TEMEL SÖZ VARLIĞI VE DEYİMLER AÇISINDAN OKUMA KAVRAMI

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 11 - 20, 30.06.2022

Nagihan Şenyıldız

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1062652

Öz

Makalede, Peter Kühn’ün Der Grundwortschatz’un yöntemi kullanılarak temel söz varlığı ölçütleri açısından okuma sözcüğü incelenmiştir. Böylece, okumanın Türkçede nasıl bir karşılık bulduğu tespit edilmeye çalışılmıştır.
Bir dilin çekirdek sözcükleri olan temel söz varlığı yıllarca değişime uğramadan varlığını sürdürmektedir. Sözcükler, toplumun kültürünü ve değerlerini tespit edebildiğimiz araçlardır. Toplumun alışkanlıklarını ve dünya görüşünü kullandıkları deyim ve atasözlerinden öğrenmekteyiz. Nesilden nesle gelen deyim ve atasözleri asırlar boyunca varlığını sürdürmektedir. Temel söz varlığının yanında deyim ve atasözlerini incelemek toplumun tarih boyunca okumaya bakışını görmemizi sağlayacaktır.
Okuma kavramının temel söz varlığı unsurlarına uygunluğuna bakılmıştır. Ayrıca okumayla ilgili deyim ve atasözlerinin içerdiği anlamlar bakımından topluma nasıl etki edeceği de değerlendirilmiştir.
Çalışmamızda okuma kavramının Türkçenin en eski dönemlerinden beri dilimizin temel söz varlığında yaşadığı tespit edilmiştir. Okuma bir sözcüğün temel söz varlığından sayılabilmesi için taşıması gereken unsurlara uygundur.
Okumanın atasözlerimiz arasında anlamlı ölçüde yer edinmezken deyimlerde çeşitli anlamlarda yer edindiği gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

okuma, temel söz varlığı, deyim

Kaynakça

• AKSAN, D. (2007). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yay, Ankara.
• ASUTAY H., ATİK O., DEMİR M., GÖÇERLER H. ve ÖĞRETMEN S. (2015). “Değişen Gençlik Kültürleri ile Ortaya Çıkan Yeni Okuma Türleri”, Yedinci Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresinde Sunulmuş Bildiri, Muğla.
• BAĞCI, H. (2010). “İlköğretim II: Kademe Öğrencilerinin Okumaya Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi”, E-Journal of New World Sciences Academy, 5(4).
• BARIN, E. (2003). “Yabancılara Türkçe Öğretiminde Temel Söz Varlığının Önemi”, TÜBAR-XIII.
• BAŞ, B. ve Karadağ, Ö. (2012, Kış). “Söz Varlığı Üzerine Yurt Dışında ve Türkiye’de Yapılan Temel Araştırmalar”, Millî Eğitim.
• DEMİR, N. (2005). “Türkiye’de Okuma ve Yazmanın Kısa Tarihi”, Türk Yurdu.
• DEVELİ, H. (2017). “Türkçede Yağmur Adları Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi.
• KANATLI, F. (2013). “Temel Söz Varlığı Bağlamında Türkçe ve Almancada En Sık Kullanılan Elli Eylemin Söz-Eylem Kuramı Çerçevesinde Dil-Yapısal ve Kültürel Açıdan Karşılaştırılması”, Turkish Studies.
• KIRAN, Z. ve EZİNEL KIRAN, A. (2013). Dilbilime Giriş (4. Basım), Seçkin, Ankara.
• KURUDAYIOĞLU, M. (2005). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ONAN, B. (2009). “Eklemeli Dil Yapısının Türkçe Öğretiminde Oluşturduğu Bilişsel (Kognitif) Zeminler”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11).
• ORHAN, S. (2012). Dil Politikaları ve Dil Hakları, Türkiye’de Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÖZBAY, M., BAĞCI, H. ve UYAR, Y. (2008). “Türkçe Öğretmenliği Adaylarının Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15).
• ÖZKAN, B. (2014, Bahar). “Türkiye Türkçesi Söz Varlığında Fiillerin Derlem Denetimi ve Derlem Tabanlı Sözlüğü”, Bilig.
• ÜRÜN KARAHAN, Berna (2016). "Türkçe Öğretmen Adaylarının Okumaya Yönelik Tutumlarının Başarı Hedef Yönelimleri ile İlişkisinin İncelenmesi”, Turkish Studies,