KADIN VE ERKEK HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: ANKARA ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 2, 413 - 432, 31.12.2020

Bedriye Gülbayrak Aliye Mavili Aktaş

Öz

Son
yıllarda üzerinde fazla durulan Tükenmişlik, çalışma hayatını olumsuz etkileyen
en büyük sorunlardan biridir. Hemşirelik mesleği, asırlardır bir
kadın mesleği olarak görülmüş olup, kadınlar tarafından icra edilmiştir.  2007 yılında Hemşirelik Kanununun yeniden
düzenlenmesiyle birlikte, hemşirelik mesleğine erkek üyeler de dâhil edilmiştir.
Sağlık sektöründe bu güne kadar hemşireler üzerinde yapılmış birçok
çalışma bulunmaktadır. Ancak, Hemşirelik Kanununun yeniden düzenlenmesiyle,
kadın ve erkek hemşirelerin birlikte ele alındığı çok fazla çalışma bulunmadığı
dikkat çekmektedir. Bu araştırmayla, hemşirelerin cinsiyetlerine göre tükenmişlik
düzeyleri araştırılacaktır. Araştırma hastanelerde çalışan 401 kadın ve erkek
hemşireye anket ve Maslach Tükenmişlik ölçeği uygulanarak yapılmıştır. Anket SPSS
programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda erkek hemşirelerin tükenmişlik
yaşadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, hemşirelik, kadın hemşire

