ERZİNCAN'IN YÖRESEL YEMEKLERİNİN GASTRONOMİ TURİZMİNE KAZANDIRILMASININ BÖLGE KALKINMASI AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 20. Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi Özel Sayısı, 48 - 62, 31.12.2021

Fatih Orhan

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.960184

Cited By: 1

Öz

Anadolu tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olup, zengin bir kültürel birikim ve çeşitliliği bünyesinde barındırmaktadır. Bu kültürel mozaiğin en önemli bileşenlerinden birini de yemek ve mutfak kültürü oluşturmaktadır. Ancak küreselleşen dünyada birçok alanda olduğu gibi, gastronomi alanında da popüler kültür egemen olmaya başlamıştır. Bununla birlikte son yıllarda yöresel ürünlere olan ilgi artmakta ve bunları koruma yönünde bilinç gelişmektedir. Bunu sağlamanın en akılcı yolu da bu değerleri turizme kazandırmaktır.
Markalaşma, turizmin en önemli hedefleri arasında yer alır. Rekabet içerisinde olan turistik bölgeler, çeşitli marka değerleriyle ön plana çıkmak isterler. Özellikle benzer turistik çekiciliklere sahip olan şehirler, markalaşma sürecini tamamlayıp marka şehir olarak tanınma gayreti içerisindedirler. Bunun en güzel yollarından biri de yöresel ürünleri ile anılır olmaktan geçmektedir. Yöresel gıda ürünleri, gastronomi turizmi açısından oldukça ilgi görmektedir. Gastronomi turizmi, bir gıda ürünü için yapılan seyahatleri konu aldığı gibi, o ürünün üretim ve hazırlanma süreçlerini de içermektedir. Bu kapsamda başka bir yerde tadamayacakları bir ürün, turistlerin ilgisini çekmekte ve o ürün ile mekânı özdeşleştirmektedirler. Böylece coğrafi işaret olarak adlandırılan ve bir ürünün ortaya çıktığı coğrafya ile bağını vurgulayan bir statü geliştirilmiştir.
Tarihten beri önemli ticaret ve göç yolları üzerinde yer alan Erzincan, yemek ve mutfak kültürü açısından zengin potansiyel barındıran bir şehrimizdir. Nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşmayı başarmış olan bu zengin miras, ne yazık ki unutulmaya yüz tutmaktadır. Bu çalışmada, Erzincan’ın özgün yöresel mutfak kültürü öğeleri tanıtılarak gastronomi turizmi kapsamında değerlendirilmesi ve böylece şehrin marka değer kazanması için yapılması gerekenler açısından öneriler dile getirilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada, şehrin mutfak kültürü hakkında bilgi sahibi olan, özellikle ileri yaşlardaki insanlardan görüşme tekniği kullanılarak bilgi elde edilmiştir. Bu bilgiler literatür ile de desteklenerek, Erzincan’ın gastronomi turizmi açısından değerlendirilebilecek yöresel gıda ürünleri tespit edilmiştir.
Erzincan’da kesme kadayıf, Erzincan ketesi, kesme çorba, hamur boranası, babukko, kelecoş, eşgili (ekşili) çorba, kasefe ve dövmeç (lök) gibi ürünlerin yöreye özgü olduğu ve bunların şehrin marka değer kazanmasında etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu kapsamda, bu ürünlerin tanıtımının yapılması ve yöreye özgü olduklarının coğrafi işaret başvurusu ile tescillenmesi önemlidir. Ayrıca yörede gıda üzerine faaliyetlerini sürdüren işletmelere bu ürünlerin üretimini yapmaları konusunda bilgilendirici ve teşvik edici girişimlerin yapılması da, söz konusu ürünlerin ekonomiye kazandırılması bakımından elzemdir. Bu ürünlerin, Erzincan gastronomi turizmine dâhil edilmesi ile bu yemeklerde kullanılan tarımsal ürünleri üreten çiftçi ailelerden, bunları pazarlayan işletmelere kadar pek çok sektörün canlanması ve dolayısıyla bölgesel kalkınma açısından önemli bir adım atılmış olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yöresel mutfak, gastronomi turizmi, bölgesel kalkınma, Erzincan.

