ÖDÜL VE CEZA OLMADAN ÇOCUK DİSİPLİNİ MÜMKÜN MÜ?

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 410 - 429, 31.12.2021

Gülhan Köçer , Fatih Çınar

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.885803

Cited By: 1

Öz

Sağlıklı iletişim ve güvenli öğrenme ortamı için sınırların olması bir gerekliliktir. Fakat hiçbir çocuk sınırları bilerek doğmaz. Anne-babanın görevi de çocuğa bu sınırları öğrenmesine ve zamanla öz-disiplin edinmesine yardımcı olmaktır. Bu da disiplin eğitimi ile mümkündür. Disiplin, çocuğun ihtiyacı olan sınırları çizerek, çocuğa toplum kurallarını, doğru davranışları, kısaca gelişimi ve topluma uyum sürecinde mutlu ve yeterli bir birey olabilmesi için ihtiyacı olan gerekli tüm özellikleri kazandırmak için önemli bir faaliyettir. Disiplinin sürdürülebilirliğinde önemli olan içselleştirilmiş sorumluluk duygusu da denilen öz denetimin çocukta oluşmasıdır. Bu da, disiplin sürecinde ödül, ceza ya da itaat eğitiminin kullanılmaması anlamına gelmektedir. Çünkü ödül ve ceza, dış denetimli davranış yönetimi tekniklerindendir ve çocuklar dıştan gelen yönlendirmelerle denetlendiğinde özdenetim becerisi geliştiremezler. Ödül ve ceza stratejileri kullanılarak özdenetim becerileri yüksek çocuklar yetiştirilmesi mümkün olmadığı gibi sürekli ödül ve ceza kullanımı ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkilerin zedelenmesine de neden olabilmektedir. Bu düşünceden hareketle bu araştırmada ödül ve ceza stratejileri kullanılmadan çocukları disipline etmenin mümkün olup olmadığı araştırılmıştır. Alan yazın incelendiğinde ödül ve ceza kullanmayı gerektirmeyen, otoriter olmayan disiplin şekilleri olduğu görülmektedir. Bu yaklaşımlardan hareketle araştırmada çocukları disipline etmede kullanılabilecek stratejiler belirlenmeye çalışılmıştır. Bunlar: koşulsuz sevgi, çocuğun duyguları ile bağlantı kurma, çocukla gerçek ilişki kurma, çocukların ağlamasını kabul etme, çocukların gelişimsel özelliklerini dikkate alma, sınırları belirleme, sınırlı seçenekler sunma, rutinler oluşturma, davranışın nedenine odaklanma ve model olmadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Disiplin, Ödül, Ceza, Alternatif Stratejiler

