Öz
Yazma eserlerde hazırlık bölümü olarak düşünülen besmele, hamdele, salvele ve eserin asıl konusuna kadar olan bölümlerdeki cümleler, karma dil yapısı özellikleri göstermektedir. Karma dil, başka dillere özgü kelime grubu, ara cümle, tamlama vb. yapıları bünyesinde barındıran dildir. Arapça ve Farsça yapıları bünyesinde barındıran Türkçeye karma dil olmasından dolayı Osmanlıca adı da verilmektedir. Osmanlıca eserlerin çeviri yazıları yapılırken, karma dil yapılarının çözümü de metinde yerini almalıdır. Çeviri yazılı metin okunurken aynı zamanda araştırmacı yardımıyla karmaşık yapılı bölüm ve bu bölümdeki düşünceler kavranabilmelidir.
Birçok çeviri yazıda karma yapılı bölümlerin çözümü ihmal edilir. Karma yapıyı çözmemek ve karma yapının çüzümünü tamamen okuyucuya bırakmak çeviri yazılı eserler için bir eksiklik olarak görülür. Bu yazıda bazı eserlerden karma dil yapısı özelliği taşıyan örnekler belirlenmiş, örneklerdeki karma dil yapıları çözümlenmiş ve karma yapıyla ilgili olan hatalar açıklanmıştır. Bir taraftan örnekler açıklığa kavuşturulurken diğer taraftan farklı dillerin yapılarının çeviri yazıda nasıl ifade edilebileceği ile ilgili önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKDAĞ, H. (1999). Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin kitabevi, 5. bs.
- AKSAN, D. (2009). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK.
- ASLAN, E. (2017) Eser-i Şevket: Sözlükbilimsel İnceleme - Metin - Dizin. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı yayımlanmamış doktora tezi.
- ATASOY, F. O. (2013). Metin Yayınlarında Noktalama Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları (23)1. 135-162.
- ATASOY, F. O. (2010). Türkçede Noktalama. İstanbul: Özel Kitaplar.
- AVŞAR, Z. (2008). “Tenkitli Metin Neşrinde İmla Sorunu Üzerine Yeni Düşünce ve Öneriler”, Turkish Studies. 3(6), 59-95.
- AYVERDİ, İ. ve Topaloğlu, A. (2006). Mȋsȃlli Büyük Türkçe Sözlük, I-III, İstanbul.
- BANGUOĞLU, T. (1990). Türkçenin Grameri. Ankara: TTK Yayınları, 3. bs.
- BURAN, A. (2006). Karma Diller ve İki Örnek: Klasik Osmanlıca ve Kürtçe. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(20): 19–33.
- CANPOLAT, M. ve ÖNLER, Z. (2016). Edviye-i Müfrede. Ankara: TDK Yayınları, 2. bs.
- DAĞLAR, A. (2017). Metin mi Nüsha mı? Metin-Nüsha Ontolojisi Bağlamında Terminoloji Sorununa Eleştirel Bakışlar. Edebi Eleştiri Dergisi, 1(1), 16-32.
- DAŞDEMİR, Ö. ve BABÜR, Y. (2015). Cihan Şah ile Şemsiyye Hikȃyesi. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 1. bs.
- DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI. (2010). Dinȋ Kavramlar Sözlüğü, Ankara.
- DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI. (2013). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara.
- FȊRȖZȂBȂDȊ, M. b. Y. (2011). el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî.
- HORATA, Osman (1992). “Klasik Edebiyatımıza Ait Metinlerin Neşrinde Karşılaşılan İmlâ İle İlgili Bazı Problemler”, I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu, İLESAM, Ankara, 17-18 Ocak 1992.
- IŞIK, C. (2015). Arapça Sıfat Tamlamalarının Türkçe İle Karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi 19 (64), 41-58.
- KARAAĞAÇ, G. (2011). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları
- KARABEY, T., vd. (2015). Hȃce-i Cihȃn ve Netȋce-i Cȃn. Ankara: Akçağ Yayınları.
