları ve bu uygulamaların etkileri üzerinde durulmuştur. DP'nin1950 yılında başlayan iktidar sürecinde ilk dört yıl ekonomik ve demokratik dönüşüm açısından önemli bir evreyi temsil etmiş, 1954 yılından itibaren ekonomik verilerin tersine dönüşü ve muhalefetin sert söylemleri, DP'nin tutum ve uygulamalarında söylemleriyle uyuşmayacak ölçüde sapmaları doğurmuştur. Özellikle tek parti iktidarı dönemi bürokratik unsurların ve üniversite öğretim üyelerinin sert muhalefeti karşısında daha da sertleşen DP, devleti ve top-lumu kontrol altına alma noktasında daha totaliter bir yönetim anlayışına bürün-müştür. Bu dönem ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapılanma günümüz Türki-ye'sinin ortaya çıkmasında önemli bir role sahiptir. Kapitalist sistemin kurum ve kültürüne sahip olmadan yaşanan ekonomik dönüşüm, dış politikada ABD eksenli bir yaklaşım, siyasal hayatta patronaj ve tek adam anlayışına bağlı siyaset anlayışı ve iktidar-muhalefet ilişkilerinde yaşanan kırılmalar, günümüz siyasal, sosyal eko-nomik ve kültürel yapısının ortaya çıkmasında belirleyici unsurlar olmuştur.

Anahtar Kelimeler

emokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Tek Parti Dönemi, Siyasal Partiler, Laiklik Algısı, Liberal Ekonomi