Kaynakça

• Aypay, A. (2017). Ergen gözüyle ceza ve etkileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 249-268.
• Aypay, A. (2015). Ödül bir ceza mı? Ödül bağımlılığından ceza hassasiyetine. II. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi, Ankara, Turkey.
• Bilir, Ş., Arı, M., Dönmez, N. Atik, B. & San, P. (1991). Türkiye'nin 16 ilinde 4-12 yaşlar arasındaki 50.473 çocuğa fiziksel ceza verme sıklığı ve buna
• ilişkin problem durumlarının incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1(1).
• Bolat, Ö. (2020). Beni Ödülle Cezalandırma. Doğan Kitap yayıncılık: İstanbul.
• Carvalho, J., Fernandes, O. M., & Relva, I. C. (2018). Family functioning and its relation to parental discipline. Child and adolescent social work journal, 35(1), 31-44.
• Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health. (1998). Guidance for effective discipline. Pediatrics, 101(4), 723-728.
• Dinçer, Ç. (2000). Pozitif disiplin tekniği ve çocuklarda öz denetimi sağlama yolları. Milli Eğitim, Eğitim-Sanat–Kültür, 147. Erişim Adresi:
• Eriş, B. (2019). Anne Beynim Aç. Alfa yayınları: İstanbul.................
• Evans, I. M., Heriot, S. A., & Friedman, A. G. (2002). A Behavioural Pattern of Irritability, Hostility and Inhibited Empathy in Children.
• Faber A. & Mazlish, E. (2020). Konuş ki Dinlesin Dinle ki Konuşsun. Doğan: İstanbul (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1980).
• Gordon, T. (2015). Çocukta Dış Disiplin mi? İç Disiplin mi? (E. Aksay Çev.). Aura: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1989).
• Grusec, J. E. (2020). Discipline and Compliance, Editor (s): Janette B. Benson, Encyclopedia of Infant and Early Childhood Development (Second Edition), Elsevier, 469-479.
• Grusec, J. E., Danyliuk, T., Kil, H., & O’Neill, D. (2017). Perspectives on parent discipline and child outcomes. International Journal of Behavioral Development, 41(4), 465-471.
• Gündüz, Y.& Balyer, A. (2011). Eğitimde Ödül İle Cezanın Yeri ve Buna İlişkin Alternatif Yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40 (2), 1302-9967.
• Jakešováa, J. & Slezákováb, S. (2016). Rewards and Punishments in The Education of Preschool Children. Procedia - Social And Behavioral Sciences 217, 322–328.
• Karp, H. (2006). Mahallenin En Mutlu Yumurcağı (çev.) Yakamoz Yayınları (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1998)
• Kohn, A. (2019). Koşulsuz Ebeveynlik. (Y. Ataman Çev.). Görünmez Adam Yayıncılık (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2005).
• Kohn, A. (2019). Ödüllerle Cezalandırılmak Yirmi Beşinci Yıl Dönümü Baskısı (Y. Ataman Çev.) Görünmez Adam Yayıncılık. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2018).
• Kohn, A. (2019). Şımarık Çocuk: Bir Şehir Efsanesi (Y. Ataman Çev.). Görünmez Adam Yayıncılık. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2014).
• Kutlu, L., Batmaz, M., Bozkurt, G., Genctürk, N., & Gül, A. (2007). Annelere çocukluklarında uygulanan ceza yöntemleri ile çocuklarına uyguladıkları ceza yöntemleri arasındaki iliski
• Lindsey, E. W., Cremeens, P. R., Colwell, M. J., & Caldera, Y. M. (2009). The structure of parent–child dyadic synchrony in toddlerhood
• Mackenzie, R. J. (2014). Çocuğunuza Sınır Koyma (M Gün Çev.). Yakamoz Yayınları: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1998).
• Marshall, M. (2009). Ödül Yok Ceza Yok Bu Nasıl Disiplin ? (E. Aksay Çev.). Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• Nelsen, J. (2019). Pozitif Disiplin (R. N. Ercan Çev.) Pegasus Yayınları: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1981).
• Nelsen, J. Lott, L. & Glenn, S. (2007). Çocuk Eğitiminde Pozitif Disiplin (S. Güler Çev.). Yakomoz Kitap: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1993).
• Nelsen, J., Escobar, L. Ortolono, K. Duffy, R. & Owen- Sockı, D. (2019). Olumlu Disiplin (E. Davutoğlu Çev.). Akılçelen: Ankara. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2001).
• Oskay, T. (2020). Pozitif Ebeveynlik. Destek Yayınları: İstanbul............
• Özen-Altınkaynak, Ş., Uysal-Bayrak, H. Taşkın, N. Akman, B.(2018). Çocukların Ödül ve Ceza Algıları ile Öğretmenlerin Disiplin Hakkındaki Görüşleri.
• Saban, A. (2002). Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teori ve Yaklaşımlar 2. Baskı Nobel Yayın: Ankara.
• Sege, R. D., Siegel, B. S., Abuse, C. O. C., & Commıttee On Psychosocıal Aspects Of Chıld And Famıly Health. (2018).
• Sert, E. (2018). Ödül Neden İşe Yaramıyor? https://hthayat.haberturk.com/yazarlar/esrasert/1064716-odul-neden-ise-yaramiyor
• Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2020). The power of showing up: How parental presence shapes who our kids become and how their brains get wired. Ballantine Books.
• Siegel, D.J. & Bryson, T. P. (2019). Bütün Beyinli Çocuk (H. Ünlü Haktanır Çev.). Diyojen Yayıncılık: İstanbul. Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2011).
• Siegel, D.J. & Bryson, T. P. (2020). Dramsız Disiplin (B. Çetiner Çev.). Pegasus Yayınları: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2011).
• Solter A. J. (2020). Bilinçli Bebek (A. Cebennoyon Çev.). Doğan Kitap: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2001).
• Solter, A. J. (2020). Ağlamalar ve Öfke Nöbetleri (D. Dalgakıran Çev.). Doğan Kitap: İstanbul (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1998).
• Solter, A. J. (2020). Çocuğunuza Kulak Verin. (A. Cebeneyon Çev.). Doğan Yayıncılık: İstanbul. (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1989).
• Solter,A. J. (2017). Oyun Oynama Sanatı (T. Özer Çev.). Doğan Kitap: İstanbul (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 2013).
• Tahiroğlu, Y. A., Bahalı, M. K., Avcı, A., Şeydaoğlu, G., & Uzel, M. (2009). Ailedeki disiplin yöntemleri, demografik özellikler ve çocuklardaki davranış sorunları arasındaki ilişki.
• Traub S. (2016). Communicating Effectively With Children. Erişim Adresi: https://extension.missouri.edu/publications/gh6123
• Turgeon, (2018). Which Is Better, Rewards or Punishments? Neither. https://www.nytimes.com/2018/08/21/well/family/which-is-better-
• What’s the Best Way to Discipline My Child? (t.y.). Erişim adresi: https://www.healthychildren.org/English/family-life/family
• Yavuz, S. (2016). Sihirli Öneriler. Pedagoji Yayınları: İstanbul.
• Yiğit, B. (2011). Sınıf Yönetimi. M.Şişman, & S. Turan, S.(Ed). Pegem Akademi: Ankara.
• Alternatif Stratejiler https://www.siirt.edu.tr/Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Çocukta Davranış Yönetimi