- KORKMAZ, Z. (1979). Eski Osmanlı Kaynaklarının Yayınında Transkripsiyonla İlgili Değerlendirmeler. Türkoloji Dergisi, 8(1), 67-77.
- KORKMAZ, Z. (2017). Marzubȃn-nȃme Tercümesi Destȗr-ı Şȃhȋ. Ankara: TDK Yayınları, 2. bs.
- KÖKSAL, M. F. (2008). Metin Tamiri (Usul ve Esaslar, Uygulamalar ve Bazı Teklifler). Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1, 169-190.
- KUT, GÜNAY (1999). “Metin Tesbitinde Birinci Aşama: Vezin ve Anlam”. İlmî Araştırmalar, 8, 189-198.
- MUTÇALI, S. (2012). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık.
- SARI, M. (1985). Arapça - Türkçe Lügat (El-mevarid). İstanbul: Bahar Yayınları.
- SARIKAYA, B. (2019). Tercüme-i Acȃ’ibü’l-Mahlȗkȃt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
- ŞEMSEDDȊN SȂMȊ (2015). Kȃmȗs-i Türkȋ. İstanbul: Çağrı Yayınları. [Dersaadet: İkdam Matbaası. 1317].
- ŞEVKET EFENDİ. (1851). Eser-i Şevket. Süleymaniye Kütüphanesi: Hacı Mahmud Efendi.
- TULUM, M. (2000). Tarihî Metin Çalışmalarında Usul – Menâkıbu’l-kudsiyye Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Deniz Kitabevi.
- TULUM, M. (1996). Elvan Celebi’nin Menakıbu’l-Kudsiyye Adlı Eserinin İkinci Baskısı Munasebetiyle. İlmi Arastırmalar 2. 175-228
- TÜRK DİL KURUMU. (2010). Türkçe Sözlük. Ankara.
- UMUTLİ, M. (2011). Arapça KPDS Kılavuzu, İstanbul.
- ÜNVER, İ. (1993). Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler. Türkoloji Dergisi, 11 (1), 51-89.
Öz
The sentences in the sections up to the main subject of the work with the Basmala, Hamdala, Salvala, which are considered as preparatory parts in manuscripts, show the characteristics of mixed language structure. Mixed language, word group specific to other languages, parenthetical sentences, phrases, etc. it is the language that contains the structures. Turkish, which includes Arabic and Persian structures, is also called Ottoman Turkish because of its mixed language. The solution of mixed language structures should be included in the text while translating the Ottoman works. While reading the translated text, the complex section and the thoughts in this section should be grasped with the help of the researcher.
It is seen that mixed sections are omitted in many translations. Not solving the mixed structure and leaving the solution of the mixed structure completely to the reader indicates the lack of translated written works. In this article, examples of mixed language structures were determined from some works, mixed language structures in the examples were analyzed and errors related to mixed structure were explained. In this study, on the one hand, examples were clarified, on the other hand, suggestions were made on how to express the structures of different languages in translation.
Anahtar Kelimeler
Sentence Structure Mixed Language Arabic sentences Introduction
Kaynakça
- AKDAĞ, H. (1999). Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin kitabevi, 5. bs.
- AKSAN, D. (2009). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK.
- ASLAN, E. (2017) Eser-i Şevket: Sözlükbilimsel İnceleme - Metin - Dizin. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı yayımlanmamış doktora tezi.
- ATASOY, F. O. (2013). Metin Yayınlarında Noktalama Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları (23)1. 135-162.
- ATASOY, F. O. (2010). Türkçede Noktalama. İstanbul: Özel Kitaplar.
- AVŞAR, Z. (2008). “Tenkitli Metin Neşrinde İmla Sorunu Üzerine Yeni Düşünce ve Öneriler”, Turkish Studies. 3(6), 59-95.
