A‘CEBÜ’L-‘UCCĀB ADLI ESERDE BAZI BÖCEKLERLE İLGİLİ İLGİNÇ BİLGİLER

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 391 - 398, 31.12.2021

Ebru Silahşor Öztürk

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1031004

Öz

AǾcebü’l-ǾUccāb, Mahmūd Bin Kādį-i Manyās tarafından Hicri 841 (Miladi 1438)’de kaleme alınmış bir eserdir. Eser dört ana makaleden oluşur. Bu makaleler de kendi aralarında bölümlere ayrılır ve kitap toplamda on bir bölümden oluşur. Bu çalışma, eserin üçüncü ve dördüncü makalelerinde çekirge, sülük, arı, pire, çıyan, güve, karınca, sinek ve sivrisinek gibi bazı böceklerin zararlarından korunmak için çeşitli karışımlar, dualar, bu böceklerle yapılan ilginç deneyler ve bunların bazı tıbbi işlevleri üzerine oluşturulmuştur. Böcek türleri hakkındaki bu bilgiler, her konuda bilgi veren eser gibi harf sırasına göre anlatılmıştır. Yine böceklerle ilgili acayip sırlı karışımlar, Kur’an surelerinin böceklerle ilgili sırları ve böceklerden korunma dualarına da yer verilmiştir. Eserde yer alan uygulamaların alternatif tıp, halk hekimliği ve folklor-halk bilimi araştırmaları için önemli olduğu kanısındayız.

Anahtar Kelimeler

A‘cebü’l-‘Uccāb, Mahmūd Bin Ḳāḍî-i Manyās, böceklerin tıbbi işlevleri, halk hekimliği.

Kaynakça

• Ahteri Mustafa Efendi (2009). Ahter-i Kebir, (çev. Ahmet Kırkkılıç, Yusuf Sancak), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• AYVERDİ, İ. (2016). Kubbealtı Lugatı, Misalli Türkçe Sözlük, C I-II-III, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
• CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford Üniversitesi Yayınları, London.
• ÇAĞBAYIR, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• DEVELLİOĞLU, F. (2002). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Ankara.
• DİLÇİN, C. (2009). Yeni Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• DOĞAN, Ş. (2009). “15. Yüzyıla Ait Bir Tıp Terimleri Sözlüğü: Terceme-i Akrabâdîn’in Istılah Lügati,” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/4 Summer, s. 250-322.
• EREN, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
• KANAR, M. (2000). Farsça-Türkçe Sözlük, Deniz Kitabevi, İstanbul.
• Kur’an-ı Kerim Açıklamalı Meâli (2003). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• SİLAHŞOR ÖZTÜRK, E. (2017). Mahmūd Bin Ḳāḍî-i Manyās A‘cebü’l-‘Uccāb (İnceleme, Tenkitli Metin, Gramatikal Dizin), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum.