Koordine Kuruluş Kategorisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 274 - 294, 30.12.2022

Recep Aydın

Öz

Türk idari sisteminde kurumların Cumhurbaşkanlığı veya bakanlıklarla ilişkisi, bağlı ve ilgili olmak üzere iki kategori olarak düzenlenmiştir. 2000’li yıllardaki reformlarla bir üçüncü tip olarak, ilişkili kuruluş kategorisi yaratılmıştır. Mevzuatta bu üç tipin tanımı artık bulunmuyorsa da literatür kavramlar üzerinde uzlaşmıştır ve bu kavramlardan sıklıkla yararlanılmaktadır. Kamu örgütlerini belli kategoriler altında sınıflandırmak, anayasada tanımlanan ve Türk kamu yönetiminin yapısını da belirleyen merkeziyetçilik ilkesi ve idarenin bütünlüğü ilkesi düşünüldüğünde bir zorunluluktur. Devlet teşkilatı merkezi kayıt sistemi (KAYSİS) bu üç kategoriyi kullanmakla beraber, yeni bir kategori olarak “koordine kuruluş” tipini de eklemiştir. Mevzuatta bu kategoriye dair herhangi bir tanım yoktur. Literatürde ise çalışma, tanım ya da tartışma yok denecek kadar azdır. Çalışmanın amacı, fiili olarak kurulmuş, tanımlanmamış ya da düzenlenmemiş olan “koordine kuruluş” kategorisini ve bu kategori altındaki örgütleri yönetsel açıdan incelemek, bu kategorideki kurumları diğer kategori ve örgüt tipleriyle kamu yönetiminin temel ilke ve kavramlarından hareketle kıyaslamaktır. Çalışma koordine kuruluş kategorisinde gösterilen pek çok kuruluşun aslında literatür tarafından geniş kabul görmüş ve kullanılmakta olan kategoriler altında yer aldığından dolayı yeni bir kategori yaratmanın gerekli olmadığını iddia etmektedir. Çalışma sonucunda literatürde kabul görmüş kategorilere dâhil olabilecek örgütlerin de koordine kuruluş olarak tasnif edildiği görülmüştür. Ancak a-tipik/istisnai bazı örgütlerin de tek bir kategori altında toplulaştırılamayacak ölçüde farklı olduğu da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk kamu yönetimi, koordine kuruluş, kamu kurumları, kamu örgütlenmesi, idari yapı.

Teşekkür

Çalışmanın dil ve biçim açısından düzeltilmesindeki desteği ve ön değerlendirmesi için Dr. Öğr. Ü. M. Burcu Bayrak’a teşekkürlerimi sunarım.

An Assessment on the Category of Coordinated Institutions

Öz

The public institutions are categorized as subordinated or affiliated according to their relationship between the presidency or ministries in Turkish administrative system. In addition to these ones, a new type, associated institution, had been created with the administrative reformations in the 2000s. Despite the lack of legal descriptions of the terms, there is a consensus in the literature as to the meaning of the concepts. It is a necessity to categorize the public organizations due to the principles of centralization and unitary of administration, which are regulated in constitution and also characterized the structure of the Turkish public administration. In addition to the three categories, the Central Registration System for Government Organization (KAYSIS) has added a new type: coordinated institutions. Although 64 public organizations are defined as coordinated organizations, which are mostly categorized under affiliated or associated organizations, there is not any description of the term in regulations, and the term has not been discussed yet in the literature as well. To help fill this gap, the study aims to examine the newly created category and the institutions in it and compare them to other organizations and categories by using the main principles and terms of public administration. The study claims that it is not a necessity to create a new category since most of the coordinated organizations can be categorized under the generally accepted and employed categories in the literature. The study found that although several institutions are categorized under other types in the literature, KAYSİS included them in coordinated institutions. Furthermore, some atypical institutions were identified, which could not be easily collected under a category due to their uniqueness.

Anahtar Kelimeler

Turkish public administration, coordinated institutions, public institutions, public organizations, administrative structure.

