BAŞBAKAN TURGUT ÖZAL HÜKÜMETLERİ DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE İRTİCA TARTIŞMALARI

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 67 - 85, 30.06.2022

Yusuf Ziya Keskin Gülsemin Akın

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.979062

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, selefi olan Osmanlı İmparatorluğu’nun aksine kuruluşunu ve sistemini laik bir temele oturtarak tüm kurumlarını bu yönde şekillendirmiştir. Ancak rejimin bu yeni yapısına karşı ilk andan itibaren toplumun belli kesimlerinde karşı bir duruş varlığını sürdürmüştür. Bu bakış açısı rejim tarafından irtica olarak adlandırılarak, mevcut devlet düzenine karşı en önemli tehdit olarak kabul edilmiştir. Özellikle çok partili siyasal hayata geçildikten sonra kimi kesimlerce laik devlet yönetimine yönelik çıkışlar karşısında, laik cumhuriyeti koruma ve kollama konusunda kendisini temel güç olarak gören TSK, cumhuriyetin temel değerlerinin aşındırıldığı gerekçesiyle etkin olarak siyasete ve devlet teşkilatına müdahil olmuştur. TSK; içselleştirdiği vatanı koruma vazifesine bağlı olarak belirli aralıklarla irtica tehlikesini de göz önüne alarak devletin yönetimine doğrudan el koysa da, 12 Eylül 1980 darbesi sonrası durum değişmiştir. Çünkü bu tarihten sonra irtica tartışmalarında 12 Eylül yönetimi darbe sonrası uygulamaları sebebiyle sanık koltuğuna oturtulmuştur. Aynı şekilde askeri yönetimden seçimler sonrası yönetimi devralan Anavatan Partisi lideri Turgut Özal’da söylem ve uygulamaları ile benzer suçlamalara muhatap olmuştur.

