TÜRKİYE’NİN SAĞLIK GÖSTERGELERİNİN BÖLGESEL VE ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMA PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 20. Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi Özel Sayısı, 107 - 132, 31.12.2021

Çiğdem Üstün Derya Karakaş

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.960485

Cited By: 1

Öz

Kalkınma 1970’li yıllardan itibaren artan bölgesel ve gelir eşitsizlikleri ile birlikte salt ekonomik büyümenin ötesinde çok boyutlu ve temelinde insanın yer aldığı bir kavram olarak tanımlanmaya başlamıştır. Temel insan haklarından biri olan sağlık, kalkınmanın da temel şartlarındandır. Çalışmada, 2010-2018 döneminde Türkiye’de İBBS 1 düzeyinde TÜİK ve Sağlık Bakanlığı’ndan derlenen kişi başı gelir seviyesi ile seçilen temel sağlık göstergeleri verilerinin betimsel analizi yapılmıştır. Analizler, Türkiye’de bölgesel gelir düzeyleri ile sağlık eşitsizlikleri arasında paralellikler olduğuna, kişi başı gelir düzeyi düşük bölgelerin çeşitli sağlık göstergelerinde de daha düşük performans gösterdiklerine işaret etmektedir. Çalışmada ilaveten Türkiye’nin 2018 yılında sağlık göstergelerindeki durumu, orta-üst ve üst gelir grubu ülkeler, OECD ve Avrupa Birliği ile karşılaştırılmıştır. Uluslararası karşılaştırmalar Türkiye’de temel sağlık göstergelerinde 2000’li yıllardan itibaren kaydedilen ilerlemeye rağmen kat edilmesi gereken bir mesafe olduğunu göstermektedir. Çalışmanın bulguları, karar alıcılara sağlık alanında bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi ve Türkiye’nin diğer ülkelere göre durumunun iyileştirilmesi için hedeflerin belirlenmesi açısından ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsani Kalkınma, Sağlık, Bölgesel Eşitsizlik, Türkiye

Kaynakça

• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, İnsan Gelişme Raporu, 2020
• Chiang, T.L., (1999). Economic Transition and Changing Relation Between Income Inequality and Mortality in Taiwan: Regression Analysis, İngiliz Tıp Dergisi, 319 (7218), 1162-1165.
• Çabuk, N., (2003). Güney Doğu Anadolu'da Yoksulluğun Sosyal Göstergeleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 43 (2), 41- 65.
• Çelik, Ş. (2013). Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiye’deki İllerin Sınıflandırılması, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (2), 175-194.
• Çelik, Y. (2006). Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı Ve Sağlık, Hacettepe 26 Sağlık İdaresi Dergisi, 9 (1).
• Çoban, Serap. (2008). The Relationships among Mortality Rates, Income and Educational Inequality in Terms of Economic Growth: A Comparison between Turkey and the Euro Area. ss.1-14.
• Çukur, A. & S. Bekmez (2011). Türkiye’de Gelir, Gelir Eşitsizliği ve Sağlık İlişkisi: Panel Veri Analizi Bulguları, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-40.
• Demir, Ş., Sağlık Hizmetlerinde Bölgesel Eşitsizliklerin Analizi ve Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, 2019.
• Ergin, I. & Hassoy, H. (2011). Bebek Ölümlülüğünde Eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki Duruma Dair Bir Değerlendirme, İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 1 (3), 98-104.
• Gözlü, M. & Tatlıdil, H. (2015). Türkiye’deki 81 İlin Kamu Tarafından Sunulan Sağlık Hizmetlerine Erişim Durumları, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5 (2).
• Joumard, I. & C. André & C. Nicq & O. Chatal (2008). Health Status Determinants Lifestyle, Environment, Health Care Resources and Efficiency, OECD Economics Department Working Papers, No. 627
• Karabulut, K. & Emsen, Ö.S. (2003). Doğu Anadolu Bölgesinde Sağlık Sektörü ve Bir Model Önerisi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,4 (1).
• Koca, R.(2015). Türkiye'de Son Dönem Sağlık Harcamalarının Dağılımı ve Temel Sağlık Göstergeleriyle İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). Erişim Adresi https://acikerisim.medipol.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12511/6777/Koca-Rumeysa-2015.pdf
• Manavgat, G., ve Çelik, N., (2017). Sağlık Düzeyinin Belirleyicilerine Yönelik Mekânsal Bir Analiz: Türkiye İBBS-3 Örneği, 25(34), 53-67.
• Mazgit, İ., (2002) “Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi”, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, (Hereke-Kocaeli), ss. 405-415.
• Mushkin S. J., (1962). Health as an Investment, Politik Ekonomi Dergisi, 70 (129).
• Oral, B. ve Sayın, F. (2013). Bölgesel Eşitsizliklerin Sağlık Göstergeleri İle Analizi: Manisa İlinin Sağlık Statüsü, Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3).
• Pritchett, L. ve Lawrence, H. S., (1996). Wealthier is Healthier, İnsan Kaynakları Dergisi, 31 (4), 841-868.
• Rati R., (2016). Further Examination of the Cross-Country Association between Income Inequality and Population Health, Sosyal Bilimler ve Tıp Dergisi, 62(3), 779-791.
• Savaş, F.V., (1979). Kalkınma Ekonomisi (İkinci Baskı), İ. İ. T. İ. A. Nihad Sayar Yardım Vakfı Yayınları, İstanbul/Türkiye.
• Sen, A. (1999). Development as Freedom. Anchor Books, Random House: New York.
• Shibuya, K., Hashimoto, H., ve Yano, E., (2002). Individua lncome, Income Distribution, and Self-Rated Health in Japan: Cross Sectional Analysis of Nationally Representative Sample, İngiliz Tıp Dergisi, 324, 9-16.
• Strauss, J. ve D. Thomas (1998). Health, Nutrition, And Economic Development, Ekonomik Edebiyat Dergisi, 36 (1).
• Şahin, Z. (2020). Gelir Dağılım Eşitsizliği ve Sağlık Göstergeleri İlişkisi Panel Veri Modeli Analizi. (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). Erişim Adresi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=7SA3J-kC-S822qweAH6iKg
• Taban, S. ve Kar, M., (2016). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1969-2001, Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 159-181.
• TEPAV. (2020). 81 İlde İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye’nin 2020 Küresel Performansı. Erişim adresi https://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/1564
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı. Erişim Adresi https://www.saglik.gov.tr/TR,11588/istatistik-yilliklari.html)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Erişim Adresi https://www.tuik.gov.tr/
• Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2009). Gelir Düzeyi ve Sağlık Harcamalarının Beklenen Yaşam Süresi ve Bebek Ölüm Oranı Üzerindeki Etkiler, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13 (1).
• Umenai, T., Tomoya, M., Hirohisa K., Tomohiko, S. ve Marshal, S., (2003). Analysis of The Chronological Dynamics between Per Capita Gross Domestic Product and Infant Mortality Rate.