CUMHURİYET DÖNEMİ HÜSUN-KUBUH TARTIŞMALARI

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 304 - 315, 31.12.2021

Abdurrahman Atalay

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.938752

Öz

Yakın dönemdeki hüsun-kubuh tartışmaları, geleneksel dönemle benzerliklerinin yanı sıra farklı veçheleri öne çıkan bir tartışmadır. Klasik dönemde mesele marifetullah, fetret ehli, adalet ve hikmet gibi meseleler bağlamında ele alınacaktır. Probleme dair çözüm arayışları da vahiy merkezli gelişecektir. Yakın dönemde ise marifetullah ve fetret ehli gibi belirleyici unsurların dışına taşan bir bakış açısı geliştirilecek ve mesele daha çok bir ahlak ve hukuk konusu olarak görülecektir. Bu sayede Batı’nın değer ve normlarına intikal ve uyum imkânı bulunacaktır. Tartışmaların bu istikamette şekillenmesinde pozitivist ve maddeci tercihlerde bulunan siyasi merkezin akılcı ve bilimci yaklaşımlarının önemli etkisi olacaktır. Bu tavra karşılık dönemdeki âlim ve mütefekkirlerin meseleyi temellendirme şekilleri ise tartışmanın çerçevesini teşkil edecektir. Çalışmamızda çeşitli saiklerin etkisiyle farklı bir gelişme seyri gösteren yakın dönem hüsun-kubuh tartışmalarını genel anlamda irdelemek istedik. Bu sayede Cumhuriyet Türkiyesi’nde bir şeyin hangi unsurlar üzere iyi-kötü, güzel-çirkin veya faydalı-zararlı şeklinde kategorize edildiğini anlamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hüsun,, Kubuh,, Akıl,, Din,, Bilim,

Republic Period Husn-Qubh Discussions

Öz

Kaynakça

• KAYNAKÇA Akseki, Ahmed Hamdi, Ahlâk Dersleri, Üçdal Neşriyat, 2. Baskı, İstanbul, 1968.
• Akseki, Ahmed Hamdi, İslâm Fıtrî, Tabiî ve Umûmî Bir Dindir, İrfan Yayınevi, İstanbul, 1966.
• A. Hamdi Akseki, İslâm Dini-İtikat, İbâdet ve Ahlâk, 11. Baskı, Diyanet İşleri Reisliği Yayınları, Ankara, 1960.
• Ali Arslan Aydın, İslâm İnançları ve Felsefesi/Tevhid ve Kelam, Birinci Cilt (Genel Bilgiler ve İlahiyat), Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1964.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (I-III) II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi, 2006.
• Şakir Berki, “İslam Hukukunda Adalet Esasları ve Adalet Teşkilatı”, A.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.VI, Sayı: I-IV, Ankara, 1957.
• Bilmen, Ömer Nasuhî, Yüksek İslâm Ahlâkı, Ravza Yayınları, İstanbul, Basım Tarihi Yok.
• Bilmen, Ömer Nasuhî, Muvazzah İlmi Kelam, Bilmen Yayınevi, İstanbul, Basım Tarihi Yok.
• Bilmen, Ömer Nasuhî, Mülahhas İlm-i Tevhid Akaidi İslâmiye, Ahmed Said Matbaası, İstanbul, 1962.
• Çelebi, İlyas, “Klasik Bir Kelam Problemi: Hüsün-Kubuh”, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:16-17, 1998/1999, (55-90).
• Çelebi, İlyas, “Hüsün ve Kubuh”, DİA, 19, İstanbul, 1999, (59-63).
• Çubukçu, İbrahim Agâh, “Mutezile ve Akıl Meselesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XII, Sayı: I-IV, Ankara, 1964.
• Gibb, Hamilton A. R., İslâm’da Modern Eğilimler, Çağlar Yay., çev. M. Kürşad Atalar, Ankara, 2006.
• Işık, Kemal, Mutezile’nin Doğuşu ve Kelâmî Görüşleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları LXXVI, Ankara, 1967.
• İsmail Fennî(Ertuğrul), Küçük Kitapta Büyük Mevzular, Basım Yeri yok, 1934.
• İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm(Birinci Kitap), Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, İstanbul, 1339-1341.
• İzmirli İsmail Hakkı, “İçtimâî Usul-i Fıkha İhtiyaç Var Mı?”, Sebilürreşad, Cilt:12, Sayı:298, 3 Recep 1332 (15 Mayıs 1330), (211-216).
• İzmirli İsmail Hakkı, “Örfün Nazar-ı Şer’deki Mevkii”, Sebilürreşad, Cilt:12, Sayı:293, 27 Cemaziyelevvel 1332 (1 Nisan 1330), (129-133).
• İzmirli İsmail Hakkı, “Fıkıh ve Fetâvâ”, Sebilürreşad, Cilt:12, Sayı:292, 20 Cumadelevvel 1332 (3 Nisan 1330), (94-97).
• Kurtoğlu, Zerrin, “Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Siyaset”, Türkiye’de Siyasî Düşünce/İslamcılık-6, Ed: Yasin Aktay, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
• Mehmed Şerefeddin (Yaltkaya), “Mu’tezile ve Hüsun ve Kubuh”, Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, Sene:1, Sayı:2, Mart 1926,(102-114).
• Mert, Nuray, Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bir Bakış-Cumhuriyet Kurulurken Laik Düşünce, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1994.
• Miras, Kamil, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi(4-12) 12, Zeynü’d-dîn Ahmed b. Ahmed b. Abdi’l-Latîfi’z-Zebîdî, 5. Baskı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1980.
• Özdinç, Rıdvan, Akıl İrade Hürriyet Son Dönem Osmanlı Dinî Düşüncesinde İrade Meselesi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2013.
• Saraç, Celal, Radyo’da Dinî ve Ahlakî Konuşmalar, Diyanet İşleri Reisliği Yayınları, Ankara, 1959.
• Seyyid Bey, Usûlü’l-Fıkh Dersleri Mebahisinden İrade, Kaza ve Kader, Kader Matbaası, Dersaâdet, 1338.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Eş’ariyye”, DİA, 11, İstanbul, 1995, (447-455)
• Elmalı’lı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili(1-9) 1, Eser Neşriyat ve Dağıtım, İstanbul, 1979
• Yörükan, Yusuf Ziya, Müslümanlık, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları XV, Ankara, 1957.
• Yörükan, Yusuf Ziya, “Vahhabîlik” A.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: II, Sayı: I, Ankara, 1953, (51-67).
• Yörükan, Yusuf Ziya, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Kelam Dersleri-Ders Notları, Basım yeri ve tarihi yok.
• Yusuf Ziya(Yörükan), İslâm Dini, Beşinci Sınıf-İkinci Kitap, Kanaat Kütüphanesi, Türk Matbaası, İstanbul, 1927.
• Ziya Gökalp, “Hüsün ve Kubuh”, İslam Mecmuası, Yıl:1, Sayı:8, 25 Cumadelâhire 1332(8 Mayıs 1330). (228-230).
• Ziya Gökalp, “Fıkıh ve İctimâîyyât”, İslam Mecmuası, Yıl:1, Sayı:2, 30 Rabi’ulevvel 1332 (13 Şubat 1329),(40-44).