Ulaşımdan Kaynaklanan Hava Kirliliği ve Ekonomik Büyümenin Sağlık Harcamaları Üzerine Etkileri: Türkiye Analizi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 114 - 125, 29.06.2022

Melike Atay Polat Canan Sancar Özkök

Öz

Bu çalışmada ulaşım sektöründen kaynaklanan hava kirliliği ve ekonomik büyümenin sağlık harcamaları üzerindeki etkileri Türkiye’nin 1990-2017 dönemi için zaman serisi analizi ile araştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, Türkiye’de hava kirliliği, ekonomik büyüme sağlık harcamaları arasında uzun dönemli bir ilişki olduğunu desteklemektedir. FMOLS ve DOLS tahmincisi sonuçları, ekonomik büyümedeki %1’lik artışın sağlık harcamalarını %1.922 ile %2.108 arasında artırdığını göstermiştir. Ayrıca, ulaşımdan kaynaklanan hava kirliliğindeki %1’lik artışın sağlık harcamalarını %0.266 ile %0.381 arasında artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın Granger nedensellik testi sonuçları, sağlık harcamaları ile ulaşım sektöründen kaynaklanan hava kirliliği arasında iki yönlü, ekonomik büyümeden sağlık harcamalarına ve hava kirliliğinden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hava Kirliliği, Ekonomik Büyüme, Saylık Harcamaları

Aır Pollutıon From Transportatıon And The Effect Of Economıc Growth On Health Spendıngs: An Analysıs From Turkey

Öz

Abstract: In this study, the air pollution that is caused by transportation and the effect of economic growth on health spending of Turkey were studied for the period between 1990 and 2017 through time series analysis. The findings obtained from the study supports that there is a long-term relationship between air pollution, economic growth and health spending in Turkey. The FMOLS estimation results show that a 1 % increase in economic growth leads to an increase of 2.018 % in health spending, while a 1% increase in air pollution due to transportation leads to an increase of 0.266% in health expenditures. The DOLS estimation results show that a 1 % increase in economic growth leads to an increase of 1.921 % in health spending. Moreover, it was also concluded that an increase of 1 % air pollution due to transportation leads to an increase of 0.381 % in health spending. The Granger Causality Test results of the study indicates that there is a bilateral causality relationship between health spending and air pollution due to transportation and a unilateral relationship from economic growth towards health spending and from air pollution towards economic growth.