Anahtar Kelimeler

TSK, İrtica, Askeri Darbe, Turgut Özal

Kaynakça

• AHMAD F. (2006). Bir Kimlik Peşinde Türkiye (Çev.) KARADELİ S. C., Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• AHMAD F. (1995) Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev.) ALAGON Yavuz, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• AROL E. (1989). Özal’a Laf Söyletmem Arkadaş, Say Yayınları, İstanbul.
• AYVERDİ İ. - TOPALOĞLU A., (2007). Kubbealtı Lügatı Türkçe Sözlük, Kubbealtı, İstanbul.
• BARLAS M. (1994). Turgut Özal’ın Anıları, Sabah Kitapları, İstanbul.
• BİRAND M. A. - YALÇIN S. (2009). The Özal; Bir Davanın Öyküsü, Doğan Kitap, İstanbul.
• BORATAV K. (1988). Türkiye İktisat Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• CEMAL H. (1989). Özal Hikâyesi, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• CEMAL H. (2010). Türkiye’nin Asker Sorunu: Ey Asker Siyasete Karışma, Doğan Kitap, İstanbul.
• ÇAVDAR T. (2013). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1950’den Günümüze, İmge Kitabevi, Ankara.
• ÇÖLAŞAN E. (1983). 24 Ocak: Bir Dönemin Perde Arkası, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• ÇÖLAŞAN E. (1989). Turgut Nereden Koşuyor, Tekin Yayınevi, İstanbul.
• DOĞAN K. (1994). Turgut Özal Belgeseli, Türk Haberler Ajansı Yayınları, Ankara.
• DOĞAN Y. (1985). Dar Sokakta Siyaset (1980-1983), Tekin Yayınevi, İstanbul.
• DONAT Y. (1987). Yavuz Donat’ın Vitrininden 3 (1983-1987), Bilgi Yayınevi, Ankara.
• DUMAN M. Z. (2010). Türkiye’de Liberal Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal, Kadim Yayınları, Ankara.
• EMİN F. (Yayın Yılı Belirtilmemiş). Turgut Özal (1983-1993), Risale Yayınları, İstanbul.
• EVREN K. (1991). Kenan Evren’in Anıları, C.4, Milliyet Yayınları.
• EVREN K. (1991). Kenan Evren’in Anıları, C.5, Milliyet Yayınları.
• EVREN K. (1991). Kenan Evren’in Anıları, C.6, Milliyet Yayınları.
• GÖKMEN Y. (1992). Özal Sendromu, Verso Yayınları, Ankara.
• Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri (12 Kasım 1979-9 Kasım 1989), C.7, (2013). TBMM Basımevi, Ankara.
• KOZANOĞLU C. (2015). Cilalı İmaj Devri: 1980’lerden 90’lara Türkiye ve Starları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• LEWİS B. (1988). Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev.) Metin K., TTK Yayınları, Ankara.
• MUMCU U. (1995). Rabıta, Tekin Yayınevi, Ankara.
• ORAN B. (2010). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1980-2001), C.2, İstanbul.
• ÖZDALGA E. (1998). Modern Türkiye'de Örtünme Sorunu Resmi Laiklik ve Popüler İslam, (Çev.) Yavuz A., Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• ÖZDEMİR H. (1989). Rejim ve Asker, Afa Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEMİR H. (2014). Turgut Özal, Doğan Kitap, İstanbul.
• TEKEREK M. (2013). 12 Eylül ve Ekonomi Politikaları, Berikan Yayınevi, Ankara.
• TOKATLI O. (1999). Kırmızı Plakalar: Türkiye’nin Özallı Yılları, Doğan Kitap, İstanbul.
• TUŞALP E. (1994). Şeriat A.Ş., Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in Söylev ve Demeçleri (9 Kasım 1986- 9 Kasım 1987), (1987). T.B.M.M. Basımevi, Ankara.
• ZÜRCHER E. J. (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev.) Yasemin S., İletişim Yayınları, İstanbul.
• “12 Eylül Yönetimi Diyanetten Görüş İstemişti”, Tercüman, 8 Ocak 1987.
• AKYOL T. (1987). “Türban, Fetva ve Demokrasi”, Tercüman, 6 Ocak.
• AKYÜZ, İ. (2017). “Türkiye’de Uygulanan Din Politikaları İçin Bir Tipoloji Denemesi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(1): 143-164.
• ALTAŞ, N. ( 2002). “Türkiye'de Zorunlu Din Öğretimini Yapılandıran Süreç, Hedefler ve Yeni Yöntem Arayışları (1980-2001)”, Dini Araştırmalar, 4: 145-168.
• ATEŞ, S. (2018). “12 Eylül 1980 Darbesi ile 28 Şubat 1997 Darbesi Arasında Din-Siyaset İlişkileri ve Din Eğitimi Politikaları”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13): 586-607.
• BENLİ, F. (2011). “1964-2011 Türkiye’de ve Dünyada Başörtüsü Yasağı Kronolojisi”, ankara.mazlumder.org İstanbul.
• ÇAKIR, R. (1995). “İslâmcılar ve Sistem”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 13. Cilt, İstanbul.
• İNAL, K. (1998). Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler: 27 Mayıs ve 12 Eylül Dönemlerine İlişkin Bir İnceleme, (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KARA İ. (1996). “12 Eylül Sonrası Din”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 12. Cilt, İstanbul.
• KESGİN S. (2011). “Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlak Eğitimi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52 (1): 209-238.
• KÖKER L. (1996). “Anavatan Partisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 15. Cilt, İstanbul.
• LAÇİNER Ö. (1996). “12 Eylül Sonrası Din”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 12. Cilt, İstanbul.
• MERTER F., KARTAL Ş. (2013). “1967’den Günümüze Lise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri Öğretim Programlarında Atatürkçülük ve Türk Kültürü Konuları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28:1-26.
• MUMCU U. (1987). “Türban ve Fes”; Cüneyt A. (1997). “Adana Toplantısı”, Cumhuriyet, 8 Ocak.
• OKÇABOL R. “Eğitimde1980'liYıllar”,s.62- 63,http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/viewFile/6012/2139 (15.01.2021).
• OKÇABOL R. (1996). “Türkiye'de Eğitim”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 12. Cilt, İstanbul.
• ÖCAL M. (1998). “Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Din Eğitimi ve Öğretimi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7): 241-268.
• TORUK İ. (2011) “Türkiye’de Başörtüsü Sorunu ve Yazılı Medyada Sunumu”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 30:483-514.
• TÜRKÖNE M. E. (1996). “İmam-Hatip Liseleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 12. Cilt, İstanbul.
• TUŞALP E. (1994). Şeriat A.Ş., Bilgi Yayınevi, Ankara.
• ULUÇ A. V. (2014). “Liberal-Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal’ın Siyasi Düşüncesi”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23):107-140.
• YETKİN Ç. (1990). “12 Sonrası ve İrtica: Laiklikten Ödün mü Verildi?”, Milliyet, 30 Nisan.
• YETKİN Ç. (1990). “12 Sonrası ve İrtica: Laiklikten Ödün mü Verildi?”, Milliyet, 1 Mayıs.