- AYVERDİ, İ. ve Topaloğlu, A. (2006). Mȋsȃlli Büyük Türkçe Sözlük, I-III, İstanbul.
- BANGUOĞLU, T. (1990). Türkçenin Grameri. Ankara: TTK Yayınları, 3. bs.
- BURAN, A. (2006). Karma Diller ve İki Örnek: Klasik Osmanlıca ve Kürtçe. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(20): 19–33.
- CANPOLAT, M. ve ÖNLER, Z. (2016). Edviye-i Müfrede. Ankara: TDK Yayınları, 2. bs.
- DAĞLAR, A. (2017). Metin mi Nüsha mı? Metin-Nüsha Ontolojisi Bağlamında Terminoloji Sorununa Eleştirel Bakışlar. Edebi Eleştiri Dergisi, 1(1), 16-32.
- DAŞDEMİR, Ö. ve BABÜR, Y. (2015). Cihan Şah ile Şemsiyye Hikȃyesi. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 1. bs.
- DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI. (2010). Dinȋ Kavramlar Sözlüğü, Ankara.
- DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI. (2013). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara.
- FȊRȖZȂBȂDȊ, M. b. Y. (2011). el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî.
- HORATA, Osman (1992). “Klasik Edebiyatımıza Ait Metinlerin Neşrinde Karşılaşılan İmlâ İle İlgili Bazı Problemler”, I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu, İLESAM, Ankara, 17-18 Ocak 1992.
- IŞIK, C. (2015). Arapça Sıfat Tamlamalarının Türkçe İle Karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi 19 (64), 41-58.
- KARAAĞAÇ, G. (2011). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları
- KARABEY, T., vd. (2015). Hȃce-i Cihȃn ve Netȋce-i Cȃn. Ankara: Akçağ Yayınları.
- KORKMAZ, Z. (1979). Eski Osmanlı Kaynaklarının Yayınında Transkripsiyonla İlgili Değerlendirmeler. Türkoloji Dergisi, 8(1), 67-77.
- KORKMAZ, Z. (2017). Marzubȃn-nȃme Tercümesi Destȗr-ı Şȃhȋ. Ankara: TDK Yayınları, 2. bs.
- KÖKSAL, M. F. (2008). Metin Tamiri (Usul ve Esaslar, Uygulamalar ve Bazı Teklifler). Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1, 169-190.
- KUT, GÜNAY (1999). “Metin Tesbitinde Birinci Aşama: Vezin ve Anlam”. İlmî Araştırmalar, 8, 189-198.
- MUTÇALI, S. (2012). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık.
- SARI, M. (1985). Arapça - Türkçe Lügat (El-mevarid). İstanbul: Bahar Yayınları.
- SARIKAYA, B. (2019). Tercüme-i Acȃ’ibü’l-Mahlȗkȃt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
- ŞEMSEDDȊN SȂMȊ (2015). Kȃmȗs-i Türkȋ. İstanbul: Çağrı Yayınları. [Dersaadet: İkdam Matbaası. 1317].
- ŞEVKET EFENDİ. (1851). Eser-i Şevket. Süleymaniye Kütüphanesi: Hacı Mahmud Efendi.
- TULUM, M. (2000). Tarihî Metin Çalışmalarında Usul – Menâkıbu’l-kudsiyye Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Deniz Kitabevi.
- TULUM, M. (1996). Elvan Celebi’nin Menakıbu’l-Kudsiyye Adlı Eserinin İkinci Baskısı Munasebetiyle. İlmi Arastırmalar 2. 175-228
- TÜRK DİL KURUMU. (2010). Türkçe Sözlük. Ankara.
- UMUTLİ, M. (2011). Arapça KPDS Kılavuzu, İstanbul.
- ÜNVER, İ. (1993). Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler. Türkoloji Dergisi, 11 (1), 51-89.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Nisan 2021 |
| Kabul Tarihi | 1 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 14 Sayı: 1 |