Anahtar Kelimeler

Air pollution, Economic Growth, Health Spending, Times Series Analysis

Kaynakça

• Alı, Y. S. ve Güvenek, B. (2019). Komor Adaları’nda Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 6(48), 4540-4547.
• Ang, J. B. (2007). CO2emissions, energy consumption, and output in France. Energy Policy (35), 4772–4778.
• Breitung, J. ve Candelon, B. (2006), Testing for Short and Lon Run Causality: A Frequency-Domain Approach. Journal of Econometrics, 132(2), 363-378.
• Canpolat, E. ve Fendoğlu, E. (2018). Hava Kirliliği İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi. International Journal of Economic and Administrative Studies(18. EYİ Özel Sayısı), 309-324.
• Çetin, M. ve Ecevit, E. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Oecd Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
• Chaabouni, S., Zghidi, N. ve Mbarek, M. B. (2016). On the causal dynamics between CO2emissions, health expendituresand economic growth. Sustainable Cities and Society(22), 184–191.
• Dinda, S. (2004). Environmental Kuznets Curve Hypothesis: A Survey. Ecological Economics, (49), 431–455.
• Djafar, F. ve Husaini, D. H. (2011). The Nexus Between Health And Economic Growth In Selected Asıan Countries. International Journal of Business and Society, 12(2), 109 - 126.
• Egli, H. (2004). Environmental Kuznets Curve-Evidence From Time Series Data For Germany. WIF Institute of Economic Research, Working Paper, 3/28, 1-39.
• Elmi, Z. M. ve Sadeghi, S. (2012). Health Care Expenditures and Economic Growth in Developing Countries: Panel Co-Integration and Causality. Middle-East Journal of Scientific Research, 12(1), 88-91.
• Ergün, S. ve Polat, M. A. (2019). Farklı Gelir Grubundaki Ülkelerde Ekonomik Büyüme ve Çevre Kalitesinin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 47-75.
• Gövdeli, T. (2019). Sağlık Harcamaları, Ekonomik Büyüme ve CO2 Emisyonu: OECD Ülkelerinden Kanıtlar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(31), 489-516.
• Grossman, G.M. and Krueger, A.B. (1991). Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement. National Bureau of Economic Research, No. w3914, 4-39.
• İşleyen, Ş. (2019). Sağlık Harcamaları, Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi: 1998-2016 OECD Ülkeleri Örneği. Van YYÜ İİBF Dergisi, 4(7), 63-79.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration- with Applications to the Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169–210.
• Kaya, S. ,Aydın, G., & veKarakurt, İ. (2019). Fosil Enerji Kaynaklarının Çevresel Etkileri. Türkiye 26. Uluslararası Madencilik Kongresi (16-19 Nisan), (s. 1523-1529). Antalya.
• Kocak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), .62-73.
• Lebe, F. (2016). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi: Türkiye İçin Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 177-194.
• Lin, Y., J. Zhou ve W. Yang, C.-Q. Li (2018). A Review of Recent Advances in Research on PM2.5 in China. Environmental Reseources Public Health, 15, 438.
• Narayan, P. K. ve Narayan, S. (2008). Does environmental quality influence health expenditures? Empirical evidence from a panel of selected OECD countries. Ecological Economics , 65(2), 367-374.
• Pala, K. (2019). Bursa'da Hava Kirliliği. Bursa: Bursa Tabip Odası.
• Pedroni, P. (2000). Fully Modified OLS for Heterogeneous Cointegrated Panels. Advances in Econometrics, 15, 93-132.
• Pedroni, P. (2001). Purchasing Power Parity Tests in Cointegrated Panels. Review of Economics and Statistics, 83, 727-731.
• Selden, T. M. ve Song, D. (1994). Environmental Quality and Development: is There a Kuznets Curve for Air Pollution Emissions?. Journal of Environmental Economics and management, 27(2), 147-162.
• TMMOB (2018), Hava Kirliliği Raporu, Çevre Mühendisleri Odası, Web:http://cmo.org.tr/resimler/ekler/9d62b3a2bb620a4_ek.pdf. Erişim Tarihi: 06.03.2020.
• Ouyang, Xiao, Oinglong Shao, Xiang Zhu, Oingyun He, Chao Xiang, Guoen Wei (2019). Environmental Regulation, Economic Growth and Air Pollution: Panel Threshold Analysis for OECD Countries. Science of the Total Environment, 657, 234-241.
• OECD (2019), OECD Çevresel Performans İncelemeleri: Türkiye. 1-200. DOI:https://doi.org/10.1787/653318da-tr. http://www.oecd.org/env/country-reviews/Highlights-Turkiye-2019-TURKISH-WEB.pdf. Erişim Tarihi: 06.03.2020
• Omay, R. E., ve Canpolat, E. (2013). Parametrik Olmayan Sabit Etkiler Panel Veri Modelleri: Türkiye İçin Hava Kirliliği Ve Gelir İlişkisi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi –A Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik, 14(1), 91-103.
• Öztürk, M. (2017). Ulaşım Kaynaklı Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerine Etkileri. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Rao, R. R., Jani, R. ve Sanjivee, P. (tarih yok). Health, Quality of Life and GDP: An ASEAN Experience. Asian Social Science, 4(4), 70-76.
• Saatçi, M. ve Dumrul, Y. (2011). Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(37), 65-86.
• Selden, T. ve Song, M. D. (1994). Environmental Quality and Development: Is There a Kuznets Curve for Air Pollution Emissions? Journal of Environmental Economics and Management, 27(2), 147-162.
• Shi, J. (Economics and Policy Analysis (REPA) Research Group Working Paper). Tests Of The EKC Hypothesis Using CO2 Panel Data. Department of Economics University of Victoria, Resource Econom(2004/3), 1-42.
• Şahin, D. ve Durmuş, S. (2019). Oecd Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve Çevre Kirliliğiinin Sağlık Harcamalar Üzerine Etkisinin Analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, (647), 185-201.
• Şimşir, N. C., Çondur, F. Bölükbaş, M. ve Alataş, S. (2015). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi yaklaşımı. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52(604), 43-54.
• Tıraş, H. H. ve Ağır, H. (2018). OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi:OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi:. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(4), 13-29.
• Tunçsiper, B. ve Uçar, B. (2017). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye için geçerliliğinin sınanması:Granger Nedensellik Analizi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 657-666.
• Yavapolkul, N. (2005). Environmental Kuznet Curve: Empirical Investigation Using Non-parametric Approach. 1-9. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.595.2879&rep=rep1&type=pdf. Erişim Tarihi: 08.03.2020.
• Yazdi, S. K., & Khanalizadeh, B. (2017). Air pollution, economic growth and health care expenditure. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 1182-1190.
• Yazdı, S. K. Tahmasebi, Z. ve Mastorakis, N. (2014). Public Healthcare Expenditure and Environmental quality in Iran. Recent Advances in Applied Economics(233), 126-134.