Teşekkür

Çalışmayı hazırlamamın her aşamasında engin bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım Danışman Hocam, Prof. Dr. Aliye MAVİLİ AKTAŞ’a, gönüllü danışmanım olarak yol göstericim olmayı kabul eden Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dekanı, Prof. Dr. İrfan YAZICIOĞLU’na, akademik hayata adım atmama vesile olan, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Fizyopatoloji Bilim Dalı eski başkanı ve öğretim üyesi olan mesai arkadaşım, Sayın Prof. Dr. Güzin ÖZELÇİ KAVAS’a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Kaynaklar
• Ak, N. (2014). Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi-Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitülerininOrtak Yürüttüğü Eğitim Yönetimi ve Denetimi. İstanbul.
• Akbolat, M., Işık, O. (2008). Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11 (2), 229-254.Altay, B., Gönener, D. & Demirkıran, C. (2010). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Aile Desteğinin Etkisi, Fırat Tıp Dergisi (Klinik Araştırma), 15 (1), 10-16.Ardıç, K. & Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(32), 21-46.
• Barutçu, E. & Serinkan, C. (2008). Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu ve Denizli'de Yapılan Bir Araştırma, Ege Akademik Bakış, 8 (2), 541-561.
• Basım, H. N. & Şeşen, H. (2005). Çalışma Yaşamında Tükenmişlik:Sosyal Hizmet Uzmanları İle Hemşireler Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 16(2), 57-69.
• Bostancı, Ö. (2014). Kamu Hastanelerinde Çalışan Diyetisyenlerde Tükenmişlik Düzeyinin Ölçülmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Budak, G. & Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 95-108.
• Cerit, G. N. (2014). Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Çalışan Yoğun Bakım Hemşirelerinde Tükenmişlik Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması, V. U. Derneği, VII. Ulusal Türk Psikoloji Kongresi (s.155-160), Hacettepe Üniversitesi, Türk Psikoloji derneği, Ankara.
• Çelebi, B. (2014). Çalışanlarda Tükenmişlik ve İş Doyumu (Alanya Devlet Hastanesi Hemşireler Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelebi, E. (2013). Elazığ ve Malatya İl Merkesinde Bulunan Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ve İlgili Faktörler. Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Çınar, D., & Olgun, N. (2013). Klinik Uygulamalarda Erkek Hemşire Algısı, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, Özgün Yazı, (3), 3-6.Dalkılıç Sürgevil, O. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Demiray, A., Olgun, S. & Kaçar, F. (2013). Erkek Hemşirelerden Bakım Alan Hastaların Erkek Hemşirelere İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi, Ege üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 29 (3), 32-42.
• Demirbaş, A. R. (2006). Üç farklı hastanenin yöneticilerinin ve klinikte çalışan sağlık personelinin tükenmişlik durumları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Derin, N. & Demirel, E. T. (2012). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılığı Zayıflatıcı Etkilerinin Malatya Merkez'de Görev Yapan Hemşireler Üzerinde İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,17 (2), 509-530.
• Dikmetaş, E., Top, M. & Ergin, G. (2011). Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi, Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (3), 137-149.Erdağı, S. (2013). Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Çalışma Ortamlarının Hasta Güvenliği Kültürü Algılarının ve Tükenmişlik Durumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşiirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Türk Psikoloji Derneği, 143-154, Ankara.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Günüşen, N. & Üstün, B. (2008). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,11(4), 48-58.
• Gür, E. (2014). Kamu, Özel ve Üniversite Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerde Örgütsel Adalet ve Tükenmişlik Durumları. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Helvacı, İ. & Turhan, M. (2013). Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi:Silifke'de Görev Yapan Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1(4), 58-68.
• Karadağ, N. (2013). Tükenmişlik ve İş Doyumu (Kırklareli Devlet Hastanesi Hemşireleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karahaliloğlu, N. (2013). Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, Ş. D. & Arıöz, A. (2014). Ebe ve Hemşire Öğrencilerinde Tükenmişlik Düzeyi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 89-99.
• Kebapçı, A. & Akyolcu, N. (2011). Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Türkiye Acil Tıp Dergisi (Klinik Çalışma), 11 (2), 59-67.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. (B. University of California,Dü.), Journal of Occupational Behaviour, (2), 99-113.Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Reviews of Psychology, 52, 397-422.
• Melik, F. (2014). Pnömokonyoz Tanısı Alan ve Almayan Sağlıklı Mavi Yakalı Çalışanların Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Metin, Ö. & Gök Özer, F. (2007). Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10 (1), 58-66.Özdamar, K. (2013). Paket Programlarla İstatisteksel Veri Analizi, 1. Baskı, Ankara: Nisan Kitabevi. Özkurt, Y. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik (Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hemşireleri Örneği). Yüksek LisansTezi.T.C. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Partlak Günüşen, N. (2009). Başetme Grubu ile Sosyal Destek Grubu Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyine Etkisi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Savran, A. (2012). Anesteziyoloji Çalışanlarında Tükenmişlik Düzeyleri. Tıpta Uzmanlık Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.Sayıl, I., Haran, S. & Devrimci Özgüven, H. (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri, Kriz Dergisi, 71-77.
• Simat, Ö. (2007). Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Skeja, A. (2012). Çalışanların Tükenmişlik Düzeyi İle İş Tatmini Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sürgevil Dalkılıç, O. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri (Cilt 2. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Şenturan, L., Gülseven Karabacak, B., Ecevit Alpar, Ş. & Sabuncu, N. (2009). Hemodiyaliz Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(2), 35-45.
• Şıklar, E. & Tunalı, D. (2012). Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Eskişehir Örneği, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33), 75-84.Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S. & Aydın, N. (2006). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi, Anatolian Journal of Psychiatry, (7), 100-108.
• Tunç, T. (2008). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik İle Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Arasındaki İlişki:Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Turan, N., Öztürk, A., Kaya, H. & Atabek Aştı, T. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Hemşirelik, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4 (1), 168-173.
• Tunç, H. (2014). Örgüt Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması:MEB Balıkesir İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Turğut, E. Arslan E. & Akbulut Ü. (2014). Samsun Ayvacık Devlet Hastanesi Çalışanlarında İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, V. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Poster Bildiri Kitabı.
• Yakut, H. İ., Gül Kapısız, S., Durutuna, S. & Evran, A. (2013). Sağlık Alanında Çalışma Yaşamında Tükenmişlik, The Journal of Gynecology-Obstetrics and Neonatology, 10 (38),1564-1571.
• Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri, (A. Esin, M. A. Bakır, C. Aydın & E. Gürbüzsel, Çev.) İstanbul:Literatür Yayınları.
• Yıldırım, M. H., Erul, E. E. & Kelebek, P. (2014). Tükenmişlik İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi (Online), 6 (1), 34-44.
• 5634 Nolu Hemşirelik Kanunu, Resmi Gazete, 02.05.2007 Tarih 26510 Sayılı hemşirelik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.