THE IMPORTANCE OF BRİNGİNG ERZİNCAN'S LOCAL DİSHES TO GASTRONOMY TOURİSM FOR REGİONAL DEVELOPMENT

Öz

Anatolia hosted many civilizations throughout history, and has a rich cultural accumulation and diversity. One of the most important components of this cultural mosaic is food and culinary culture. However, in the globalizing world, as in many areas, popular culture has begun to dominate the field of gastronomy. Nevertheless, in recent years, the interest in local products has increased and the awareness towards their protection is rising. The most rational way to achieve this is to bring these values to tourism.
Branding is one of the most important goals of tourism. Competitive touristic regions want to stand out with their various brand values. Especially cities with similar tourist attractions are in an effort to complete the branding process and be recognized as a brand city. One of the best ways to do this is to be known for local products. Local food products attract a lot of attention in gastronomic tourism. Gastronomic tourism covers the travels for a food product, as well as the production and preparation processes of that product. In this context, a product that tourists cannot taste elsewhere attracts attention, and tourists tend to identify that place with that product. Thus, a status called geographical indication, emphasizing the connection of a product with the geography in which it emerged, has been developed.
Erzincan, which has been on important trade and migration routes since history, is a city with a rich potential regarding food and culinary culture. This rich heritage, which has been passed down from generation to generation, is unfortunately on the verge of being forgotten. In this study, suggestions were made in terms of what should be done in order to evaluate Erzincan within the scope of gastronomic tourism by introducing the original local culinary culture elements to give a brand value to the city. In the study, in which qualitative research methods were used, information was obtained by using the interview technique, especially from the elderly people who have knowledge about the culinary culture of the city. By supporting the data with the literature, local food products that can be evaluated with regards to gastronomic tourism in Erzincan have been determined.
It is thought that products such as cutting shredded wheat in syrup, flaky pastry, noodle soup, dough borani, babukko, kelecos, sour soup, kasefe dessert and dövmeç (lök) in Erzincan are unique to the region and these may be effective in giving the city a brand value. In this context, it is important to promote these products and to register them with a geographical indication application that they are unique to the region. In addition, it is essential to make informative and encouraging initiatives for the businesses that carry out their activities on food to manufacture the aforementioned products in the region and to include them in the economy. With the inclusion of these products in the gastronomic tourism of Erzincan, it is expected that many sectors, from the farmer families producing the agricultural products used in these dishes to the businesses that market them, will be revived, and therefore an important step will be taken towards regional development.

Anahtar Kelimeler

Local culinary, gastronomic tourism, regional development, Erzincan.