Kaynakça

• Sayılı Türk Ceza Kanununun 526 nci Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, (1950), T.C.Resmî Gazete, Sayı:7335, 17 Haziran 1950.
• Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecindeki Türkiye (1945–1980), (3. Baskı), (Türkçesi: Ahmet Fethi), Hil Yayınları, İstanbul 2007.
• Aksiyon, Sayı:861, 06 Haziran 2011.
• Albayrak, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946–1960), Phoenix Yayınevi, Ankara 2004.
• Aliefendioğlu, Yılmaz, “Seçim Sistemleri ve Siyasal Etkileri,” Gündem, Çankaya Üniversitesi, Sayı:21, (Nisan 2005), ss.11–16.
• Altan, Cemal, “Türkiye‟de 1950–1960 Dönemi Milletvekillerinin Sosyolojik Özellikleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22, (Aralık 2008), ss.23–37.
• Altan, Mehmet, Darbelerin Ekonomisi, Sis Yayıncılık, İstanbul 2006.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam III. Cilt 1950–1964, (6. Basım), Remzi Kitabevi, İstanbul Kasım 2000.
• Baytal, Yaşar, “Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları (1950–1957)”, Ankara Üniversitesi Türk inkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Der- gisi, Sayı: 40, (Kasım 2007), ss.545–567.
• Bilgiç, Sadettin, Türkiye’de Seçimler ve Seçim Kanunları, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1995.
• Birand, Mehmet Ali, Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu, (6.Baskı), Milliyet Yayınları:136, İstanbul Mart 1993.
• Boratav, Korkut Gelir Dağılımı, Gerçek Yayınları, İstanbul 1969.
• Bulut, Sedef, Muhtıra Sonrası Demokratikleşme Hareketine Örnek Model Olarak 1973 Genel Seçimleri, Berikan Yayınevi, Ankara 2007.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1950’den Günümüze, (4. Baskı), İmge Kitapevi Yayınları, Ankara 2000.
• Çavuşoğlu, Hüseyin, “Türk Siyasi Hayatında Merkez Sağ Çizginin Tarihi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), Elazığ 2009, ss.265–278.
• Demirel, Tanel, Adalet Partisi İdeoloji ve Politika, İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
• Demokrat Parti Program ve Tüzüğü, Doğuş Matbaası, Ankara 1953.
• Dikici, Ali, “Demokrat Parti Döneminde İç Güvenlik ve Türk Polis Teşkila- tı”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt:3, Sayı:5, Kış 2009, ss.61–94.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti – Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara 1998.
• Ertem, Barış, “Türkiye-ABD İlişkilerinde Truman Doktrini Ve Marshall Planı”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21) Haziran 2009, ss.377–397.
• Gez, Başak Ocak, “Türkçe Ezan Meselesi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. II, Sayı: 6–7, İzmir 1997, ss. 157–168.
• Günal, Erdoğan, Türkiye’de Demokrasinin Yüz Yıllık Serüveni, Karakutu Yayınları, İstanbul 2009.
• Günal, Erdoğan, Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Siyasal Kurumlar Üstünde- ki Etkileri, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• Haytoğlu, Ercan- İnan,Süleyman, Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara 2006.
• Ilıcak, Nazlı, 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor, Cilt II, Kervan Yayınları, İstanbul 1975.
• İleri, Ülkü, Türkiye'de Toplumsal Değişimin Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri, Tühis Yayınları, Ankara 2009.
• İstatistik Göstergeler, DİE, 1923–2007.
• Kaştan, Yüksel, “Türkiye'de Demokratikleşme Hareketleri İçinde Sivil Top- lum Örgütleri (1945- 1960)”, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakülte- si Dergisi, 3 (32), (Güz 2006), ss73–90.
• Keyder, Çağlar, Türk Demokrasisinin Ekonomi Politiği, Geçiş Sürecinde Türkiye, (Derleyen: İrvin Cemil Schich, ve E.Ahmet Tonak), Bilim Dizisi, Belge Yayınları, İstanbul 1992.
• Koçak, Cemil, Siyasal Tarih (1923–1950)- Çağdaş Türkiye (1908–1980), (10.Baskı), Cem Yayınları, İstanbul 2008.
• Kongar, Emre, İmparatorluktan Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1997.
• Kongar,Emre, 21. Yüzyılda Türkiye, (26.Basım), Remzi Kitapevi, İstanbul 2000.
• Mert, Nuray, Merkez Sağın Kısa Tarihi, Selis Yayınları, İstanbul 2007.
• Milliyet, 18 Nisan 1960.
• Örs, Birsen, Türkiye’de Askeri Müdahaleler, Der Yayınları, İstanbul 1996.
• Öymen, Örsan, Bir İhtilal Daha Var, Milliyet Yayınları, İstanbul 1986.
• Özçelik, Pınar Kaya, “Demokrat Parti‟nin Demokrasi Söylemi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(3), Ankara 2010, ss.163–187.
• Özdağ, Ümit, Ordu-Siyaset İlişkisi, Gündoğan Yayınları, Ankara 1991.
• Parasız, İlker, Türkiye Ekonomisi; 1923’ten Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları, Ezgi Kitapevi Yayınları, Bursa 1998.
• Savcı, Bahri, Demokrasimiz Üzerinde Düşünceler, A.Ü. SBF Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara 1963.
• Shaw, Stanford Shaw-Ezel, Kural Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türki- ye, Cilt II, E Yayınları, İstanbul 1982.
• Taşdelen, Musa, Siyaset Sosyolojisi, Kocav Yayınları, İstanbul 1997.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler, 1859–1952, Arba Yayınları, İstanbul 1995.
• Tunçay, Mete, Siyasal Tarih (1950–1960), Çağdaş Türkiye 1908–1980 Tür- kiye Tarihi:4, (Derleyen: Sina Akşin), (4. Basım), Cem Yayınevi, İstanbul Ekim 1995.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10Kasım 1938 – 14 Mayıs1950), 4. Kitap, I.Bölüm, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
• Turhan, Mümtaz, Siyasal Elitler, Gündoğan Yayınları, Ankara 1991.
• Üstel, Aziz „Öküz Anadolulu sen nerden benim efendim oluyorsun , Star, 5 Ocak 2012
• Yeşilkaya, Neşe, İdeoloji ve Mimarlık, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
• Yetim, Fahri, Ulus ve Zafer Gazetelerinin Karşılaştırmalı İncelemesi(1957– 1960), ( Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Ankara 2006.
• Yılmaz, Ensar, Dp’nin İktidara Geliş Süreci (1945-1950), (Doktora Tezi) , Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Zafer, 1 Mayıs 1960.
• Zürcher, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.