Kaynakça

• Al, H. (2004). Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı. Lberal Düşünce Dergisi, (Kış), 183–197.
• Anadolu Ajansı. (2018). TMSF Cumhurbaşkanlığı ilgili kurumu oldu. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tmsf-cumhurbaskanligi-ilgili-kurumu-oldu/1204417, E: 25.05.2022.
• Bozkurt, Ö., Sezen:, ve Ergun, T. (1998). Kamu Yönetimi Sözlüğü (Fransızca ve İngilizce Karşılıklarıyla). Ankara: TODAİE.
• Darülaceze. (t.y.). Darülaceze Nizamnamesi. 25.05.2022 tarihinde https://www.darulaceze.gov.tr/nizamname/ adresinden alındı.
• DASK. (t.y.). Yönetim. 25.05.2022 tarihinde https://dask.gov.tr/tr/yonetim adresinden alındı.
• Demirkaya, Y., Çelik, F. (2021). Kamu Destekli Sivil Örgütlenme Gücü: Yunus Emre Enstitüsü (YEE). MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(özel sayı), 137–156.
• Dik, E. (2017). Türkiye’de Bakanlık Sisteminin Geleceği. Ankara: İmge.
• Durmuş, K. T. (2020). Kamu Örgütlenmesinde Kanunla Kurulmuş Vakıfların Yeri Sorunsalı: Türkiye Maarif Vakfı Örneği. (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Eroğlu, M., ve Kum, M. (2010). Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının İdari Teşkilat İçindeki Yeri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(Ocak-Temmuz), 175–198.
• Eroğul, C. (2016). Anatüzeye Giriş ('Anayasa Hukuku’na Giriş). Ankara: İmaj.
• Gözler, K., ve Kaplan, G. (2019). İdare Hukuku Dersleri (21. baskı). Bursa: Ekin.
• Güler, B. A. (2021). Türkiye’nin Yönetimi: Yapı (6. baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Günday, M. (2003). İdare Hukuku (7. baskı). Ankara: İmaj.
• Hafızoğulları, Z., ve Tarakçıoğlu, A. A. (1998). Nasıl Bir TRT ve Bir Kamu Tüzel Kişisi Olarak TRT’nin Özerkliği ve Tarafsızlığı Meselesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 47(1), 1–16.
• Karasu, K. (2004). Kuram ve Uygulamada Kamu Örgütleri. (yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karasu, K. (2009). Yeni Bir Tür Merkezileşmenin Aracı Olarak Bölge Kalkınma Ajansları. Memleket Mevzuat, (Nisan), 24–33.
• Kavruk, H. (2009). Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Hukuki Statüsü ve Yönetsel Yapısı. Kök Araştırmalar: Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 11(1), 49–71.
• Övgün, B. (2017). Dünden Bugüne, Bugünden Yarına Kalkınma Ajansları. Memleket Siyaset Yönetim, 12(27), 19–39.
• Öztürk, B., ve Çolakoğlu, E. (2015). Bölgesel Kalkınma Yönünden Kalkınma Ajanslarının Türk İdari Teşkilatı’ndaki Konumu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 323–346.
• Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi. (t.y.). SBM Hakkında. https://www.sbm.org.tr/tr/sayfa/sbm-hakkinda-63, E: 23.05.2022.
• Sungur, S. (2008). Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun Özerkliğine Dair Yeni Düzenlemeler ve Yeni Tartışmalar. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (9), 47–69.
• Tan, T. (2002). Bağımsız İdari Otoriteler veya Düzenleyici Kurullar. Amme İdaresi Dergisi, 35(2), 11–37.
• TC Cumhurbaşkanlığı, 5227 sayılı "Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun" başlıklı basın açıklaması (KYTK Geri gönderme gerekçesi) https://www.tccb.gov.tr/basin-aciklamalari-ahmet-necdet-sezer/1720/6352/5227-sayili-kamu-yonetiminin-temel-ilkeleri-ve-yeniden-yapilandirilmasi-hakkinda-kanun.html, E. 21.04.2022
• Topçu, E. (2017). Kuvvetler Ayrılığı Temelinde Devlet Teşkilat Yapısı. 07.03.2022 tarihinde https://www.kaysis.gov.tr/Makaleler/EmrahTopcu_kuvvetler_Ayriligi.pdf. adresinden alındı
• Yücel, B. (2005). Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Hakkında Kanun Tasarısı Üzerine Düşünceler. Maliye Dergisi, (149), 124–138.
• Yunus Emre Vakfı. (t.y.). Yunus Emre Vakfı Yönetimi. 23.05.2022 tarihinde https://www.yee.org.tr/tr/kurumsal/yunus-emre-vakfi-yonetimi, adresinden alındı.