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A. (2004). “Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den Örnekler”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2): 50-64.
• Başar, B. ve Silahşör, Y. (2019). Erzincan Yemek Kültürü, (Ed.) Akın, H., Erzincan 2019, Erzincan Valiliği Yayını, Uyum Ajans, Ankara.
• Birdir, K. ve Akgöl, Y. (2015). “Gastronomi Turizmi ve Türkiye’yi Ziyaret Eden Yabancı Turistlerin Gastronomi Deneyimlerinin Değerlendirilmesi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2): 57-68.
• Bucak, T. ve Aracı, Ü. E. (2013). “Türkiye'de Gastronomi Turizmi Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (30): 203-216.
• Cömert, M. (2014). “Turizm Pazarlamasında Yöresel Mutfakların Önemi ve Hatay Mutfağı Örneği”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(1): 64-70.
• Çağlı, I. B. (2012). “Türkiye’de Yerel Kültürün Turizm Odaklı Kalkınmadaki Rolü: Gastronomi Turizmi Örneği”, MA Thesis, İstanbul Technical University Institute of Science and Technology, Department of Urban and Region Planning, Region Planning, İstanbul.
• Çalışkan, O. (2013). “Destinasyon Rekabetçiliği ve Seyahat Motivasyonu Bakımından Gastronomik Kimlik”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(2): 39-51.
• Çavuş, A. Işık, M. F. ve Yalçın, C. (2018). “Gastronomi Turizmi Çekiciliği Açısından Zigana Yöresi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı): 3043-3057.
• Çelikoğlu Ş. (2016). Bartın Şehrinin Kültürel Coğrafyası: Maddi Kültür Varlıklarına Göre, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Çevik, N. K. (1997). “Türk Mutfağının Akdeniz Mutfak Kültürünün Genel Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesinin Önemi”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Ankara: 194-199.
• Eren, S. (2007). “Türk Mutfağı ve Haccp Sistemi; Mutfak Profesyonellerinin Haccp Bilgilerinin Ölçülmesi”, I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu, Antalya.
• Güler, S. (2010). “Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26: 24-30.
• Gündoğdu, G. (2006). Türk Hukukunda Coğrafi İşaret Kavramı ve Korunması, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Güneş, E. ve Alagöz, G. (2012). “Erzincan Yöresel Yemekleri”, (Ed.) Sağlık, E., Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1 Bölgesi) İllerinin Yöresel Yemek Envanterinin Çıkarılması ve Kitaplaştırılması, Erzurum.
• Hall, C. M. & Sharples, L. (2003). “The Consumption Of Experiences Or The Experience Of Consumption? An İntroduction To The Tourism Of Taste”, (Ed) Hall M., Food Tourism Around the World: Management of Development and Markets, Elseiver, Great Britain.
• Hegarty, J. A. & O’Mahony, G. B. (2001). “Gastronomy: A Phenomenon of Cultural Expressionism and an Aesthetic for Living”, International Journal of Hospitality Management, 20: 3-13.
• Kayserili A. (2014). Erzurum Şehri’nin Kültürel Coğrafyası-Maddi Kültür Öğelerine Göre, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
• Kazan, H. Oktay, F. ve Rençber F. (2009). “Yerel Üretimlerin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Örnek Bir Uygulama”, 1. International Davras Congress, Isparta.
• Kızıldemir, Ö. Öztürk, E. Sarıışık, M. (2014). “Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3): 191-210.
• Köksal, E. (2016). “Unutulmaya Yüz Tutmuş Yöresel Bir Lezzet-Erzincan İçin Ekonomik Bir Potansiyel: Kesme Kadayıf”, Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan.
• Lewis, C. T. & Short, C. (1958). A Latin Dictionary, Oxford at the Clarendon Press, Great Britain.
• Meriç, C. (1986). Kültürden İrfana, İnsan Yayınları, İstanbul.
• Mitchell, D. (2000). Cultural Geography A Critical Introduction, Blackwell Publishers, Oxford. Narın, M. ve İnanöz, N. (2016). “Yöresel Gıda Ürünlerinin Kırsal Kalkınmaya Etkisi: Savaştepe/Sarıbeyler Üzerinde Bir Pilot Çalışma”, International Journal of Social and Economic Sciences, 6 (2): 81-88.
• Nefis Yemek Tarifleri, https://www.nefisyemektarifleri.com/erzincan-yoresinden-eksili-corba/, (13.05.2021).
• Nursel’in Mutfağı, https://www.showtv.com.tr/yemek-tarifleri/yoresel-yemekler/172683-erzincan-mutfagindan-kelecos, (15.05.2021).
• Orhan, A. (2010). “Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde Coğrafi İşaretlerin Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2): 243-254.
• Orhan, F. (2019). Kültürel Coğrafya Özellikleri ve Turistik Potansiyeli Açısından Geleneksel Artvin Evleri, Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Özey, R. (2014). Kültürel Coğrafya, Aktif Yayınevi. İstanbul.
• Scarpato, R. (2003). “Gastronomy As A Tourist Product: The Perspective Of Gastronomy Studies”, (Ed.) Hjalager A. & Richards G., Tourism and Gastronomy, Routledge.
• Selwood, J. (2003). “The Lure of Food: Food As an Attraction in Destination Marketing in Manitoba, Canada”, (Ed) Hall M., Food Tourism Around the World: Management of Development and Markets, Elseiver, Great Britain.
• Sınai Mülkiyet Kanunu, (2017). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6769.pdf, (01.07.2021). Sormaz, Ü. Akmeşe, H. Güneş, E. ve Aras, S. (2016). “Gastronomy in Tourism”, Procedia Economics and Finance, 39: 725-730.
• Sünnetçioğlu, S. Can, A. ve Durlu-Özkaya, F. (2012). “Yavaş Turizmde Coğrafi İşaretlemenin Önemi”, 13. Ulusal Turizm Kongresi, Antalya.
• Şen, N. ve Silahşör, Y. (2018). “Gastronomi Turizmi Kapsamında Erzincan İli Yiyecek İçecek İşletmelerinde Sunulan Yöresel Yemekler Üzerine Bir Araştırma”, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1): 414-429.
• Toksöz, D. ve Aras, S. (2016). “Turistlerin Seyahat Motivasyonlarında Yöresel Mutfağın Rolü”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1): 174-189.
• Töre Başat, H. Sandıkçı, M. ve Çelik, S. (2017). “Gastronomik Kimlik Oluşturmada Yöresel Ürünlerin Rolü: Ürünlerin Satış ve Pazarlanmasına Yönelik Bir Örnek Olay İncelemesi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 64-76.
• Türk Patent Enstitüsü, (2021). https://ci.turkpatent.gov.tr/anasayfa, (05.05.2021).
• Türk Patent Enstitüsü, (2021). https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/2543, (16.06.2021).
• Türköz Bakırcı, G. Bucak, T. ve Turhan, K. N. (2017). “Bölge Gastronomi Turizmi Üzerine Yöresel Ürün Festivallerinin Etkisi: Urla Örneği”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 230-240.
• Tylor, E. B. (1920). Primitive Culture Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art and Custom, John Murray Publishers, London.
• Ufuk Mutfakta, http://www.ufukmutfakta.com/2018/07/kasefe-erzincan-tatlisi.html, (20.05.2021).
• Williams, R. (1993). Kültür, (Çev.) Aydın, S., İmge Kitabevi, Ankara.
• Yelegen, S. (2015). Erzincan Mutfak Kültürü ve Yemekleri, CB Matbaacılık, İstanbul.